Deel 152

Heino 3 – Het Nijenhuis

Woensdag 4 mei 2022

De Havezate Het Nijenhuis wordt voor het eerst in 1382 vermeld. En weliswaar wordt van de beeldentuin altijd gezegd dat die in Heino is te vinden, maar volgens het postadres ligt het kasteel in Wijhe. Het huidige kasteel stamt uit 1680. Althans grotendeels want in 1870 werden er door de toenmalige eigenaar Von Knobeldorff twee woontorens toegevoegd. In de twintigste eeuw raakte het huis in verval en nam de provincie Overijssel de regie en zorgde voor een grote renovatie. Daarna werd het huis bewoond door Dirk Hannema een kunstverzamelaar en directeur van museum Boijmans Van Beuningen. Een deel van zijn collectie liet hij na aan het museum De Fundatie in Zwolle en van die collectie zijn diverse beelden nu in de tuin te zien.

In deze aflevering laat ik onder andere een aantal klassieke werken zien en ik begin met het beeld Ceres dat uit ongeveer 1700 komt en wordt toegeschreven aan Ignatius van Logteren. Hij leefde van 1685 tot 1732 en was behalve beeldhouwer ook architect. Van hem zijn nog steeds diverse beelden te zien in privécollecties en in musea. Van Logteren maakte regelmatig gebruik van mythologische voorstellingen en daarin past ook dit beeld. Ceres is in de oude Romeinse religie de godin van de akkerbouw, maar ook moederliefde wordt aan haar toegeschreven. En inderdaad de banden met de onderwereld zijn er eveneens. Is dat de reden waarom ik haar hier op deze manier laat zien?

Diana is net als het voorgaande werk uit zandsteen vervaardigd en komt uit de nalatenschap van Hannema. Dit werk is in 1714 gehouwen door Hendrik Ansum. Met Diana laat deze beeldhouwer de godin van de jacht zien. Helemaal compleet is dit beeld helaas niet meer. Kijk maar eens naar de linkerhand en daarbij is het niet gebleven. Zo ontbreken haar boog en de koker met pijlen. De jachthond aan haar voeten maakt echter weer veel goed.

De maker van de Gedenknaald in de bosjes is niet bekend. Dit stenen monument komt uit de negentiende eeuw en is een eerbetoon van kasteelheer Henri von Knobelsdorff aan zijn hond die daar ligt begraven. Die hond had voor hem speciale betekenis omdat zijn geblaf de kasteelheer waarschuwde voor een beginnende brand. Ook Dirk Hannema heeft hier enkele honden laten begraven.

Beeldhouwer Barholomeus Eggers leefde van 1637 tot 1692 en was geboren in Antwerpen. Na zijn opleiding in Antwerpen werkte Eggers onder andere aan het stadhuis van Amsterdam. Eggers is vooral bekend vanwege zijn portretten, reliëfs en bijbelse en mythologische beelden. De Griekse god Apollo is vaak afgebeeld en is gemaakt van zandsteen.

En hierna beland ik bij moderner werk. Gooitzen de Jong (1932-2004) was de eerste en enige stadsbeeldhouwer van Enschede. Hij leerde het vak aan de Rijksakademie voor Beeldende Kunsten in Amsterdam in een periode dat experimenteren en zoeken naar nieuwe richtingen centraal stond. Nadat hij in 1956 de Geraert ter Borchprijs had gewonnen kwam zijn loopbaan als kunstenaar op gang. Het levert hem talloze opdrachten op.

In 1985 krijgt De Jong de Charlotte van Pallandtprijs voor zijn gehele oeuvre. Het aantal opdrachten is dan al gestagneerd en mede daarom gaat hij onder andere les geven aan de avondopleiding aan de Technische Hoge School Twente en bij de beeldhouwafdeling van Minerva in Groningen. Zijn bronzen Judith is gemaakt in 1970 en is mede dankzij een schenking van de Stichting Gooitzen de Jong, die zijn nalatenschap beheert, aan De Fundatie geschonken.

Die Werra is een bronzen werk afkomstig uit de collectie van Beelden aan Zee. Dit beeld uit 1970 is gemaakt door Werner Stötzer, geboren in 1931 in Sonneberg en overleden in 2010 in Seelow. Stötzer studeerde in Weimar, Dresden en (Oost)Berlijn en wordt vaak de succesvolste Oost-Duitse beeldhouwer genoemd. Met dit werk grijpt de kunstenaar terug naar de oude Grieken die een rivier (Die Werra uit zijn geboortestreek in Thüringen) afbeelden als een naakte man.

In het gras van de kasteelgracht staat Portret van Jimmy van der Lak. Die stond model voor het schilderij Op het terras van Nola Hatterman, hij was profbokser, stond in de revue Blank en Bruin werkte als kelner, zette een dansschool op en pakte eigenlijk alles aan om in zijn  levensonderhoud te voorzien. De beeldhouwster Bé Thoden van Velzen (1903-1984) maakte dit beeld tijdens haar studie aan de Rijksakademie voor Beeldende Kunsten in Amsterdam, waar zij les kreeg van Jan Bronner.

In het water van de gracht staat Draagkracht een object gemaakt door Elise van der Linden. Deze kunstenares woont en werkt in haar geboorteplaats Deventer. Dit werk van kunststof is afkomstig uit 2021 en staat model voor oude vestingsteden. De kunstenares heeft ruimtes vrijgelaten voor watervogels en daar maakt een meerkoet dankbaar gebruik van om er een nest op te bouwen.

Tijdens een wandeling door het Stadswandelpark in Eindhoven heb ik eerder al een aantal beelden van Jan Bronner gezien en behandeld voor Beeldbepalend. Beelden die behoren tot het Hildebrand monument. Hier in de tuin staan de personages uit de Camera Obscura. Met dit overzicht sluit ik deze aflevering van de serie af.

 

voorbij

 

jij houdt mij vast en omgekeerd

mijn hoofd tussen mijn schouders

en wat mijn ouders denken heb

ik de vorige eeuw al afgeleerd

 

het is de worsteling van jou

met mij en niemand anders heeft

het zo beleefd dat ene moment

dat eindigt in de eeuw’ge kou

 

de rekenschap van de eerste kus

waarmee de liefde is gehecht

is tussen ons nu echt voorbij

dit is de laatste stap en dus…

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.     1.  Inleiding – wikipedia

2.    2.   Logteren – wikipedia – rkd.nl

3.     3.  Ansum – Nijenhuis

4.     4.  Gedenknaald – Nijenhuis

5.     5.  Eggers – wikipedia

6.     6.  Jong – wieiswieinoverijssel.nl

7.     7.  Stötzer – Nijenhuis

8.     8.  Velzen – werkgroepcaribischeletteren.nl – Nijenhuis

9.    9.   Linden – elisevanderlinden.com

10.  10.  Bronner – wilipedia.nl