Beeldbepalend 252

IJsselmuiden

Woensdag 3 april 2024

Het dorp IJsselmuiden wordt al genoemd in 1133 toen het nog aan de monding van de binnenzee Aelmere lag. In feite is het ontstaan op een zandbank, achtergelaten door de rivier de IJssel waarover nu de Dorpsweg loopt. De verhoging is nog steeds te zien aan beide kanten van de voormalige dijk. Het dorp heeft een tweede kern, Oosterholt, waar vroeger een Karthuizerklooster heeft gestaan. In tegenstelling tot de omliggende dorpen en steden is het dorp nooit echt belangrijk geweest. Wel werden in 1937 Grafhorst, Kamperveen, Wilsum, Zalk en Veecaten toegevoegd aan de gemeente IJsselmuiden. Dertig jaar later volgde Zwollerkerspel. Er kwamen ook nieuwe woonwijken, maar dat was niet voldoende om zelfstandig te blijven. In 2001 werd de gemeente IJsselmuiden opgeheven en bij Kampen gevoegd, dat aan de overkant van de IJssel ligt.

Ik begin deze aflevering aan het Touwslagerslaantje in het Zoddepark. Hier is het bronzenbeeldje De Touwslaager geplaatst. Het beeld is gemaakt door de architect Klaas van den Berg (1941-2018) die als hobby het maken van kunst had.

Dat begon allemaal met het geven van kerstcadeaus aan relaties, vertelt Van den Berg in een interview in 2006 aan De Stentor, voorafgaand aan een expositie van hem in het stadhuis van Kampen. ‘Ik vond een fles wijn op een geven moment zo irrationeel. Het had geen attentiewaarde.’

Van zijn bronzen beelden is een tweetal exemplaren in de openbare ruimte van IJsselmuiden terechtgekomen. Beide hebben te maken met oude beroepen van de inwoners van dit Overijsselse dorp.

Voor ik het Zoddepark verlaat zie ik ook het tweede beeld van Klaas van den Berg dat in hetzelfde jaar een plekje in dit park heeft gevonden. De Bleeker is door de kunstenaar aan de gemeenschap geschonken vanwege het twintigjarig bestaan van zijn architectenbureau in die gemeente, een bureau dat door hem in 1967 is opgericht.

Al op jeugdige leeftijd was Van den Berg creatief. Hij noemde zich daarbij een amateur kunstenaar, die ook gedichten schreef. De kunstenaar maakte zijn stukken vooral van hout dat hij in de natuur vond en zijn tuin verzamelde.

Het beeldje verwijst naar de oude blekerij, waarop het wasgoed in vroeger tijden werd gebleekt. De maker heeft zich bij het vervaardigen van het kunstwerk laten leiden door een oude gravure van Johannes Luyken. Overigens staat hij daarin niet alleen, immers deze gravure staat ook aan de basis van het beeld van De Bleker in Nederhorst den Berg.

Net zoals de meeste dorpen heeft ook IJsselmuiden een eigen Oorlogsmonument. Dit staat op de hoek van de Burg. Engelenweg en de Dorpsweg en is in 1952 onthuld. Het monument is gemaakt door W.Koers en bestaat uit een gedenkmuur met daarop elf namen en een zuil. Op de sokkel van de zuil staat het wapen van het dorp alsmede de tekst ´Ter herinnering aan de slachtoffers van de oorlog 1940 1945’.

Schuin tegenover het monument staat de O.L.V. Onbevlekte Ontvangeniskerk. Achter deze kerk die behoort tot de Thomas a Kempis parochie is een beeldengroep van de gekruisigde Christus te zien met daarvoor twee wenende vrouwen. De kerk is ontworpen door Jan Stuyt en in 1919 geopend, het is gebouwd op de plek waar eerder een te klein geworden kerk stond. De kerk is in 1968 gerenoveerd. In 2013 werd besloten dat de kerk dicht zou gaan, maar in 2015 werd dit besluit teruggedraaid.

Iets verderop in een hoek zie ik een paneel van cortenstaal met daarin een beschadigd landschap met een rode zonopkomst. Bovenin staat de tekst ‘die mij heeft gezien eer ik werd geboren’. Die tekst is uit een lied van Huub Oosterhuis (1933-2023). Deze dichter en theoloog was de vader van de zangeres Trijntje Oosterhuis.

Aan de muur achter dit paneel hangt een stenen gevelbeeld. Het past zeker bij de tekst van het voorafgaande paneel en wijst op Maria met Jezus. Zelf sluit ik vooralsnog niet uit dat het slechts een deel is van een groter beeldhouwwerk, gezien de afwerking aan de linkerzijde.

Aan de muur van het Hervormd Centrum De Zaaier zie ik het reliëf De Zaaier. Het gebouw is eigendom van de hervormde gemeente in IJsselmuiden/Grafhorst en hierin vinden allerlei activiteiten plaatsen. Ook wordt het verhuurd.

Als ik een week later terugkeer naar dit dorp ga ik naar de begraafplaats waar op het rk-gedeelte het Heilig Hartbeeld staat. Het beeld waarin met nadruk gewezen wordt op het kloppende hart is ontworpen door Stan de Reuder, die allerlei illustraties voor boeken heeft gemaakt.

De stenen beeldengroep is echter niet door hem maar in 1936 gemaakt door Leonardo Patty. Aanvankelijk heeft dit beeld in Zwolle gestaan in de tuin van de Fraters van Tilburg aan de Burgemeester Van Royensingel in Zwolle. De congregatie van fraters is in 1844 in Den Bosch opgericht en verspreidde zich van hieruit over het gehele land.

Deze congregatie hield zich vooral bezig met katholiek onderwijs en opvoeding aan doven, blinden en wezen. In 2009 is het beeld met schoolgaande jongen naar de begraafplaats in IJsselmuiden verplaatst.

Deze aflevering sluit ik af met een stevige bank van essenhout. Deze Panjanbank staat buiten de bebouwde kom langs de Zendijk met zicht op Kampen. Voor deze bank, die gemaakt is door Peter Schräder, is gebruik gemaakt van een boom van het Panjanplein in Kampen en gaat vergezeld door een gedichtje van Brigitte Wolthuis.

 

verlangend kijk ik

 

verlangend kijk ik naar

het koude water

op een hete zomerdag

 

mis de schaduw van

jouw gebladerte

 

ik tel mijn zegeningen

in de wetenschap

van jouw 2^e leven

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       1. Inleiding – wikipedia

2.       2. Touwslagerslaantje – stad.kampen.nl – De Stentor

3.       3. Zoddepark – Van Berkel beelden – De Stentor

4.       4. Monument – 4en5mei.nl

5.       5. Burg. Engelenweg – relikwi.nl

6.       6. Paneel – wikipedia

7.       7. Gevelbeeld – geen informatie

8.       8. Dorpsweg – dorpskerk.com

9.       9. Begraafplaats – wikipedia

10.     10. Zendijk – Facebook gemeente Kampen