Deel 162

Grave 2

Woensdag 13 juli 2022

Wie door het centrum van het oude stadje Grave wandelt zal merken dat er nog heel veel bewaard is gebleven uit oude tijden, terwijl Grave toch diverse keren belegerd is geweest. Dat laatste is niet zo heel vreemd vanwege de ligging aan de Maas. In de veertiende eeuw is begonnen met het bouwen van muren en poorten en zo ontstond er een veilige vesting. In de zestiende eeuw werd die vesting verstevigd. Ook de eeuwen daarna werd de veilige haven versterkt en verstevigd en groeide Grave uit tot een garnizoensstad. Vanaf 1874 werd echter weer veel ontmanteld, iets wat per wet was geregeld. Veel panden in de binnenstad zijn of worden gerestaureerd en een terrasje pakken in de binnenstad is zeker mogelijk. Voor wandelaars bovendien een mooie uitvalsbasis om een wandeling in de omgeving te maken. Zelf wandel ik een paar keer door Grave tijdens bezoeken aan het Smartlappenfestival dat hier wordt gehouden.

Aan de Hoofschestraat – op de hoek met de Bagijnenstraat – is aan de muur het Jan Hondong monument bevestigd. Dit bronzen werk van Jan Ketterings is uit 2002. De kunstenaar uit Rosmalen, die is geboren in Grave (1932), is redelijk onbekend gebleven, maar heeft over een langere periode werk geleverd voor de gemeente Grave. Dit werk is een eerbetoon aan de in 1893 in Grave geboren luchtpionier Jan Hondong. Zijn geboortehuis op nummer 14 werd in 1968 afgebroken en maakte plaats voor een winkelgalerij. Hondong werd in 1914 sergeant bij de Koninklijke Landmacht en behaalde na zijn overgang naar de luchtmacht in 1920 zijn vliegbrevet. Hondong maakte in 1929 als gezagvoerder zijn eerste kerstvlucht naar Nederlands-Oost-Indië en werd wereldnieuws toen hij met de Snip de eerste passagiersvlucht naar Suriname maakte. Op het kunstwerk is de Snip te zien, maar ook de Elisabeth kerk, de Graafse brug en het geboortehuis van Hondong. Tegenover het kunstwerk hangt een plaquette over de vlieger.

Ik zwerf door de straatjes van Grave en beland in de Infirmerie, waar het Mobilisatie monument, uit 1964, van Jan Ketterings hangt. Dit is een eerbetoon ‘aan alle militairen uit Grave, die vanaf 1945 bij gewapende conflicten of vredesmissies waar ook ter wereld het hoogste offer brachten’, zo valt er aan de linkerzijde op een plaquette te lezen.

Schuin rechts onder hangt de tekst ‘Wij gingen en kwamen na jaren weerom 1 mei 1892 – 8 maart 1938.’ Hiermee wordt aangegeven dat ook buiten de Tweede Wereldoorlog om slachtoffers van (oorlogs)geweld worden herdacht.

Aan de Arnoud van Gelderweg staat het gemeentehuis van Grave en op een muurtje voor dit gebouw zit een vogel. Na lang zoeken weet, maanden na mijn verzoek, een ambtenaar de gegevens op te hoesten van dit werk. Dit beeldje heet de Merlet. Maker van dit kleine kunstwerk is de Italiaanse kunstenaar Roberto Ruggio. Het staat zelfs op drie plaatsen bij en in het Stadhuis van Grave. Niet alleen op het muurtje voor het kantoorpand waarin het stadhuis is gevestigd, maar ook daarachter op een hoge zuil, de laatste merlet zit op de vloer in het complex op de eerste verdieping. De merlet is een afgeleide van het Franse merle = merel en de merlette is een vrouwtjesmerel. De oude Hollandse naam voor merlet is maarle, meerl of meerle. In de symboliek heeft de merlet geen snavel en geen pootjes. Dit is terug te voeren tot de dertiende eeuw. Het beestje komt zowel in de vlak als het wapen van Grave voor. In veel gevallen is het gebruik terug te voeren op de geslachten Van Cuijk en Van Eynatten.

Het wordt tijd terug te gaan richting jachthaven en de tent waarin de rest van het gezelschap waartoe ik behoor zich bevindt. Ik kom langs de Catharinahof. Bij de opening in 2014 is hier de Catharina Engel geplaatst. Een object van het kunstenaarsduo Huub en Adelheid Kortekaas, die ook de Potpanten in Eindhoven realiseerde. Huub Kortekaas is geboren in 1935 in ’s-Gravenzande en combineert het kunstenaarschap et filosofie. Adelheid van Swelm is in 1947 in Nijmegen geboren. Zij ontmoeten elkaar in 1965 en werken vanaf dat moment samen. Aanvankelijk drukte Huub zijn stempel op het werk, maar vanaf 1999 profileren zij zich als duo, waarbij Adelheid architectuur en tuinarchitectuur als nevenactiviteiten voert. Vanaf 1974 staat hun werk in het teken van de plant, ‘de mens als unieke universele zaaiing (kiemplant) van Moeder Aarde.’

Ik sluit dit rondje Grave af met een reliëf ter nagedachtenis aan Jean Berthier, aan de muur van de vroegere kazerne aan de Ruyterstraat. Jean-Baptiste Berthier werd in 1840 geboren in Châtonnay, vlakbij Grenoble. Deze pater overleed in 1908 in Grave en werd op het kerkhof van de congregatie Grave begraven. Hij was de stichter van de missionarissen van de Heilige Familie. In 1995 werd zijn stoffelijk overschot overgebracht naar La Salette. Daar was hij in 1862 toegetreden tot de Congregatie van Onze Lieve Vrouw van La Salette. Berthier kwam in aanraking met jonge mannen die rond hun twintigste ‘een roeping’ kregen en stichtte voor hen een eigen congregatie. Hij kreeg de pauselijke zegen en belandde in 1895 in Grave. Daar kreeg hij dankzij burgemeester J.L. Freizen de beschikking over een oude kazerne en een hospitaal. ‘Vanuit deze oude kazerne hebben zijn volgelingen zich verspreid over Europa, Afrika, Azië, Noord- en Zuid-Amerika. Omwille van het evangelie aan die verre zijn’, zo valt er op de steen te lezen.

 

Pionieren

 

geen euro te makken

maar een florijn

of toch een snip

 

ik zie Indië in het oosten

en in het westen

en leg mijn deel

onder de sparrenboom

 

zilver en goud

kruiden en geurend hout

 

onder de rook

va de kerk vlieg ik

ook voor jou

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       Inleiding – beleefhistorischgrave.nl

2.       Hoofschestraat – arenalokaal.nl – wikipedia – Grave

3.       Infirmerie – 4en5mei.nl

4.       Arnoud van Gelderweg – gemeente Grave

5.       Catharinehof – huubenadelheid-kortekaas.nl – vanderkrogt.net

6.       De Ruyterstraat – meertens.knaw.nl