Beeldbepalend 184

Amsterdam Centrum 6

Woensdag 14 december 2022

De Amsterdamse grachtengordel is opgenomen in de Werelderfgoedlijst van de Unesco. Vanaf het begin hebben deze gegraven grachten een belangrijke rol gespeeld bij de waterbeheersing, het transport en de verdediging tegen vijandige legers. Aan het einde van de negentiende eeuw werden er enkele waterwegen gedempt vanwege gebrek aan hygiëne en om meer ruimte te creëren voor het wegverkeer. In de huidige tijd zijn het vooral toeristen die door de grachten varen in een van de talloze rondvaartboten van de stad.

De zesde aflevering van het centrum van Amsterdam start ik op de Niek Engelschmanbrug, die verbindt de Westermarkt met de Raadhuisstraat. De brug over de Keizersgracht heeft in 2002 deze naam gekregen en is vernoemd naar een voormalige verzetsstrijder, acteur en homoactivist. Voor deze brug over de Keizersgracht maakte Hildo Krop in 1924 twee identieke beelden: Faunskop met lange baard.

Het beeld doet ietwat chaotisch aan, met onder de brugreling een puntbaard met aan weerszijden een kikkerbek. Aan weerszijden van de faunskop met spitse oren zijn een drietal vogels te zien, kraaien. Krop heeft deze vogels eraan toegevoegd, omdat hij kwaad was op bestuurders van de stad die een kunstopdracht hadden afgeblazen. De vogels zijn in dit geval symbool voor deze mensen die de kunst in de stad geen goed hart toedragen. De kikkers zijn de blaaskaken die de ambtenaren vertegenwoordigen.

De winkelgalerij van Raadhuisstraat 23 tot 55 is ontworpen door Adolf Leonard van Gendt met hulp van twee zoons. Voor dit gedeelte van de Raadhuisstraat zijn zij uitgegaan van een gevarieerde gevelwand met afzonderlijke topgevels. Zij hebben de gevel versierd met divers beeldhouwwerk waaronder deze krokodil.

Na de demping van de Warmoesgracht gaf Levensverzekering Maatschappij Utrecht opdracht op de nieuwe Raadhuisstraat een winkelgalerij te bouwen met daarboven woningen. Op de hoek van de Raadhuisstraat met de Keizersgracht hangt een wapenschild met daarin de initialen UM.

Arion op de dolfijn is een medaillon aan de Keizersgracht 213. Hier stond in 1620 al een woning, die in 1910 onder leiding van architect Herman Walenkamp opnieuw is gebouwd in opdracht van J.C. Schulmayer en acht jaar later verbouwd naar een ontwerp van de architect P.H. van Niftrik en ingericht als kantoorgebouw. In 2016 zijn hier drie appartementen in gekomen.

De gevelstenen zijn het werk van Rien Hack (1871-1939). Aan de gevel vind ik verder twee rijen gevelstenen van vier met reliëfs van reddingsboeien, ankers, pelikaan en kangoeroe met jong in de buidel. Verwijzingen naar de Nederlandsch-Indische Handelsbank, voorloper van de Nationale Handelsbank die hier was gevestigd.

Nyenrode Business Universiteit Amsterdam is gevestigd in de Vijf Keizers aan de Keizersgracht. Hier hangt de gevelsteen De Zoutberg. Een raadselachtige steen met onder andere een stukje gevelwand van vroeger met het jaartal 1620. In de onderrand staat de titel van de steen met het jaartal 1975. Daarboven weer de beeltenis van een dodo met een ei. Links bovenin een rebus. De steen was een geschenk van het personeel van de Nederlandsche Credietverzekering Maatschappij, bij de opening van het nieuwe kantoorpand. De zoutberg staat symbool voor goed beheer kapitaal. De uitgestorven dodo kwam voor op Mauritius en staat voor de internationale handel en was vroeger voedsel voor de hongerige bemanning op weg naar de Oost.

De gevel van het voormalige telefoongebouw aan de Herengracht kent een forse decoratie door Hildo Krop. De wijken van Amsterdam is van Frans kalksteen en is aangebracht bij de vernieuwing van een deel van dit pand in 1954. Krop heeft hier diverse werkzaamheden en inrichtingen uit verschillende wijken samengebracht. Van boven naar beneden: een koopvrouw en een visventer, een havenarbeider, dansen in de Jordaan, wandelen langs de grachten, lol in de kroeg, voetballen in het Olympisch Stadion, de oude molen en een roeier op de Amstel bij ’t Kalfje.

Deze reeks kent veel gevelversiering en daarmee sluit ik ook deze aflevering af aan de Singel. Twe Kanefas Bale is een steen uit 1632 die zoals veel oude stenen later is ingekleurd of herkleurd. De balen zijn zorgvuldig dichtgebonden en laten zien dat hier handel wordt gedreven, waarin is onduidelijk. Dat kan bijvoorbeeld om koffie gaan. De twee symbolen bovenin doen vermoeden dat er contacten zijn met Frankrijk (Franse lelie) en Engeland (Tudorroos).

 

de winst

 

en ieder jaar wordt ik gewaar dat er

een berg ontstaat, een berg vol met

fouten. niets is zoals tijdens de maal-

 

tijd blijkt, ‘t is te flauw voor woorden

maar bij herhaling van de zetten is

er toch opnieuw iets compleet mis

 

gegaan. geen man overboord en ook

geen ramp als er alsnog een akkoord

word bereikt en dat ene woord goed

 

wordt gebruikt. dan is het tijd om er

voor nu en voor later mee te kappen.

nog een voorlaatste hap en daarmee

 

proef ik alles wat via de tong is waar-

genomen. het geladen schip ligt klaar

uit te varen naar het volgende oord.

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       Inleiding – wikipedia

2.       Niek Engelschmanbrug – timswings.nl

3.       Raadhuisstraat – hoteliers.com

4.       Raadhuisstraat – echo.nl

5.       Keizersgracht – gevelstenen.net – amsterdamsegrachtenhuizen.info

6.       Keizersgracht – gevelstenenvanamsterdam.nl – rijksmonumenten.nl

7.       Keizersgracht – gevelstenenvanamsterdam.nl -nyenrode.nl

8.       Herengracht – timswings.nl

9.       Singel – amsterdamsegevelstenen.nl