Beeldbepalend 264

Kampen Het Onderdijks

Woensdag 26 juni 2024

Bij de zoektocht naar uitbreidingsmogelijkheden heeft Kampen een aantal bijzondere nieuwbouwwijken opgeleverd. Aan de zuidzijde van dit voormalige Hanzestadje ligt de groene wijk Het Onderdijks in wat vroeger de Onderdijkse Polder heette. De eerste woningen zijn in 2003 opgeleverd. De buurt is nog steeds in ontwikkeling. Het is een buurt met ruimte, naast de IJssel en omgeven door rivierdijken en oude landwegen waarover mensen zo de ruimte van het platteland kunnen opzoeken. Een wijk met vrijstaande woningen in een duurder segment afgewisseld met rijtjeswoningen. Veel groen en speelplaatsen voor kinderen.

In deze nieuwbouwwijk zijn een aantal kunstuitingen in de openbare ruimte te vinden. Een drietal van de kunstwerken is gerealiseerd vanwege de eerste en tweede bouwfase van deze wijk. Niet dat die voorwerpen daar meteen zijn geplaatst. Daar waar Kwekerije Keulvoet kruist staat De Karper met als ondertitel (naar bed, naar bed, zei Duimelot).

Dit object van brons en aluminium maakt onderdeel uit van het project Un Jour Fabuleux waarmee het kunstenaarsduo Albert Dedden en Paul Keizer invulling hebben gegeven aan het beeldambitieplan van de gemeente Kampen voor deze wijk. ‘In ons voorstel plaatsen we de drie beelden op posities die belangrijk en opmerkelijk zijn in de routing in de wijk’, zo is te lezen op de website van het duo. Van hen heb ik in Winterswijk ook al werk laten zien.

‘Wij streven naar beelden die aanraakbaar en benaderbaar zijn en die op de locatie op hun eigen manier fungeren als ankerpunten in tijd en ruimte.’  In plaats van Kamper steur is gekozen voor een karper. De karper is het derde beeld uit de reeks en ligt groot en trots op een bed van witte bollen, een vis die ‘de stilte van de onderwaterwereld verruild heeft voor het vrolijke rumoer van kinderen in de buurt, alsof hij ook wel eens wil voelen hoe het is om op luchtmatras een keer boven water te zijn.’

Een jaar eerder is Het Hert al geplaatst in het groen van Kwekerije. Ditmaal bij De Knoop. Oh Deer heeft in tegenstelling van het voorgaande beeld een verticaal karakter en daarmee hebben Dedden en Keizer verwezen naar enerzijds de bouwstijl in de buurt De Hoogte, maar ook op de ruimte en het groen dat op dit knooppunt is te vinden.

Ook hier zie ik bollen, ditmaal als een zuil die langzaam wijduit loopt. Die zuil is gemaakt van aluminium. De bollen hebben niet allemaal dezelfde grootte. ‘Onderaan, het begin van de zuil, zijn de bollen zorgvuldig gerangschikt. Bijna als een decoratie vaasje. Naar boven toe, verspreidt over de toorts, volgen de bollen een veel wilder, groeiachtig, patroon. Een vaasje met een sterk gestileerd bosje bloemen.’

Helemaal bovenop de zuil staat of ligt een hert op de knieën. ‘Bij een hert is er altijd sprake van een edele uitstraling. Die status heeft het hert en een ontmoeting met een hert in het veld of in het bos is altijd bijzonder’, geeft het duo aan.

Door het hert in de hoogte te plaatsen blijft het buiten bereik van de mensen. ‘Doordat het hert op de knieën ligt en naar beneden kijkt, is er werkelijk sprake van contact. Een ontmoeting met een hert blijft hoe dan ook iets magisch houden en dat kan een dag maken tot een jour fabuleuse.’

De eend of Dagelijks brood is net als De Karper in 2011 geplaatst. Dit kunstwerk staat in De Bongerd,  bij Kolk, bij een brug waar de bestrating is verruimd en een terrasvormige kade is aangelegd. Dedden en Keizer hebben ditmaal een watervogel uitgekozen omdat die nu eenmaal onderdeel hebben uitgemaakt van de vroeger IJsselvallei.

