Deel 173

Laren NH Deel 3

Woensdag 28 september 2022

De gemeente Laren kent geen waterwegen en is dus op het gebied van vervoer al vanaf het ontstaan afhankelijk van wegen. De oudste wegen kwamen samen op De Brink. Reeds in de zeventiende eeuw bestonden er twee Postwegen door het Gooi en die voerden beide door Laren. De financiering en het onderhoud werden betaald door tolheffing. In de tweede helft van de negentiende eeuw werd de NV Gooische Stoomtram opgericht met de trajecten Naarden-Laren en Hilversum-Laren-Huizen.

Deze aflevering van Beeldbepalend in het Noord-Hollandse Laren begint op de hoek van de Groene Gerritsweg en de Torenlaan. Omdat er gewerkt wordt aan de omgeving is het werk Timphan goed zichtbaar. Door het weelderige groen was dit kunstwerk van Pépé Grégoire voorheen nauwelijks te zien.

Pépé (Pierre Paul) Grëgoire is in 1950 geboren in Teringen. Zijn vader was beeldhouwer en zijn grootvader schilder. Zelf studeerde hij bij onder andere Piet Esser en Theresia van der Pant, maar kreeg ook les van zijn vader. In diverse plaatsen is werk van hem te vinden. In zijn Timphan, gemaakt van brons en staal, probeer ik iets van een Oosters gerecht te vinden, maar slaag daar niet in.

Iets meer richting centrum staat aan de Torenlaan de Julianakei, ook wel de Kei van Laren genoemd. Het is een monument ter ere van het huwelijk van Prinses Juliana op 7 januari 1937 met Prins Bernhard. In de kei zijn de kroon, de huwelijksdatum en het monogram JB gehakt door Willem Hebing uit Laren, die tot 1957 actief was als steenhouwer.

Naast het bekende café ’t Bonte Paard staat op de Naarderstraat het beeld Schaapherder. Dit beeld is gemaakt door de Nederlandse beeldhouwer Willy Mignot, die in 1915 in Eindhoven is geboren en in 1972 in Hapert is overleden. Mignot komt uit een rijke katholieke fabrikantenfamilie, die kunst uit eind negentiende en begin twintigste eeuw verzamelde. Het lag in de lijn der verwachting dat hij een plekje zou krijgen in de sigaren- en sigarettefabriek Mignot & De Block. Zijn schoolprestaties waren echter niet van dien aard dat hij daar veel had te zoeken en Willy Mignot stapte na zijn diensttijd naar de Kunstakademie in Amsterdam en raakte bevriend met Pieter d’Hont.

Vanaf 1947 werkte Mignot in Laren en werd onder andere lid van de tekenclub van Kees Schrikker op de zolder van Hotel Hamdorff aan de Brink. In Laren had Mignot veel contact met Cees Snoey, die hem regelmatig hielp in zijn atelier en met wie hij regelmatig een borrel dronk in Jazzcafé Blom.

Met dit beeld zette hij de laatste schaapherder in Laren neer: Lammert Herder, die leefde tussen 1874 en 1960. Hij woonde met zijn broer Toon en zus Dientje (alle drie vrijgezel) in een boerderij aan het Zevenend. Herder liet steevast de schapen uit op de Zuiderheide.

Om de hoek van het eerder genoemde café begint de Burgemeester van Nispen van Sevenaerstraat. Voor het voormalige bankgebouw van Rabo staat de beeldengroep De Klepperman van Elleven. Dit is een folkloristische dansgroep ontstaan in 1934. Door middel van dans en muziek showt deze groep de traditionele kleding van de katholieke boer en boerin omstreeks 1900 uit Laren en omgeving.

In 1985 heeft de groep een koninklijke onderscheiding gekregen. De groep bestaat uit ongeveer dertig dansers die bijgestaan worden door een of twee accordeonisten. De Klepperman is van oorsprong de dorpsomroeper. Een van zijn taken was het om elf uur ’s avonds de lichten te doven en de bewoners tijdig te waarschuwen om de kroeg uit te gaan.

De bronzen groep dateert uit 2000 en is gemaakt door Marianne Houtkamp uit Laren. De groep is aangeboden door de Rabobank vanwege het honderdjarig bestaan van het filiaal Laren-Blaricum en het 75-jarig bestaan van Drukkerij  Van Wijland, terwijl de maakster toen vijftig werd.

