Deel 143

Zandvoort

Woensdag 23 februari 2022

Iedere Nederlander kent Zandvoort en velen zijn er minimaal een keer geweest. Het is in eerste instantie vooral een badplaats en daarnaast heeft het ook nog een circuit waar na jarenlange afwezigheid de Formule 1 weer neer is gestreken. Dat baden kwam in de negentiende eeuw op en in 1828 werd het Groot Badhuis in gebruik genomen. Daarvoor had de bevolking eeuwenlang geleefd van de visvangst. Zelf reis ik in 2019 met een kleinzoon met de trein naar Zandvoort, dat sinds 1881 per spoor te bereiken is vanuit Haarlem.

Op het Stationsplein staat het Zandkasteel. Dit maakt onderdeel uit van het Úitvoeringsprogramma Entree Zandvoort. Hiervoor is MTD Landschapsarchitecten in 2016 geselecteerd. Dit bureau is ervoor verantwoordelijk dat het gebied aantrekkelijker wordt voor zowel bewoners als toeristen.

 

Het zandkasteel van vijf bij zeven meter is uitgevoerd in zandkleurig graniet en bevat onder andere een waterpartij. Het nodigt ook kinderen uit om dit sculptuur in hun spel te betrekken.

Over kunst kunnen we twisten. Nog meer strijd kunnen we voeren over het gebruik van titels, van namen. Wie vanaf het Stationsplein naar het strand wandelt en daarvoor de trap neemt naar de Burgemeester Engelbertsstraat ziet dat aan de ene kant van de trap de naam Zandvoort aan Zee is aangebracht en aan de andere kant Amsterdam Beach. Ook dit is onderdeel van het toegankelijker maken van het gebied rond het station door MTD Landschapsarchitecten. En alleen de naam Zandvoort voldoet kennelijk al niet meer.

Langs de Boulevard de Favauge staat De Oude Garnalenvisser of moet ik toch zeggen zit. Dit beeld van Kees Verkade, geboren in 1941 in Haarlem, heeft al een hele reis gemaakt. Bij de herinrichting van het Burgemeester Fenemaplein is het weggehaald en eind januari teruggeplaatst. Niet op de oorspronkelijke plek maar aan de boulevard.

Bij dat terugplaatsen is de ‘oude man op bank’, zoals het ook wel wordt genoemd, een kwart slag gedraaid zodat de visser niet meer over zee uitkijkt. ‘Het is een zeevisser, die moet naar de zee kijken. Daar kwam zijn inkomen vandaan. Dit is heel, heel jammer. Belachelijk’, zegt de kunstenaar hierover. De gemeente Zandvoort stelde nog dat hij nu schuin over zee kan kijken. Verkade bestrijdt dat: ‘Hij kijkt nu naar de toeristen die de trap op en aflopen.’

Inmiddels is het bronzen beeld uit 1970 een kwartslag gedraaid tot tevredenheid van veel Zandvoorters en ook de beeldhouwer kan zich daarin vinden. En de toerist? Die neemt plaats naast het ‘Oude mannetje’.

Aan de boulevard staat ook een buste van Keizerin Elisabeth, Sissi. Dit bronzen beeld uit 2009 is van Kitty Warnawa, geboren in 1960 in Overschie. Het vervangt een stenen buste die door de Oostenrijkse beeldhouwer Hans Annerl is gemaakt ter gelegenheid van het 700-jarig bestaan van Zandvoort in 2004. Het oorspronkelijke beeld was echter niet tegen de zeelucht en het weer bestand.

Het werk verwijst naar het feit dat de keizerin in 1884 enkele weken in Zandvoort heeft doorgebracht en een jaar later terugkeerde. Op de sokkel staat de eerste strofe uit het gedicht ‘Abschied von Zandvoort’, door Sissi geschreven. Het gehele gedicht bestaat uit vier strofen en is in 1885 in Heidelberg geschreven.

