Beeldbepalend 274

Utrecht 4

Woensdag 4 september 2024

Mag je Utrecht een museumstad noemen? Als je puur het rijtje musea bekijkt dan kan die vraag simpel met ja worden beantwoord. Zeker als ook de Domtoren en DomUnder tot de musea worden gerekend. Voor velen is het Spoorwegmuseum het bekendste, maar ook het Speelklokmuseum waar ik eerder ben langs gewandeld is niet onbekend en wat te denken van het Nijntjemuseum? Of is dat toch een onderdeel van het Centraal Museum. Dat Centraal Museum bezit een brede vaste collectie. Op de zolder is bovendien het atelier van Dick Bruna te vinden.

De vorige aflevering over Utrecht eindigde ik aan de achterzijde van het Centraal Museum. Ditmaal start ik in de tuin van dat museum. In 2014 ontstond spontaan een samenwerkingsverband op initiatief van Chantal Beukers en Jans Muskee. Zij nodigden een aantal kunstenaars uit hun werk te tonen tijdens de Utrechtse Atelierroute. Hieruit kwam de groep Ogenbliksem voort. De naam is bedacht door PJ Roggeband die een voorliefde heeft voor elfletterige woorden.

De daarop volgende jaren kwam er steeds opnieuw een tentoonstelling met een terugkerend thema, vorm en steeds weer een andere locatie. Na die eerste editie viel een kunstenaar  weg en werd een gast geïntroduceerd. In de nissen van de tuin is werk van hen te zien.

De elfde en tevens laatste editie opende op 30 oktober 2022 en was tot 18 december te zien in de tuin. Hiervoor zijn door de elf deelnemende kunstenaars de nissen van het voormalige stallencomplex van de cavaleriekazerne gebruikt. Ik richt mij op Ogen van Margo van Berkum en Man van Harm Hajonides.

Het wordt tijd terug te keren richting het Centraal Station. Daarbij steek ik allereerst de Bartholomeibrug over. Deze brug is in 1902 aangelegd ter vervanging van een overhaalschuitje. Vijftig jaar later kwam er een nieuwe brug van steen en ijzer naar een ontwerp van Gosse van der Gaast. Met een bankje als mooi rustpunt om naar het verkeer en het water van de Catharijnesingel te kijken.

Aan de overkant van de brug staat Bartholomeus op een hoge octagonale stenen sokkel. Dit beeld van de apostel Bartholomeus is gemaakt door de Utrechtse beeldhouwer René van Seumeren, geboren in 1923 in Utrecht en overleden in 1989 in Toulouse. Het object van Frans kalksteen en dateert uit 1952. Tien jaar later werd het bij de brug geplaatst.

De apostel is met zijn rug naar de Catharijnesingel geplaatst. Lichaam en kleding van de kalende man met wollige baard lijken een geheel. Hij vaart op een bootje dat nauwelijks groter is dan zijn voeten, die precies aansluiten op de pilaar waarop hij staat. Tussen zijn benen zijn gevangen vissen te zien.

In oorlogstijd werd er al gesproken over de vervanging van de oude brug en toen werd ook al gesteld dat er een kunstwerk bij die brug moest komen zo is een brief van gemeentewerken te lezen: ‘teneinde de omgeving van de brug te verfraaien en tevens werkgelegenheid voor beeldende kunstenaars te scheppen.’ Die kunstenaar werd dus Van Seumeren die het vak onder andere van Jan Bonner had geleerd op de Rijksakademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam.

In opdracht van de Rijksgebouwendienst is het pand aan de Catharijnesingel 61 gebouwd volgens een ontwerp van rijksbouwmeester Jacobus van Lokhorst. Boven de ingang is in een grote gevelsteen de stichtingstekst van dit Universiteitsgebouw, het Hygiënisch Laboratorium, verwerkt. De gevelsteen wordt geflankeerd door twee vrouwenbeelden Wijsheid en Hygieia, met daaronder symbolen van twee lezende kinderen.

In de driehoekige fronton is het beeldmerk van de Utrechtse universiteit te ontdekken met de tekst Sol justitia illustra nos. Aan weerszijde van het fronton staat nog een gevelsteen met een onderzoekend kind.

Op de tweede bouwlaag is het Rijkswapen aangebracht om nog eens te illustreren dat dit pand in opdracht van de rijksoverheid is gemaakt.

Wie de grote gevelsteen heeft gelezen is de namen van de voormalige Regentes Emma en Koningin Wilhelmina tegengekomen.

Zij zijn uitgebeeld aan weerszijden van het rijkswapen. De overige versieringen van dit rijkmonument laat ik maar onbelicht.

 

te wapen

te wapen

vooruit bewapen u

 

het schild geeft vertrouwen

voor hen

die van hun houen

maar eenmaal trouwen…

 

het zijn de oude namen

voorname

dames

en onverwacht klinkt er

 

hoezee

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       1. Inleiding – stadswandelingen-utrecht.nl

2.       2. Museumtuin – centraalmuseum.nl

3.       3. Museumtuin – centraalmuseum.nl

4.       4. Museumtuin – centraalmuseum.nl

5.       5. Bartholomeibrug – wikipedia

6.       6. Bartholomeibrug – artway.eu

7.       7. Catharijnesingel 61 -  rijksmonumenten.nl