Beeldbepalend 194

Den Haag Loosduinen

Woensdag 22 februari 2023

Het voormalige tuindersdorp Loosduinen is tijdens de middeleeuwen ontstaan op een strandwal.  Graaf Floris III liet daar eind twaalfde eeuw een boerderij bouwen en Graaf Floris IV stichtte er omstreeks 1230 een Cisterciënzer nonnenklooster, waarvan de Abdijkerk, aan de Willem-III-straat een overblijfsel is. Aan het einde van dezelfde eeuw werd Loosduinen een bedevaartsoord vanwege het ‘wonder van Loosduinen’. In 1276 zou gravin Margaretha van Henneberg 364 kinderen hebben gebaard. In 1923 werd het dorp ingelijfd door Den Haag en is tegenwoordig een stadsdeel met de wijken Kuikduin en Ockenburgh, Kraayenstein, Waldeck, Bohemen en Meer en Bos.

Ik ben in Loosduinen in 2022 voor Dichter bij de molen dat gehouden wordt bij molen De Korenaer aan de Margaretha van Hennebergweg. Ernaast staat museum De Korenschuur, dat onderdeel is van Stichting Oud Loosduinen. Aan de muur hangt een bronzen vogel, ik denk daarbij aan een adelaar, maar steek mijn hand daar niet voor in het vuur. De vogel hing er al toen het pand nog in bezit was van de overleden tuinder Klinkenberg en het beeld is, toen het museum erin kwam, blijven hangen.

Achter de molen staat de Zonnewijzer van Petra de Jong. Deze kunstenares is in 1946 in Driebergen-Rijsenburg geboren. Zij volgde opleidingen aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag, de TU Delft (bouwkunde) en aan de Vrije Academie in Den Haag. Werk van haar hand is in talloze plaatsen van ons land te zien, maar ook in Turkije, Frankrijk en de Verenigde Staten.

Over haar Zonnewijzer ontstond al snel commotie, omdat haar werk overeenkomsten vertoonde met een zonnewijzer van de Duitser Heinz Schumacher. ‘Ik ken de boeken van Schumacher natuurlijk. De zonnewijzer in München ken ik ook. Maar die heb ik niet overgetekend. Neen, ik heb hem wezenlijk veranderd’, zo verdedigde De Jong zich op de kritiek.

De kunstenares voegde onder andere balken toe voor de nachtelijke uren om het accent te leggen op de cirkelvorm van de wijzer. Voor een juiste tijdsindicatie legde zij de tijdbalken, uitgevoerd in hardhout, anders omdat Loosduinen nu eenmaal oostelijker ligt en München bovendien zuidelijker.

De Jong heeft haar object echt als een zonnewijzer ontworpen met speelse vormen, zodat het ook als speelplek voor kinderen kan worden gebruikt. Door de geometrische vormgeving verwijst zij bovendien de ronde vorm van de molen en de ronddraaiende wieken. Het geheel is uitgevoerd door de firma Haasnoot.

In de directe omgeving staat op een grasveldje, dat in de volksmond Paardenweitje wordt genoemd, Moeder en kind. Aanvankelijk was verteld dat op deze plek een beeld van Charlotte van Pallandt was geplaatst, maar dat bleek een misverstand te zijn. Er zijn talloze beelden gemaakt met als thema Moeder en kind en dit exemplaar was van Peter van der Meer.

Deze kunstenaar is geboren in Den Haag in 1939 en overleden in 1999. Zijn moeder en kind is gemaakt van brons en is afkomstig uit 1983. Een beeld volledig naar zijn manier van werken. Het betreft een ranke moeder die haar kind vol liefde vasthoudt. Door het reliëf van het kunstwerk krijgt het beeld nog meer dynamiek.

De in Boston in 1952 geboren omgevingskunstenaar en beeldhouwer Matthew Filipowski heeft van brons, staal, aluminium en plastig in 1986 Carillon gemaakt. Dit carillon is te vinden op de Loosduinse Hoofdstraat. Het is gerealiseerd in het kader dat één procent van de bouwsom van projecten bestemd was voor kunst. De bevolking koos daarbij voor een carillon. Het ontwerp van Filipowski, die sinds 1979 in Tilburg woont, werd gekozen uit vijftig voorstellen. De klokken zijn gegoten bij de Koninklijke Klokkengieterij in Asten.

Van ‘varkenstrog’ naar Nieuwe mozaïek. De oude fontein in winkelcentrum Loosduinen werd door wijkbewoners als iets afschuwelijks gevonden. In 2013 werd de opgeknapte fontein in gebruik gesteld door wethouder Jeugd, Sport en Welzijn Karsten Klein. Een architect maakte drie ontwerpen voor de bewoners wilden iets anders. Uiteindelijk werd het ontwerp van de toen twaalfjarige Alex Harteveld uitgevoerd. Na negen jaar mag daar wel weer iets aan worden gedaan en verstoppen achter het carillon…

Het wordt tijd voor de afsluiting van dit hoofdstuk. In het Haagse stadsbeeld duiken zij steeds vaker op, de social sofa’s. In eerdere afleveringen heb ik dit fenomeen al vaker laten zien. En nog steeds vraag ik mij af of dit een echte kunstuiting is of een puur commercieel plaatje. De meeste mozaïekbankjes vrolijken het straatbeeld op door middel van hun steeds weer andere creaties.

Het idee van dit soort bankjes wordt aan de cabaretière Karin Broers gelinkt en in Tilburg wemelt het van dit soort sociale uitingen. Beeldend kunstenaar Saskia van Haeren heeft het idee opgepakt en wil van Den Haag de tweede Nederlandse social sofa-stad van ons land maken.

 

natuurlijk

 

de tijd verandert

vandaag is morgen

gisteren

ook de plaats

is tijdbepalend voor

wat is geweest en nog komt

de zon werpt haar schaduw

over wat voor mij ligt

en alweer voorbij is

speels dans ik langs uren

en volg de wieken

word jij er wijzer van

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       1. Inleiding – wikipedia

2.       2. Korenschuur – loosduinsmuseum.nl

3.      3. Zonnewijzer – bkdh.nl – petradejong.eu

4.       4. Paardenweitje – bkhd.nl

5.       5. Hoofdstraat – rkd.nl - bkhd.nl

6.       6. Hoofdstraat – omroepwest.nl

7.       7. socialsofa – wijkberaadhoutwijk.nl