Beeldbepalend 201

Utrecht

Woensdag 12 april 2023

De stad Utrecht is ontstaan als een Romeinse fortificatie aan de Limes, ooit de grensverdediging van het Romeinse rijk. Op de plek van dit fort kwam in de zevende eeuw een kerkje en in de eeuwen erna werden er steeds grotere kerken gebouwd. Van hieruit werd het christelijke geloof over het huidige Nederland uitgestort. Als een van de eerste Nederlandse steden werd in 1122 Utrecht stadsrechten verleend. In 1808 was Utrecht heel kort hoofdstad van het Koninkrijk Holland, als belangrijke handelsstad was het eeuwen eerder al voorbijgestreefd. In de tweede helft van de negentiende eeuw was Utrecht het centrum van de staal en spoorwegindustrie. Vanwege de centrale ligging is de stad nog steeds het wegen- en spoorwegknooppunt van ons land. Het Centraal Station verwerkt jaarlijks meer dan vijftig miljoen reizigers.

Het Centraal Station is ook het vertrekpunt voor mijn wandeling voor deze aflevering van Beeldbepalend. Aan de achterzijde van het Speelklokmuseum, aan het Buurkerkhof, schiet ik mijn eerste foto van… Is het daadwerkelijk een klok of toch de zonnewijzer? Inderdaad het laatste is boven de deur te zien.

Net om de hoek is De Zon Schijnt In en Om de Buurkerk. Dat is nog eens een titel. Dit werk is een lichtkunstwerk gemaakt door de beeldend kunstenaar, regisseur en schrijver Gabriel Lester. Zodra de zon is verdwenen komt het opgespaarde licht vrij en zet het met kleurig glas en lood gevulde object de kerk in een ander licht.  Ook het plein van het Buurkerkhof krijgt door het licht een totaal ander karakter.

Volgens het register van Rijksmonumenten is het smalle pand Lichte Gaard 3 afkomstig uit de achttiende eeuw en gezien de gevelsteen in de top van de halsgevel klopt dat ook wel want onder de gevelsteen Het Craentgen zit een stenen lint met jaartal 1731. Deze woning is namelijk in dat jaar met twee bouwlagen verhoogd.

De steen in de top verwijst naar het feit dat hier vroeger een herberg heeft gezeten en is vervaardigd door beeldhouwer, schilder en restaurateur Anton Geerlings (1923-2018) en aangebracht na de restauratie in 1973.

In het pand aan de Voetiusstraat 2 zat vroeger de Openbare Leeszaal. Het pand is ontworpen door Jan Stuivinga (1881-1962) en werd in 1912 geopend. Boven de deur zit een fraaie Jaartalsteen.

Op en in de omgeving van het Pieterskerkhof zijn vondsten gedaan die wijzen op bewoning van ongeveer 2000 jaar geleden, niet alleen uit de Romeinse maar ook Frankische tijd. Tegenover huisnummer 15 staat een monumentale waterpomp. De pomp is een ontwerp van de toenmalige gemeentearchitect Baart de la Faille.

Deze eerste reeks over Utrecht sluit ik af op de Kromme Nieuwegracht. Op nummer 34 is de St. Gregoriusschool gevestigd (geweest) gezien de verwijzing boven de deur. En daarboven hangt het stenen beeld Sint Gregorius van Utrecht. De school behoort thans toe tot het Sint Gregorius College en heeft de hoofdingang aan de Nobeldwarsstraat. De school is in 1873 opgericht voor armlastige kinderen. Aanvankelijk aan de Ganzenmarkt, waar het al snel te klein was, daarna werd een locatie geopend aan de Herenstraat en in 1909 dus hier aan de gracht.

Gregorius was een medewerker van Bonifatius en wordt omstreeks 750 abt van het missieklooster in Utrecht. In de kloosterschool geeft hij les. Na het overlijden van Bonifatius krijgt hij de volledige leiding over de missie onder de Friezen vanuit Utrecht. Drie jaar na zijn overlijden wordt de missie verheven tot bisdom van de Frankische kerk.

 

veelkleurig

 

woorden verzameld

worden losgelaten

op de waarnemers

 

zoals het licht jaren

onderweg is duurt

het niet dat dat…

 

de buurtkerk verschijnt

 in een ander licht

zorgvuldig opgebouwd

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       1. Inleiding – Wikipedia

2.       2. Buurkerkhof 10 – geen informatie

3.       3. Buurkerkhof – ontdek-utrecht.nl

4.       4. Lichtegaard – ugtf.nl

5.       .5. Voetiusstraat – duic.nl

6.       6. Pieterskerkhof – duic.nl – wikipedia

7.       7. Kromme Nieuwegracht – vanderkrogt.net – ugtf.nl - rtvnof.nl