Beeldbepalend 238

Driebergen-Rijsenburg 3

Woensdag 27 december 2023

Wie door Driebergen wandelt of fietst kan er bijna niet omheen. Dit dorp telt een groot aantal parken, landgoederen en diverse kasteeltjes. Niet alles heeft de tand des tijds doorstaan zo is kasteel Rijsenburg al ongeveer twee eeuwen volledig verdwenen. Het huis (of kasteel) Hardenbroek is er nog. Verder kom ik namen tegen als buitenplaats De Reehorst, Sparrendaal (met Lourdesgrot), Dennenburg en landgoed De Horst. In het Seminariepark ben ik de vorige aflevering van Driebergen-Rijsenburg geëindigd, dit park langs de Hoofdstraat sluit prima aan op Park De Wildbaan aan de andere zijde van deze straat die het dorp doormidden snijdt.

Tussen deze twee parken in staat op het terrein van Van Asselt adviseurs & accountants een modern kunstwerk. Het is gemaakt door Theo van der Nahmer (1917-1989) en stond voor het voormalige postkantoor dat hier op de hoek van de Hoofdstraat en de Buzziburglaan was gevestigd. Met het vertrek van de post in 2009, verdween ook het kunstwerk en werd opgeslagen.

Op verzoek van de Stichting Vroeger en Nu is het beeldwerk na enkele jaren geschonken aan de gemeente Utrechtse Heuvelrug waartoe Driebergen behoort in de hoop dat het op de oorspronkelijke plek terug zou worden geplaatst. Na de verkoop van het postkantoor aan Van Asselt en een intensieve verbouwing is in 2020 het beeld inderdaad teruggeplaatst.

De beeldhouwer kon voor zijn creatie geen naam vinden en ook bleef hij het antwoord schuldig wat het nu precies moest voorstellen. ‘Een ieder denke ervan wat hij wil’, zo verklaarde Van der Nahmer van wie ik onder andere in Den Haag en Meppel al werk heb laten zien. Inmiddels heeft het bronzen object een officieuze titel gekregen en daar sluit ik mij bij aan: Vindingrijke Vondst.

In het park De Wildbaan staat het Joods monument. Het monument is in 2013 onthuld door rabbijn Binyomin Jakobs. Met dit monument is er binnen het dorp een gedenkplaats gekomen voor de Joodse slachtoffers die tijdens de oorlogsjaren in Driebergen-Rijsenburg, enige tijd, verbleven en in kampen zijn omgebracht. Het monument is uitgevoerd door Van Krieken kunst uit Beek en Donk naar een ontwerp van Marcus van Loopik.

Het monument is voorzien van 76 namen van slachtoffers alsmede van een algemene tekst die herinnert aan hen die onderdak hebben verleend aan Joodse mensen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Aan de bovenzijde is in een perspexplaat in het Hebreeuws Psalm 22:31 geschreven.

In een lus tussen water staat nog een monument. Het Verzetsmonument dateert al van 1948 en is gemaakt door Wim Harzing. Werk van deze kunstenaar heb ik in de vorige aflevering over dit dorp al eerder laten zien. Harzing heeft het verzet vormgegeven door een terracotta vrouw met gebalde vuisten. Zij staat op een bakstenen voetstuk met de tekst ‘vrijheid kon snel het knellend juk verbreken.’ Ook zijn de namen van twaalf omgekomen verzetsmensen vermeld.

Als afsluiting van de herinrichting van Traay, halverwege de jaren tachtig, heeft de gemeente het beeldje Herinneringen  aangekocht. Het beeld van Jits Bakker is in 1986 onthuld en heeft aanvankelijk voor het pand van de Rabobank gestaan. Inmiddels heeft het ook al op twee andere plekken gestaan voor ik het tegenkom bij de Binnenplaats.

‘Het zijn twee oudjes die gezellig zitten en met elkaar communiceren. Het is een gezellig beeldje. Naar ik hoop zullen de mensen het iets fraais vinden’, zo geeft Bakker aan in de Stichtse Courant. Bij de plaatsing van dit bronzen werk heeft het de naam De twee stoel-oudjes meegekregen.

Beeldengroepen met de titel Herinneringen staan onder andere ook in Utrecht, Boerdonk en in De Bilt in het Beeldenpark van Jits Bakker. Voor het eerst heb ik van deze kunstenaar werk in de aflevering over Hoevelaken laten zien.

De speeltafel van Thale vind ik op het landgoed De Horst. Het is een geschenk van organisatiebureau  Bout en Partners, gevestigd op het landgoed, in 2012 aan het trainingsinstituut de Baak ter gelegenheid van 40 jaar Ik en de Anderen. Dit programma is bedacht door Jan Thale Bout (1925-2008) de oprichter van Bout en Partners.

Het werk is gemaakt door Boudewijn Payens. ‘Dat het lemniscaat een rol zou gaan spelen was voor mij direct duidelijk. Het staat voor continuïteit, voor beweging in alle richtingen en is een symbool voor oneindigheid’, laat Payens weten.

Op de terugweg, van het landgoed naar de Hoofdstraat word ik nog getrakteerd op twee toetjes van Margreet Klaverdijk. In het midden van de vijver bij De Baak reflecteert Duikvlucht in 2019 gemaakt van het isolatiemateriaal EPS 200 en afgedekt met acrylhars en polyurea. Klaverdijk gebruikt dit materiaal om grote beelden te kunnen maken. ‘Duikvlucht’ is het tweede beeld dat ik op deze manier heb vervaardigd en het wordt nu voor het eerst getoond aan publiek op landgoed De Horst’, zegt de kunstenares.

Van hetzelfde materiaal maakte Margreet Klaverdijk in 2016 Rolman. Dit beeld vind ik iets verderop, niet ver van de uitgang, in een grasveld. Klaverdijk is geboren in 1964 in Emmen en verhuisde later naar Utrecht waar zij mondhygiëniste werd. In 1996 volgde zij een opleiding aan de Kunstacademie van Utrecht en diverse cursussen bij het Utrechts Centrum voor de Kunsten en de Werkschuit.

Haar carrière als beeldhouwster begon Klaverdijk in 2013 bij de ruimtelijk vormgever en beeldhouwer René van der Wiel. Deze Rolman staat sinds 2019 op het landgoed De Horst en kreeg een jaar later gezelschap van Duikvlucht. Voor mij vormt dit de afsluiting van dit hoofdstuk Driebergen.

 

Duikvlucht

 

De reflectie geeft duidelijkheid

tot het rolmodel zich aandient

Beeldvorming in een andere tijd

zoiets noemt zij vooruitziend

 

Hij duikt op maar vooral erin

Toch blijft een vraag openstaan

Wat heeft het geheel voor zin

zonder pact met de zwaan

 

De landing is zuiver en zacht

glijdend over ‘t gladde water

absorberend al onze kracht

 

Geruchten komen ietsjes later

Het slot voorts onverwacht

symbolisch voer voor de kater

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       1. Inleiding – Wikipedia

2.       2. Hoofdstraat – nieuwsbladdekaap.nl

3.       3. De Wildbaan – jmind.nln- jonet.nl

4.       4. De Wildbaan – 4en5mei.nl

5.       5. Binnenplaats – vanberkelbeelden – Stichtse Courant

6.       6. De Horst – boudewijnpayens.nl

7.       7. De Horst – margreetklaverdijk.nl – debaak.nl

8.       8. De Horst- cultuurlokaal.nl