Deel 62

Almere Stad West

Woensdag 5 augustus 2020

Vandaag neem ik met jullie een kijkje aan de westzijde van de Almeerse kern Stad. Vanaf het centrum gerekend heb je na de Staatsliedenwijk, de Kruidenwijk, die beide het mooie Beatrixpark raken. Deze twee wijken liggen ten noorden van de spoorlijn die Stad doormidden snijdt. Aan beide  zijden van die lijn ligt Muziekwijk en ten zuiden en het meest westelijke is de Literatuurwijk. Door deze wijken fiets ik voor de speurtocht van de aflevering Beeldbepalend van vandaag.

Mijn tocht start ik echter bij zorgcentrum De Kiekendief aan het Kolkplein, waar een beeld staat gemaakt door Caius Spronken, dit is de zoon van beeldhouwer Arthur Spronken en de Finse schilderes Varpu Tikanoja. Caius Spronken is in 1958 in het Limburgse Beek geboren en maakte zijn eerste beeldjes al rond zijn vijfde jaar in het atelier van zijn vader. Eigenlijk maakte hij al vanaf het begin wat hij zag en beschilderde dat. Sinds 1978 werkt hij zelfstandig in Kelmond waar hij ook woont. Zijn beeld Mannentors, hier in 1993 geplaatst, laat weinig aan de verbeelding over; een ouder lijf dat langzaam wegteert, het lot van zoveel ouderen wanneer zij achter de geraniums in een centrum belanden. Ook de ietwat schuine houding – door het ene gestrekte en andere gebogen been – is een vingerwijzing naar de ouderdom. In de officiële registers gaat dit beeld Zonder titel door het leven, net zoals het volgende stuk, dat iets verder staat, bij het grachtje.

Zowel het beeld van Spronken als dat van Hielke Luik zijn gerealiseerd in opdracht van de Rijksdienst van de IJsselmeerpolders, die in 1990 een aantal kunstenaars benaderde om zo een beeldenroute in het centrum te creëren. Met Luik werd een leeftijdgenoot van Spronken gevonden. Zij volgde een opleiding aan de afdeling plastische vormgeving aan de Koninklijke Academie voor Kunst en Vormgeving in Den Bosch en daarna aan de Jan van Eyck Academie in Maastricht. Zelf gaf zij een paar jaar les aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam, waar zij ook een atelier heeft. Dit beeld  was een opdracht, maar de beelden van Luik ontstaan merendeels spontaan: het zijn bijna droombeelden. Dit object staat stevig op de aarde, maar vertelt zijn eigen verhaal. In 2008 werden vier bronzen bollen gestolen, waarna het beeld zonder titel werd weggehaald en in de Tielse bronsgieterij van Stijlaart hersteld.

Iets ouder dan de voorgaande twee is Steef Roothaan, in 1954 geboren in Nijmegen. Waarom sommige kunstwerken zonder titel blijven is voor mij een raadsel. Weet de maker het zelf niet, heeft hij zo weinig creativiteit of daagt hij de kijker, de omwonenden uit. Roothaan studeerde aan de kunstacademie in Rotterdam en in een deel van zijn werk onderzoekt hij de betekenis van het huidige monument. Monument is tevens de officiële naam die aan het werk aan de Saffraanweg voor de supermarkt is gegeven, maar het wordt ook wel Hert genoemd en elders blijft het zelfs zonder titel. Roothaan: ‘Het monument heeft een belangrijke plaats binnen de beeldhouwkunst. Doorgaans memoreert het leed, verbeeldt maatschappelijke deugden of is het de representatie van een (eens gevestigde) hiërarchie. Maar meer dan dat is het een moment in zijn omgeving, een accent op een plein, een object dat de verbeelding in werking zet en een maat toekent aan de ruimte’.

