Beeldbepalend 230

Amsterdam Rijksmuseum 3

Woensdag 1 november 2023

In ons land kunnen wij terecht bij de meest uiteenlopende musea. Sommige zijn gericht op één speciaal onderwerp, andere zijn veel breder gericht. Bij allemaal kunnen wij terecht om te kijken en soms ook actief mee te doen aan… Veel musea werken samen om de hele sector te versterken en daarvoor is een samenwerkingsverband opgericht. Die samenwerking kan uitvloeien tot uitlenen van werk aan een ander museum maar ook op gebied van bijvoorbeeld educatie, bereiken van publiek en het collectiebeleid is er contact tussen de diverse musea. Zo kunnen er ook steeds weer andere exposities worden ingericht. Niet alleen binnen de gebouwen, maar ook in de tuinen.

Zo nu en dan loop ik de tuin van het Amsterdamse Rijksmuseum in en regelmatig zijn daar tijdelijke exposities te bekijken. Vandaag richt ik mij op wat oud werk waar de herkomst niet altijd van bekend is. Ik begin met een Borstbeeld van een Romeinse keizer. Welke keizer hier is geportretteerd is onbekend. De buste van ongeveer negentig centimeter is gemaakt van carraramarmer en weegt ongeveer driehonderd kilo. Het is vermoedelijk in de achttiende eeuw al gemaakt en is oorspronkelijk afkomstig van het Mauritshuis.

Het oude werk van Ignatius van Logteren heb ik al eerder getoond, bijvoorbeeld bij de vorige Arnhemse aflevering. Deze Nederlandse beeldhouwer leefde van 1685 tot 1732 en gebruikte veelvuldig de mythologie als beginpunt voor zijn werk. Voor Herfst heeft hij een bacchante van Bentheimer zandsteen gemaakt. Aanvankelijk heeft dit beeld in de tuin van het Broekerhuis gestaan. Dit was in de negentiende eeuw een tijdje een privémuseum.

Helemaal compleet is Zomer van Ignatius van Logteren niet meer. Ook dit beeld komt uit de tuin van het Broekerhuis dat vlakbij het Vondelpark te vinden was. In de linkerarm heeft Ceres, de godin van de landbouw, vermoedelijk ooit een korenschoof gedragen. Dit beeld staat voor het jaargetijde van de oogst.

Ook Lente heeft ooit in dezelfde tuin gestaan en is net als de drie vorige beelden een schenking geweest van mevrouw Lopez Suassa-de Bruijn in 1888. Het voorjaar van Ignatius van Logteren is met Flora neergezet en rijk versierd met bloemen. Het beeld van het vierde jaargetijde is er ooit wel geweest, maar is helaas niet bewaard gebleven.

De Nederlandse beeldhouwer Jan van Logteren (1709-1745) is een zoon van Ignatius van Logteren van wie hij het beeldhouwvak leerde. Zijn Apollo is gemaakt omstreeks 1730 van Bentheimer zandsteen. Ooit heeft dit beeld van de zonnegod samen met Aurora in de tuin aan de Nieuwe Herengracht in Amsterdam gestaan. Het Rijksmuseum heeft dit beeld in 1961 aangekocht.

De beeldhouwer Bartholomeus Eggers is omstreeks 1637 in Antwerpen geboren en in 1692 in Amsterdam overleden. In Antwerpen was hij leerling van Pieter Verbruggen. Een groot deel van zijn werkzame leven woonde hij in Nederland. Hij werkte onder andere aan de beeldhouwversieringen van het Paleis op de Dam. Voor Frederik Willem, de keurvorst van Brandenburg maakte hij veel marmeren bustes en standbeelden die in de tuinen van Schloss Charlottenburg in Berlijn en Schloss Sanssouci in Potsdam te zien zijn. In 1892 kocht het Rijksmuseum de buste van Titus Flavius Domitianus aan. Dit kunstwerk is in 1674 door Eggers vervaardigd. Domitianus was de derde en tevens laatste Romeinse keizer van de Flavische dynastie. Hij was in het jaartal 81 zijn broer Titus opgevolgd als keizer en verbeterde onder andere de Romeinse economie en versterkte bovendien de grensverdediging van het Romeinse rijk.

Deze aflevering ben ik begonnen met een Borstbeeld van een Romeinse keizer en daarmee eindig ik eveneens. Ook dit werk is van carraramarmer en de naam van de maker is opnieuw onbekend. Ook is niet bekend welke keizer hier is afgebeeld. Dit borstbeeld is ergens in het begin van de achttiende eeuw gemaakt en is in 1889 van het Mauritshuis overgenomen.

 

borst

 

altijd is er de roem

waarnaar wordt verwezen

zijn zijn is reeds eerder

geëerd

toch is de naam

mij niet bijgebleven

zijn leven

is als toonbeeld

verweerd

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       1. Inleiding – wetten.overheid.nl

2.       2. Borstbeeld – wikipedia

3.       3. Herfst – Rijksmuseum

4.       4. Zomer – Rijksmuseum

5.       5. Lente – Rijksmuseum

6.       6. Apollo – wikipedia – Rijksmuseum

7.       7. Domitianus – Rijksmuseum - wikipedia

8.       8. Borstbeeld - Rijksmuseum