Het kunstwerk laat vier dansers zien en is in twee groepen te verdelen. Naast de dansers hebben de accordeonist, de dorpsomroeper en twee kinderen een plekje gekregen.

De groepsleden hebben allemaal een duidelijk gezicht gekregen. Het linker danspaar bestaat uit Nico de Gooijer en Annemiek Bakker van Dijk; het tweede danspaar is Bep Bon en Sien Majoor. De accordeonist is Leo Vos, Bart Krijnen is de man met de doofstok. De kinderen zijn Gabrielle Bon en Peter Perdijk.

Schuin aan de overkant van de weg staat De Conducteur. Dit beeld van brons is uit 1985, staat op een sokkel van Beiers graniet en is gemaakt door Joop Steenbeek. Jarenlang was hij directeur van een zilverfabriek in Coevorden en werd op zijn vijftigste fulltime kunstenaar. Steenbeek overleed in 2013 op 93-jarige leeftijd. Het werk is verwijzing naar de voormalige Gooische Stoomtram, die in 1882 door Laren reed.

Ter gelegenheid van het 100 jarig bestaan van deze tramlijn schreef de Historische Kring Laren een wedstrijd uit voor een monument. De sokkel heeft in het verleden nog dienst gedaan als lichtzuil en werd door het personeel aangeboden ter gelegenheid van het vijftig jarig bestaan van de lijn.

Waarom deze Zonnewijzer, in een plantsoen aan de Burgemeester van Nispen van Sevenaerstraat, een plekje in de rubriek verdient? Omdat veel bewoners van Laren dit exemplaar kennen en de gemeente in 2005 siersmid Nic Vos opdracht gaf om de zonnewijzer te herstellen. En sindsdien glimt de stalen wijzer, met een pijl van bladgoud weer en kan de hard stenen sokkel er weer een tijdje tegen.

In de tuin van het Historisch Centrum Laren, gevestigd in De Lindenhoeve, staat het beeldje De Zaaier. Het kunstwerk is gemaakt door Herman Strating, die de laatste boer van De Lindenhoeve uitbeeldde. Henk Smit was tevens de laatste bewoner van deze boerderij gelegen tegenover het Hertenkamp. Strating maakte diverse beelden van inmiddels in Laren verdwenen beroepen.

Ik ga nu door naar de grens van Laren en Hilversum. Bij Langsakker staat het Joods Monument, dat in 2017 hier is geplaatst. Dit indrukwekkende monument uit cortenstaal is gemaakt door Lon Pennock, die in 2020 in zijn geboortedorp Den Haag is overleden.

Het plantsoen waarin dit werk staat heet vanaf die datum Reitsemaplantsoen, vernoemd naar Jan Reitsma (1894-1968). Reitsma was van 1929 tot 1960 directeur van de Berg Stichting en redde tijdens de Tweede Wereldoorlog talloze pupillen van deze Berg Stichting. Dit was een Joods kindertehuis dat van 1911 tot 1963 aan Langsakker was gevestigd. Op die plaats staat nu de middelbare school Laar & Berg.

Het monument is een verwijzing naar de 48 kinderen en de vier stafleden van de Berg Stichting die tijdens de Holocaust zijn vermoord. Zij waren in december 1942 door de bezetter naar Amsterdam gestuurd en zijn vandaar gedeporteerd.

 

Stil staan bij

 

Ik neem

Jij neemt

Hij nam

 

Ach al die namen

van hen

die zijn

en om hen

omkwamen

 

Ik vergeet

Hij vergat

en al die gaten

in het dorp

de buurt

wij zijn

hun niet vergeten

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       Inleiding – tussenvechteneem.nl

2.       Groene Gerritsweg – wikipedia

3.       Torenlaan – Julianakei door Willem Hebing

4.       Naarderstraat – wikipedia – historischekringlaren.nl

5.       Burg van Nispen van Sevenaerstraat – kleppermanvanelleven.nl – vanderkrogt.net

6.       Burg van Nispen van Sevenaerstraat – 365dagenproject.nl

7.       Burg van Nispen van Sevenaerstraat – kunstwacht.nl

8.       Reitsmaplantsoen – monumentbergstichting.nl