De beeldhouwer, tekenaar, schilder en keramist David Vandekop (zo noemde hij zich sinds 1989, zijn echte naam is van de Kop) is verantwoordelijk voor de groep die ik in een grasperk van de Menuetstraat zie staan. Van de Kop (1937) studeerde in zijn geboorteplaats Den Haag bij Carel Visser en later in Warschau. Zelf doceerde hij in Den Bosch en Maastricht, De kunstenaar overleed in 1994 in zijn woonplaats Dreischor. Daar werkte hij in een grote schuur. Aanvankelijk werkte hij veel met staal, in de jaren zeventig stapte hij over naar klei en maakte veel werk gebaseerd op de mythologie. Ook Leda en de Zwaan, dat in de Almeerse Molenbuurt stond en daar een paar keer is vernield, was van zijn hand.

Eos (godin van de dageraad) is ter gelegenheid van de oplevering van de 2500^ste woning door de ABP aan Almere geschonken. De groep bestaat uit meerdere elementen zoals de vrouwenfiguur Eos, een hemelpoort en blokken die de stadsmuur van Olympus verbeelden. Ook de Italiaanse populieren maken deel uit van het ontwerp dat in het jaar van overlijden van de kunstenaar in de Muziekwijk is geplaatst.

Op een grasveld tussen het wijkcentrum De Bazuin en de basisschool De Lichtboei staat de Gotische Kathedraal van José Pelzers, van wie heel weinig bekend is. Een enkel kunstwerk, een geboortejaar 1958 en daarmee houdt het grotendeels op. Deze kathedraal is de tweede in Almere, waar ook de Groene Kathedraal (in het buitengebied) is te vinden. Is de eerste kathedraal gebaseerd op basis van bomen en een open vlakte in het bos, zo vormen 36 stalen buizen de basis van de plattegrond van deze kathedraal, die in 1990 kon worden aangeschaft vanwege de percentageregeling beeldende kunst.

Een paar straten verder vind ik op twee verschillende veldjes aan de Gitaarstraat tussen woningen twee kunstwerken. De eerste is van Rob Groot Zevert (1965) die aan de Hogeschool voor de Kunsten aan Arnhem studeerde. Behalve kunstenaar is hij ook nog curator en medeoprichter van kunstenaarsinitiatief GANG. Voor dit veldje maakte hij een halfronde wand van drie meter hoogte en met een lente van negen meter en vijftien centimeter, de afstand die een muurtje moet nemen bij een vrije trap van het voetbal. Dit werk van plaatstaal met aluminiumoxideverf geeft de aanwonenden van het hofje ietwat privacy, maar het geeft ook een inkijkje, zoals hij het bij zijn schetsontwerp verklaarde. ‘Het openbare gedeelte, voor de wand, ontvangt de bezoeker met een blik achter de schermen, die toegang geeft tot het hart. Het intieme gedeelte, achter de want, gunt de bewoner een weidse blik op het openbare. Samenhang tussen de wand en het hofje geven het beeld zijn specifieke maat en schaap bepalen uiteindelijk zijn situering. Plek en plaats krijgen hier hun betekenis.’

Miriam Bolder werd gevraagd een pergola te maken voor een hofje, als afscheiding met de straat. ‘Aan de rechter zijkant heb ik een plek vrijgehouden om een kunstwerk te realiseren, waarmee ik het spel ben aangegaan met de overgang van openbaar met meer privé’, zegt de ontwerpster van buro Genius Loci, in Klijnsdijk.

‘Dit zijn S-vormige hekken geworden, begrensd  door houten zuilen, uitnodigend tot spel, zonder specifiek speeltoestel te zijn. De kinderen hebben er dankbaar gebruik van gemaakt, waar ik hun weer dankbaar voor ben.’ Bolder, geboren in 1962 in Zeddam, studeerde bouwkunde aan de TU Delft, maar ook bij Artez in Arnhem.

