Deel 148

Amsterdam Oud Zuid 3

Woensdag 6 april 2022

Onder het Amsterdamse stadsdeel Zuid valt ook Oud-Zuid. Zelf start ik dit hoofdstuk vlakbij de Parnassusweg die in dit stadsdeel ligt. Deze weg is vernoemd naar een ruig en onherbergzaam bergmassief in Centraal-Griekenland met een top van 2457 meter. Het beroemde Delphi ligt hier. Het was de belangrijkste ereplaats van de god Apollo en de tempel van Apollo was in de oudheid het meest bezochte en gerespecteerde plek in de oudheid. De Parnassusweg wordt door velen gebruikt om de Zuidas, de dure kantorenwijk in Amsterdam, te bereiken. Het verkeer gaat daarbij onder andere over het Zuider Amstelkanaal via de Parnassusbrug.

De beeldhouwer Hildo Krop vestigt zich in 1912 in Amsterdam. Bij gebrek aan opdrachten werkt hij enige tijd bij een meubelfabriek. De opdracht van de architect Piet Kramer voor het maken van een gevelsteen voor het pand van de Bond van Minder Marine Personeel verandert zijn leven. Deze steen is overigens verloren gegaan bij een bombardement in juni 1940. Er komen meer opdrachten. In 1916 wordt hij in dienst genomen en wordt zelfs stadsbeeldhouwer van Amsterdam, een titel die hij officieel pas in 1956 krijgt. In de stad zijn meer dan honderd werken van zijn hand terug te vinden, stukken zoals Zwevende Muze. Dit beeldhouwwerk staat bij de Locatellikade.

Aan de Parnassusweg staat Ode aan Berlage. Dit stuk uit graniet is eveneens van Hildo Krop en is voortgekomen uit een samenwerkingsverband met Piet Kramer. Dit stuk is pas in 1957 bij de brug geplaatst, maar was net als De Muze al in 1941-1942 gemaakt. Omdat Krop weigerde lid te worden voor de Kultuurkamer mocht zijn werk in die periode niet worden gebruikt.

Op dit beeld staan Berlage met driehoek, Roland Holst met palet en penseel en Mendes da Costa met hamer en beitel. Mogelijk heeft Krop voor deze combinatie gekozen omdat dit drietal de sluiting van de Haarlemse Kunstnijverheidschool in 1926 heeft proberen te voorkomen.

Peer Veneman geboren in 1952 in Eindhoven woont en werkt afwisselend in Amsterdam en Pontremoli (Italië). Zijn twee bronzen Wachters staan op pilaren bij de ingang van het speelplein van o.b.s. Olympia aan de Stadionkade 113. De leeuwen hebben ieder een schild in een groene eivorm tussen de klauwen. De twee sculpturen zijn hier in 1994 geplaatst.

Vanaf begin jaren tachtig maakt Veneman onder andere kleurige houten beelden die abstract nog figuratief zijn. Veneman wordt tot de Nederlandse postmodernen gerekend.

De Stadionkade komt uit op het Stadionplein, dat grenst aan de Aldo van Eyckbrug. De brug is in 1934 ontworpen door Piet Kramer volgens de Amsterdamse schoolstijl. Het eerste ontwerp werd afgekeurd omdat door een zitelement dit weg zou vallen ten opzichte van de breedte van de brug. Ook het tweede, wel goed gekeurde ontwerp, werd niet geheel uitgevoerd. De veranderingen zorgden ervoor dat de brug pas in 1938 klaar was. Wel staat het jaar 1937 op de brug vermeld. De brug kreeg de naam Stadionbrug mee en kreeg in 2017 de naam van architect Aldo van Eyck, vanwege diens architectonische verdienste voor Amsterdam.

Aan de voet van de brug, Brug 413, bij het Stadionplein en de Amstelveenseweg staat een bol. Of dit ook aan Hildo Krop moet worden toegewezen is mij niet duidelijk geworden, wel dat het in het ontwerp van Piet Kramer stond. Het stelt een Windroos voor dat net als de andere beeldhouwwerken moet worden gezien als een bekroning van de gemetselde elementen waardoor deze brug zijn gezicht heeft gekregen. Boven op de bol staan vier hartjes in de vorm van de roos. De vier windstreken zijn rond de bol te zien. Dit werk komt uit 1937.

Op de Aldo van Eyckbrug staan twee zuilen met kunstwerken. Die zuilen van Hildo Krop uit 1938 zijn er gekomen omdat de uitvoering van het goedgekeurde ontwerp van Piet Kramer te duur zou zijn. Vrouw met kind op haar schouder is uitgevoerd in graniet. Een gipsen uitvoering hiervan is terug te zien in het Hildo Krop museum in Steenwijk. De vrouw heeft in haar linkerhand een bloeiende tak en aan haar voeten zit een groep duiven. Op de zuil is het eerste zegel van Amsterdam afgebeeld, een koggeschip.

Op de tweede zuil staat een arbeider, die op de linker schouder de vruchten van zijn werk draagt. Met de rechterhand heeft hij het mechanisme vast waarmee de brug wordt bediend. Voor de Sluiswachter van Krop geldt hetzelfde als voor het vorige kunstwerk, het is uitgevoerd in graniet en is in 1938 op de toenmalige Stadionbrug geplaatst.

ode aan

 

ter ere van

ja van wie eigenlijk

is het de bouwer van de wijk

of de schilder die alles zo mooi

of toch de man met de beitel

 

is het de bruggenbouwer

van weleer

die uitkraamt dat er meer

en meer bruggen

moeten komen

 

met beelden zodat

de kunstenaar zijn werk

kan doen en nogmaals

en heel misschien

nog een ode aan

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording:

1.       Inleiding – wikipedia

2.       Locatellikade – vakbondshistorie.nl

3.       Parnassusweg – timswings.nl

4.       Stadionkade – peerveneman.com - amsterdam.kunstwacht.nl

5.       Aldo van Eyckbrug – wikipedia

6.       Stadionplein – marionalgra.wordpress.com – amsterdamse-school.nl

7.       Aldo van Eyckbrug – timswings.nl

8.       Aldo van Eyckbrug – timswings.nl