Beeldbepalend 241

Arnhem 4

Woensdag 17 januari 2024

De vorige aflevering van Arnhem eindigde op de Janssingel, of beter gezegd in het plantsoen gelegen tussen de Buitenjanssingel en de Binnenjanssingel. De singel werd gevoed door de Sint-Jansbeek ook wel Sonsbeek genoemd. Dit beekje werd op zijn beurt gevoed door een vijftal bronnen in de parken Sonsbeek en Zypendaal. In de Transvaalbuurt komt het water bij een spoordijk. Er wordt wel gedacht dat het water in een stroompje onder de stad doorgaat maar in werkelijkheid komt het terecht in een rioolbuis. Het water komt vervolgens in de fontein terecht, verdwijnt opnieuw in een buis, gaat onder het Velperplein door en mondt uit in de Lauwersgracht.

Mijn aandacht gaat in eerste instantie uit naar de Binnenjanssingel, waar ik aan de gevel van een pand ontworpen door het architectenbureau Corn. Nap en G.J.P. van Ede een gevelversiering met vogelmotief zie met daaronder de naam Eerste Hollandsch Huis, de verwijzing naar de naam van een verzekeringskantoor.

In het plantsoen tussen deze singel en de Buitenjanssingel staan, zoals ik in de vorige Arnhemse aflevering al heb laten zien enkele kunstwerken. Het meeste werk wordt toegeschreven aan Ignatius van Logteren, zoals Venus, dat in 1712 is gemaakt van Bentheimer zandsteen. Oorspronkelijk heeft het beeld net zoals enkele andere beelden op de buitenplaats Boom en Bosch in Breukelen gestaan. De eigenaar Theodorus Boedermaker liet de tuin verfraaien meteen achttal beelden gemaakt door Van Logteren. Die beelden zijn 1847 aangekocht door Bartholomée Hermina Brand tot Cabouw en door haar echtgenoot, tevens eigenaar van kasteel Vredestein bij Ravenswaay, aan de gemeente geschonken.

Aan het einde van het plantsoen zie ik uit dezelfde reeks ook nog Neptunus staan. Ook dit beeld is dus gemaakt door Ignatius van Logteren die voor zijn beelden dus teruggrijpt op de Romeinse goden, die verwant zijn aan de Griekse goden. Neptunus was bij de Romeinen duidelijk minder populair als god van de zee en van de paarden, want zij hadden ook nog de havengod Portunus.

Ik loop hierna terug richting Willemsplein en kom terecht bij het gebouw waarin verzekeringsbedrijf Vesta gevestigd is geweest. Dit pand aan Jansbuitensingel 5 is gebouwd in 1930 onder leiding van architect W. Diehl. De gevelversieringen zijn van de hand van Gijs Jacobs van den Hof.

Jacobs van den Hof is in 1889 in Arnhem geboren en volgde in zijn geboortestad een opleiding tot meubelmaker. Hij ontwikkelde zich ondertussen tot beeldhouwer en woonde en werkte tussen 1906 en 1921 voornamelijk in Amsterdam. Daarna vestigde hij zich in Arnhem.

Veel van zijn werk is aangekocht door musea. Honderd jaar na zijn geboorte werd in Overveen het Museum Jacobs van den Hof ingericht om een deel van zijn werk te tonen. Tien jaar later verhuisde dit naar Amersfoort, maar daar sloot het in 2009 de deuren. Wel is er nog een stichting opgericht die moeite doet het werk voor publiek toegankelijk te houden.

Eerder liet ik van hem al de Gele Rijder zien. Zoals gezegd zijn de diverse sculpturen en de reliëfs aan het kantorengebouw van zijn hand. Zo vind ik De Man van de Vesta, De vrouw van de Vesta, een sater en de fries De Vestaalse maagden.

Aan het Willemsplein staat het gebouw waarin de vroegere Rijkstelegraafdienst was gevestigd met daarnaast een trap omhoog naar het Nieuwe Stationstraat en vervolgens door naar het station, het vernieuwde station.

De trap behoorde bij het opknappen van het gebied rond het station en is ondanks dat deze klaar was nog jarenlang buiten gebruik gehouden. In 2016 werd de trap eindelijk opengesteld voor het publiek.

Of die trap zo bijzonder is? Nee absoluut niet maar ik geniet wel van het drieluik dat aan de zijmuur van het tegenwoordige jongerencentrum Willemeen is te zien. Wie dit heeft gemaakt heb ik nog niet kunnen achterhalen. Wel heb ik tijdens mijn speurtocht ontdekt dat er in Arnhem een aantal professionele graffitikunstenaars en -groepen actief zijn, die soms in opdracht werken. Heel wat anders dan de vandalen die overal hun tag achterlaten.

 

haar naam

 

haar naam ligt

op mijn lippen verstorven

als zij mijn hart sneller

laat kloppen

 

geschokt gaat alles

een stapje sneller

ook als de grap

op dezelfde dag niet

bij u aankomt

 

zelf laat ik mij

voorzichtig wassen

en ruik de bloesem

en waan mij gelukkig

ook als u mij

in hemelse toestand

terugzet op aarde

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       Inleiding – erfgoedarnhem.wordpress.com

2.       Jansbinnensingel – geldersarchief.nl

3.       Jansbuitensingel -  vanderkrogt.net

4.       Jansbuitensingel – vanderkrogt.net

5.       Jansbuitensingel 5 – monumentenregister.cultureelerfgoed.nl -beeldendekunstarnhem.nl

6.       Willemeen – wikipedia - arnhem-direct.nl