Ook hier hebben de kunstenaars gekozen voor bollen waarop zij de eend hebben geplaatst. Die bollen, gemaakt van gepatineerd brons, vormen samen een halfje brood. ‘De bolletjes verhullen de vorm enigszins, maar het brood is wel degelijk herkenbaar als een oer-Hollands halfje tarweknip. Het archetype van een huiselijk brood.’

De eend is uitgevoerd in aluminium en kijkt uitdagend naar de bezoeker. Het zit bovenop zijn brood op een plek die gemaakt lijkt om de eenden te voeren. ‘Op de strakke bestrating toont dit beeld zich met een weelderige overdaad’, schrijft het duo. ‘Een rijkdom aan parels lijkt het wel, deze kruimels voor de eenden. Hoe rijk is ons leven en hoe weldadig deze wijk. Zo is het statig wonen in een bongerd, het leven is er goed en er is genoeg voor iedereen.’

In 2017 zijn in totaal tien speel en zitelementen geplaatst aan Bouwkamp. De zijn van beton gemaakt en vormen samen De Mol. De groep is geplaatst ter gelegenheid van de derde bouwfase van deze woonwijk. Bedenker is Martijn Schoots, ontwerper voor landschappen en publieke ruimte en kunstenaar. ‘De locatie is materiaal waarmee het ontwerp betekenis krijgt. Daarom is het belangrijk voor mijn werk om de locatie goed te leren kennen. Wat is de historie? Wie zijn de bewoners en gebruikers? Wat is de dynamiek van de plek en welke transformaties vinden er plaats?’, meldt Schoots op zijn website.

Schoots is uitgegaan van een basisvorm, die deels onder de grond is verwerkt en deels boven de grond uitsteekt, waardoor er iedere keer weer een andere gebruiksmogelijkheid ontstaat. Zo heeft de ontwerper een ligstoel, bank, tribune, uitkijk, trap en treden tot stand gebracht.

Het geheel ligt tussen twee basisscholen die het thema De Mol hebben bedacht. In pauzes en buiten schooltijd kan het als speelplek worden gebruikt. Niet voor niets zijn er diverse buutplekken aangebracht maar ook spelletjesvormen. De mol zelf is nergens terug te vinden. De maker heeft voor zijn ondergrondse mollengangenstelsel gebruik gemaakt van de hoogten die in het gebied zijn gebruikt voor de gastransportleidingen, waardoor het gebied een extra speels karakter krijgt.

De laatste kunstwerken in deze wijk zijn in 2020 aangebracht. Twee knotwilgen en twee boerenhekken zijn er geplaatst in de Groene Slinger tussen Zomerbed en Winterbed. Op het grasveld Koeweide is bovendien een bronzen plaquette geplaatst.

In het werk van kunstenaar Reinier Lagendijk, geboren in 1969 in Den Haag en werkzaam in Hoek van Holland, is de natuur heel nadrukkelijk aanwezig en met name zijn fascinatie voor bomen. Dit begon al tijdens zijn studie aan de Kunstacademie AKI in Enschede, waar hij in plaats van te werken veel tijd doorbracht in het bos. In een van de bronzen bomen van Lagendijk groeit overigens een echte wilg, waarmee de natuur en kunst dus samen een dansje maken.

Uiteindelijk zijn er in De Paden ook nog in het groen op acht locaties bronzen afstekertjes gekomen. Dit zijn zogenaamde olifantenpaadjes waarmee mensen stukjes door het groen kunnen afsteken. Die paden heb ik bewust laten liggen.

 

door het groen

 

door het groen slingert

de mens

woont en bouwt aan

 

de samenleving met

andere nieuwkomers

in de polder van weleer

 

staan hekken

naast bomen en soms

er middenin

 

de vorm van kijken

plat

gevormd naar de geest

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       1. Inleiding – hetonderdijks.nl - wikipedia

2.       2. Keulvoet – deddenkeizer.nl

3.       3. Kwekerije – deddenkeizer.nl

4.       4. Kolk – deddenkeizer.nl

5.       5. Bouwkamp -  martijnschoots.nl

6.       6. Groene Slinger – brugnieuws.nl