Beeldbepalend 221

Dalen

Woensdag 30 augustus 2023

Nog steeds mag Dalen gekenmerkt worden als een agrarisch dorp hoewel het traditionele beeld van dit Drentse brinkdorp wel aan het veranderen is. Steeds meer forensen vestigen zich in dit dorp dat met zijn nog geen vierduizend inwoners sinds 1998 onder de gemeente Coevorden valt. Twee jaar eerder werd nog het zevenhonderdjarig bestaan gevierd. Zo rond 1672, inval van Munsterse troepen, als begin negentiende eeuw, had de gemeenschap te lijden onder plundertochten door soldaten.

Dalen is een van de startplaatsen van de Drentse Fietsvierdaagse en mijn vrouw doen in 2022 mee aan dit evenement en onlangs heb ik daar samen met haar en een kleinzoon opnieuw dat evenement gefietst. Zelf maak ik in 2022 gebruik om wat beelden te schieten zoals van een object dat ik tussen de Burgemeester Fonteinstaat en het winkelplein De Waag zie staan. Hoge Poort is gemaakt door Herman Bartels en is in 1998 tijdens de opening van het gerenoveerde centrum onthuld.

In een vijver bij de Hoofdstraat staat het uit 1976 daterende Fontein van bladeren. Dit werk dat aan een muur is bevestigd is gemaakt door Onno de Ruijter. Deze Nederlandse beeldhouwer is in 1937 in Amsterdam geboren en in Meppel in 2013 overleden. Hij studeerde in zijn geboortestad aan de Rietveldacademie en assisteerde enige tijd Wessel Couzijn. Hierna vertrok hij naar de Verenigde Staten.

De naam van de kunstenaar wordt ook wel als De Ruyter geschreven. In 1970 keerde hij met zijn gezin terug naar Nederland en vestigde zich in Drenthe. De Ruijter werkte aanvankelijk vooral met steen en brons, maar kon ook goed overweg met koper.

Op de hoek van De Bente en de Oude Coevorderweg hebben bewoners een aardig tafereeltje van kabouters gemaakt. Van afstand lijkt het nog op een apart kunstwerk, maar eenmaal dichterbij is daar absoluut geen sprake meer van en het bijplaatsen van enkele miniaturen trekt mij over de streep. En toch…

Op de volgende hoek van De Bente, nu met Kymmelskampen, staat op een bakstenen sokkel een eenvoudige zonnewijzer in de vorm van een ruiter te paard. Dit staat in hetzelfde grasveld voor een woning aan Kymmelskampen.

In het dorp zijn twee oorlogsmonumenten te vinden. Allereerst het Indiëveteranen Monument 1945-1950 uit 1994 gemaakt door Gerardus J. Tuïnk. Onderdeel van het beeld is een soldaat in gevechtstenue en verwijst onder andere naar de 120.000 militairen die tussen 1945 en 1962 hun (dienst)plicht hebben vervuld in het voormalig Nederlands Oost-Indië en Nieuw-Guinea. Het monument is onthuld door de weduwe van voormalig legercommandant generaal Simon Spoor.

Autodidact De Knuit, zoals zijn kunstenaarsnaam luidde, maakte vooral olieverfschilderijen. Daarnaast maakte hij ook aquarellen en beelden voor diverse Indië-monumenten. Dat laatste omdat hij tot de Indiëgangers behoorde.

Een zwerfkei vormt het Monument voor de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en is te vinden op de begraafplaats van Dalen, waar ook nog enkele oorlogsgraven zijn. In de dichtregel Al brandt diep het grote verdriet, te vernietigen is niets en niemand’, van Lucebert gebeiteld. Alsmede de jaartallen 1940 en 1945. Ook zijn de namen van tien slachtoffers vermeld. Rond de keien liggen nog enkele kleinere keien.

Buiten de woongrens van het dorp staat Herinnering aan het veen. Het betreft een zogenoemde oplegger, die werd gebruikt bij het afgraven van het teen voor de turfwinning. Tot in de twintigste eeuw was turf van de belangrijkste brandstoffen in ons land. Dat turf werd met een langwerpige smalle schop gestoken. De oplegger dus.

In opdracht van – de toen nog gemeente – Dalen heeft Anthoine Eikemans in 1997 De tranen van de weduwe gemaakt. Het werk stelt een doorgesneden urn voor van brons en natuursteen en staat symbolisch voor archeologische opgravingen in en om Dalen. In de sokkel is een tekst verwerkt van de Drentse dominee P.H. Roessingh.

De afsluiting van deze Drentse aflevering is bij de Joodse begraafplaats in Dalen aan de Drift. Wij komen hier langs als wij ons afmelden voor de verreden Fietsvierdaagse. Op de begraafplaats staat slechts één grafsteen. Toch zijn hier meer mensen begraven voordat de begraafplaats in Coevorden in gebruik is genomen. Ook staat er een Joods monument voor de dertien tijdens de Tweede Wereldoorlog weggevoerde inwoners van Dalen met een Joodse achtergrond en niet zijn teruggekeerd. De gedenksteen is in 1997 geplaatst tijdens de restauratie van de begraafplaats.

 

Opvallend

 

de verzameling

zo in het groen

van al dat kleins

dat…

 

aandacht voor

de ademtocht

van iedere stap

 

is afgehakt en

valt in het niet

 

zo goed gemutst

de punt

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       1. Inleiding – wikipedia

2.       2. De Waag – samendalen.nl

3.       3. Hoofdstraat – wikipedia

4.       4. De Bente – geen informatie

5.       5. De Bente – geen informatie

6.       6. Hoofdstraat – vanderkrogt.net – sallandcentraal.nl

7.       7. Begraafplaats – 4en5mei.nl

8.       8. Reindersdijk – samendalen.nl

9.       9. Daoler Tuun – creationsdrenthe.nl

10.    10.  Drift – wikipedia – samendalen.nl