Aan de Carillonstraat vind ik aan de kopse kant van een appartement een muurreliëf gemaakt door landschapskunstenaar Ben Raayman (1959) die negatief in het nieuws kwam rond een mislukt werk in Zwolle. Het reliëf in de Muziekwijk behoort tot een reeks waarover Raaijman zelf zegt: ‘Ornament is een krachtig statement. Het schijnbaar nutteloze, het plezier van handvaardigheid, behaagzucht en vooral macht. Laten zien dat de opdrachtgever tijd en geld kan besteden aan iets dat niet nodig is. Ornament is goed in het vangen van licht, bestaat hij de gratie van herhaling, blinkt uit in patronen. Wiskunde in 3D. Zo vat ik de cijferreeksen op die ik bij verschillende gelegenheden en zowel in privésituaties als in de openbare ruimte heb geplaatst. Getallen die objecten zijn, schaduw werpen en hoewel betekenisdragers pur sang, zonder waarde of betekenis zijn. Schoonheid en vreugde.’

Op een geluidswal aan de Hoge Ring staat Het Schrijfkanon van Peter Zegveld, geboren in 1951 in Scheveningen. Hij studeerde aan de Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag. Deze veelzijdige man houdt zich ook bezig met theater en film. Zegveld speelde in de jaren tachtig in een punkband en kwam zo bij toeval in aanraking met de kunstwereld en begon beelden te maken. Kanonnen keren vaak terug in zijn werk, in het theater, als goochelaar en dus ook in brons, zoals dit werk uit 2001. Een ouderwetse vulpen en een potje inkt, zo aan de rand van het Land der Letteren, zoals een deel van de Literatuurwijk wordt genoemd.

Voor velen was het literaire werk van Jan Wolkers verplichte kost. Deze in 1925 in Oegstgeest geboren auteur overleed in 2007 op Texel. In oorlogstijd volgde Wolkers de Avondtekenschool in Leiden en daarna nog enige tijd de Leidse schildersacademie Ars Aemula Naturae. Na de oorlog ging hij naar de Haagse Academie voor beeldende kunst en vanaf 1949 tot 1953 beeldhouwkunst aan de Rijksakademie in Amsterdam. In 1957 kreeg Wolkers een Franse beurs en studeerde vervolgens aan de Acadëmie de la Grande Chaumière bij Ossip Zadkine. In het water langs de Couperusweg staat zijn kunstwerk De Berg van Licht. Dit object in roestvrijstaal en glas is in 1998 gemaakt in opdracht van de projectontwikkelaars Amstelland Vastgoed en het Bouwfonds Woningbouw voor de Literatuurwijk. Het werd onthuld door de toenmalige burgemeester Hans Ouwerkerk, De Berg van Licht ontleende zijn titel aan het gelijknamige boek van Louis Couperus. Het werd vervaardigd bij het Amsterdamse glasbedrijf Van Terrerode en was in de avonduren verlicht. In juli 1999 werd het kunstwerk door vandalisme vernield en diffuus-groene glazen panelen versplinterd. Het kunstwerk werd gerenoveerd en voorzien van nieuwe gepantserde, glazen panelen en werd in 2000 teruggezet, maar ’s avonds niet meer verlicht. Het object Berg van Licht is een variatie op het vredesmonument in Doesburg, dat ook door Wolkers is gemaakt.

 

De inktdruppel

 

Leer mij de woorden

vertalen in beelden

 

en geluid

weerhoudt het niet

 

onderbreek slechts

en dicht

 

de gaten worden

ingevuld

 

schiet op

de tekst sluit zich

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       Inleiding – eigen informatie

2.       Kolkplein – wikipedia – flevolanderfgoed.nl

3.       Kolkplein – flevolanderfgoed.nl

4.       Saffraanweg – wikipedia – flevolanderfgoed.nl

5.       Menuetstraat – kunstuitleenutrecht – vanderkrogt.net

6.       Luitstraat – artatsite.com

7.       Gitaarstraat – flevolanderfgoed.nl

8.       Gitaarstraat – flevolanderfgoed.nl

9.       Carillonstraat – flevolanderfgoed.nl -benraaijman.nl

10.     Hoge Ring – peterzegveld.nl

11.     Couperusweg – wikipedia – flevolanderfgoed.nl