Deel 157

Lelystad 2

Woensdag 8 juni 2022

Ongeveer twee maanden na een poëtisch bezoek aan Lelystad keer ik terug in de hoofdstad van de provincie Flevoland. Ditmaal omdat een van de kleinkinderen daar voor zijn B-diploma afzwemt. Hij doet dat in Sportcenrum De Koploper. Dat is duidelijk veel meer dan een zwembad, waar je behalve baantjes kunt zwemmen ook aan andere aquasporten kunt deelnemen. In dit centrum kan ook worden gesquasht, er is een fitnessruimte er kan worden geklommen. En dat dus allemaal aan de Badweg. Deze vierde aflevering van Beeldbepalend in Lelystad, over Haven en het ziekenhuis zijn aparte afleveringen gemaakt, is niet al te groot en gaat over kunst in de nabijheid van dit centrum.

Ik stap uit bij de bushalte Vlieterbrug, dat is aan de Houtribdreef bij de Waddenlaan in de Zuiderzeewijk. Hier staat Gekantelde kubus. Dit werk van Yvonne Kracht is gemaakt van cortenstaal en beton en is hier in 1981 geplaatst. Kracht is in 1931 geboren en tekent, schildert en maakt beelden. De kunstenares bracht haar jeugd door in Brussel, waar zij studeerde aan het gymnasium. In 1948 ging zij naar de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag en maakte een studiereis naar Italië en aansluitend studeerde zij nog enige tijd in Antwerpen. Na haar studie vertrok Kracht naar Amsterdam en werd lid van de Liga Nieuwe Beelden. Zij is de ontwerpster van de jaarlijkse prijs voor jong talent in de sector kleinkunst en amusement: De Eerste Prijs, voorheen de Pall Mall Exportprijs. Het bijzondere aan deze kubus is dat het verandert van vorm zodra je eromheen loopt.

Ik steek de Houtribdreef over via de Vlieterbrug en aan de andere kant van de dreef staat in het Stadspark het Monument der gevallenen. Dit beeld is er geplaatst in 1977 en door Willem Bouter gemaakt van vaurion. Veel beeldhouwers maakten in het verleden gebruik van zandsteen. Sinds 1951 is dit verboden vanwege de grote hoeveelheid kwartsstof dat vrijkomt bij het hakken. Dit kan de longziekte silicose veroorzaken. Bij restauraties van zandsteen wordt tegenwoordig vaak het uit Frankrijk afkomstige vaurion gebruikt, hoewel dit minder weervast is. Sinds 2005 wordt daarom in sommige gevallen het gebruik van zandsteen weer toegestaan.

In de tweede helft van de jaren zeventig groeide de behoefte aan een ontmoetingsplaats voor de jaarlijks herdenking van 4 mei. Er werd gedacht aan een zuil. Willem Bouter, woonachtig in Lelystad en geboren in 1936 in Amsterdam, las in de krant dat er gedacht werd aan een monument en kwam met het idee voor een beeldhouwwerk. Zijn plan werd door het Openbaar Lichaam voor de Zuidelijke IJsselmeerpolders (het bestuursorgaan van onder andere Lelystad en Almere in die tijd) overgenomen en uiteindelijk mocht Bouter het beeld maken dat door de toenmalige landdrost Han Lammers onthuld met de woorden: ‘Een monument in Lelystad is goed, omdat dit nieuwe land in vrijheid tot ontwikkeling kan komen omdat het oude land is vrijgevochten van de onderdrukking van de bezetter.’

Aanvankelijk werd het beton beeld van beton gemaakt. Met heel veel haast, waardoor het al snel verpauperde. Bouter maakte daarom een identiek beeld aan het eerste in vaurion. Nadeel hiervan is weer dat het op vandalen aantrekkingskracht heeft en de handen zijn al enkele malen afgehakt. Het beeld is tegenwoordig niet alleen een nagedachtenis aan de Tweede Wereldoorlog maar ook een symbool tegen neofascisme en rassendiscriminatie. Het beeld staat in een betonnen voet: Voor hen die vielen in de strijd tegen de Duitse bezetter 1940-45.

Voor het zwembad De Koploper aan de Badweg komt Najade ogenschijnlijk uit de grond kruipen. Dit bronzen beeld is vervaardigd in opdracht van Sportbedrijf Lelystad. Het beeld is naar de ingang van het centrum gericht en kijkt de bezoekers na. Het object rust in een betonnen fundering om ontvreemden minder eenvoudig te maken. Doordat de grond nog steeds verzakt kan met een verstelbare bevestiging het in de oude positie worden gezet. Model voor dit werk hebben de twee kinderen van beeldhouwer Johan IJzerman gestaan. Hij is in 1951 in Kampen geboren en woont sinds 1975 in Lelystad. De kunstenaar laat zich inspireren door het landschap van Flevoland, maar ook door sport, spel en theater.

Het laatste object is Triomf, net als het voorgaande gemaakt door Johan IJzerman. Deze kunstenaar schildert met acryl en olieverf portretten en landschappen, maar sport is toch zijn hoofdthema. Het draait dan om snelheid en dynamiek. Iets wat ook wel in zijn beeldende kunst tot uiting komt. Hij werkt dan meestal met brons, zoals bij Najade, of met staal.

Triomf bestaat uit een drietal objecten en is mogelijk gemaakt door het Prins Bernhard Cultuur Fonds. Die objecten symboliseren medailles, ieder een eigen grootte. De grootste bestaat op zijn beurt weer uit drie delen, de middelste uit twee stukken en de kleinste is een geheel. Leg je de medailles plat neer, dan zouden ze in de ellipsvormige trappen passen, die trappen behoren eveneens tot het kunstwerk, dat is gemaakt in opdracht van het gemeentelijk sportbedrijf.

ga mee

 

kijk maar

kijk maar goed

hoe ik het doe

ik kruip uit de bodem

de bodem van de zee

 

nee echt

echt waar kijk maar

het is niet moeilijk

het ene been

dat been en de ander

 

verander

verander maar

en zwem tegen de stroom

ga met mij mee

mee en laat je gaan

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       Inleiding - sportbedrijf.nl

2.       Waddenlaan – lelystad.kunstwacht.nl – wikipedia

3.       Stadspark – Wikipedia – lelystad.kunstwacht.nl - flevolanderfgoed.nl

4.       Badweg – Flevolanderfgoed.nl

5.       Badweg – Flevolanderfgoed.nl