Beeldbepalend 248

Ommen

Woensdag 6 maart 2024

Het stadje Ommen is reeds in 1903 via een spoorlijn verbonden aan Zwolle als halteplaats op de lijn Zwolle-Stadskanaal. Deze lijn is in 1905 gereed gekomen. De lijn Zwolle-Stadskanaal is aangelegd door de toenmalige Noordoosterlocaalspoorweg-Maatschappij (NOLS), opgericht in 1899. Die lijn liep uiteindelijk door naar Delfzijl en kende aftakkingen naar Almelo (bij Mariënberg), naar de Duitse grens (bij Coevorden) en naar Assen (bij Gasselternijveen). Nadat de NS het spoorverkeer over had genomen dreigde het personenverkeer op de lijn te verdwijnen. Mede door protesten vanuit Ommen werd dit voorkomen. Tegenwoordig verzorgt Arriva het treinverkeer op de Vechtdallijn tussen Zwolle en Emmen.

Het stationsgebouw is een ontwerp van Eduard Cuypers (1859-1927). Deze Nederlandse architect is opgeleid op het bureau van zijn oom Pierre Cuypers en ontwikkelde al snel een eigen stijl. Hij bouwde weliswaar ook enkele kerken, maar is toch vooral bekend door zijn ontwerpen voor stationsgebouwen die met name in het noorden van land te vinden zijn. Dankzij goede contacten in het bedrijfsleven kreeg Cuypers ook talloze opdrachten voor winkelpanden en woonhuizen. Het stationsgebouw van Ommen is in de loop der jaren aangepast en uitgebreid. In mozaïek kom ik de naam van de gemeente Ommen tegen aan de spoorzijde.

Ook aan de andere zijde van het station is kunst te bewonderen in de vorm van een Gevelreliëf, dat ietwat weg heeft van een  houten cirkelvormig afsluiting van een ton. Daarop zijn blokjes bouten, ringen en diverse klemmen bevestigd. Wie dit heeft gecreëerd is mij nog niet duidelijk geworden.

Aan het Stationsplein staat Vier windsculpturen. Dit stalen werk met plexiglas is in 1988 gemaakt door Alwie Oude Aarninkhof in opdracht van het toenmalige IJsselmij. Iedere sculptuur staat op een paal met daar bovenaan een ruit van plexiglas.

Oude Aarninkhof heeft gestudeerd aan de Academie voor Beeldende Kunst in Enschede. Zijn constructies zijn meestal van kunststof en vertonen door het bewegen op de wind een speels karakter. ‘Ik zie de lucht als mijn tekenpapier en de wind is de tekenaar’, zegt de kunstenaar over zijn werk. ‘Wanneer ik naar mijn kunstwerken kijk, zie ik dat er eigenlijk steeds een andere tekening wordt gemaakt in de lucht.’

In deze serie maak ik soms vreemde uitstapjes naar objecten die er leuk uit zien en niet als kunst worden omschreven. Ook in deze reeks doe ik dat weer. Bij het station kom ik een grote kegel tegen gevuld met stenen. Niet alleen in Ommen is dit te zien, maar ook in andere plaatsen zijn die te vinden. Het betreft een Toeristisch Overstappunt (TOP), een plek waar mensen eenvoudig hun auto kunnen parkeren en vandaar een bewegwijzerde fiets- of wandelroute kunnen volgen. Het is gemaakt naar een ontwerp van Onno van Dokkum (Arnhem 1943).

Ik verlaat het stationsgebied en sla rechtsaf en kom uit op de Hammerweg, die naar Den Ham leidt. Aan deze weg staat de voormalige Zuivelfabriek De Vechtstreek. Aan de noord- en westmuur van is een Keramisch plastiek te zien. Dit deel van de fabriek is in 1936 gebouwd, maar zo oud is dit werk niet. Dit door Meindert Zaalberg gecreëerde kunstwerk is na 1962 op de muren aangebracht.

Zaalberg is in 1907 geboren in Leiden en overleden in 1989 in Zwolle. Hij is de zoon van een pottenbakker en gaat al op twaalfjarige leeftijd aan de slag bij zijn vader in Potterij Zaalberg. In de avonduren volgt hij een cursus aan de Mathesis Scientiarium Genetrix in Leiden.

In 1925 volgt hij een opleiding oosterse keramiek in Engeland en na de Tweede Wereldoorlog bestudeert hij de Babylonische kunst in museum Het Louvre in Parijs. Ook daarna blijft hij studiereizen maken. Behalve schalen en vazen maakt Zaalberg dus ook muurversieringen zoals hier – deels tussen bomen door – is te zien.

Op het oudere gedeelte van de fabriek zijn onder de naam De Vechtstreek een tiental tegels geplaatst, die vermoedelijk door de Nederlandse keramist en beeldhouwer Willem Brouwer (1877-1933) in 1919 zijn gemaakt. De tegels laten de Zuivelfabricage zien waarbij de vier buitenste tegels zijn verdwenen. Die vormen het landschap waar de koeien staan. Van links naar rechts zijn een melkende boer, een karnende boerin, een boerin met mand, boer en boerin met melkbussen, melkfabriek en melkboer te zien. En hiermee besluit ik de eerste aflevering van Ommen.

 

van hier naar daar

 

rond de piramide

ingekapseld over paden

door lanen

en stegen gewezen

op

 

de reiziger kijkt naar

de wijzigingen

in

telt de zegeningen

van toen en soms

ook nu

 

in de fantasiewereld

neem ik

een ander spoor

laat de rest aan u

over

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       1. Inleiding – wikipedia

2.       2, stationsgebouw - wikipedia  - nols-maatschappij.info

3.       3. stationsgebouw – geen informatie

4.       4. Stationsplein – kunstwegen.nl

5.       5. Stationsplein – ommen.nl - onnovandokkum.nl

6.       6. Hammerweg – vanderkrogt.net – capriolus.nl

7.       7. Hammerweg – vanderkrogt.net - wikipedia