De eigenlijke titel van de Zonnebaadster is Zonnebadende vrouw. Dit beeld uit 1965 is gemaakt door Jan van Luijn. Deze voormalige Nederlandse beeldhouwer is geboren in 1916 in Utrecht en overleden in 1995. Zijn broer Dick stimuleerde hem te gaan schilderen. Hij volgde de tekenklas aan de Rijksakademie van beeldende kunsten in Amsterdam en stapte over naar beeldhouwen. Nadat hij in 1939 van school kwam ging hij aanvankelijk werken bij Jo Uiterwaal.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog bood Van Luijn onderdak aan zijn Joodse mede-studente Loekie Metz, met wie hij na de oorlog kort getrouwd is geweest. Aan het einde van de oorlog moest hij zelf ook onderduiken.

Wie het beeld van de Zonnebaadster van de zijkant nadert op een winderige dag denkt vermoedelijk in eerste instantie aan een vrouw die tegen de wind in over de zee tuurt, zoals vissersvrouwen vaak over zee keken tijdens een storm in de hoop dat hun man veilig zou terugkeren. Maar dichterbij en frontaal is de indrukwekkende gestalte van de vrouw goed waarneembaar.

We laten hierna de boulevard achter ons en komen langs een aantal zandsculpturen, onder andere langs de Strandweg. Ze behoren bij het Europees Kampioenschap Zandsculpturen dat in 2019 in Zandvoort is gehouden. Met als thema 75 Jaar Vrijheid. Building Freedom is de invulling van de Nederlander Maxim Gazendam., afkomstig uit Kortenhoef en sinds 1999 professioneel actief als kunstenaar met specialisatie zandsculpturen.

Iets verderop staat de invulling van de Ier Fergus Mulvany, die zich heeft laten inspireren door de Franse lijfspreuk Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap. ‘Dit is de kern waar het om draait als je het hebt over een menswaardig bestaan’, zegt de uit Dublin afkomstige Mulvany. ‘Laten we de handen ineen slaan en hier gezamenlijk aan blijven werken, voor ons en onze kinderen.’ Hij is sinds 1996 werkzaam als professioneel bouwer van zandsculpturen.

Via de Kerkstraat lopen we door naar het Raadhuisplein. Hier staat het beeld Gezin van Hans Bayens. Deze beeldengroep is door Bayens in 1967 gemaakt. Deze in 2003 in Amsterdam overleden kunstenaar heeft het onderwerp Gezin vaker gebruikt voor zijn beelden.

Een persoonlijke noot wil ik bij deze wel achterlaten. Jammer dat dit beeld niet de blijvende ruimte heeft gekregen die een gezin verdient. De commercie is voor Zandvoort belangrijker dan een van de steunpilaren van onze maatschappij. Pal voor de sokkel met beeldengroep heeft de eigenaar van een viskraam een standplaats gekregen, waardoor ik mij moet inspannen om er toch nog een fatsoenlijke foto van te maken.

 

Golven beuken

 

De golven beuken

op hem in volle vaart

houdt hij stand

 

Ik vang de wind

en laat hem los

boven het strand

en lach

 

Zij staat er onvervaard

en wacht tot de klik

ons verlost

 

Mijn blik glijdt verder

naar het volgende

beeld

heb mij geen moment

verveeld

 

Opa IJsbeer

 

 

Verantwoording

1.       Inleiding – Wikipedia

2.       Stationsplein – mtdls.nl

3.       Stationsplein – mtdls.nl

4.       Boulevard de Favauge – wikipedia.nl – zandvoortsecourant.nl – nhnieuws.nl

5.       Boulevard de Favauge – vanberkelbeelden.wordpress.com

6.       Boulevard de Favauge – wikipedia.nl

7.       Strandweg – zandsculpturenroute.nl

8.       Strandweg – zandsculpturenroute.nl

9.      Raadhuisplein – vanderkrogt.net

 

 

Abschied von Zandvoort

 

Noch ein letzten, langen Blick

Auf dich, geliebtes Meer!

Dann lebe wohl, so schwer’s auch fällt;

Gott geb’, auf Wiederskehr!

 

Zum Abschiedsgrusse wählt’ ich mir

Die stille Mondesnacht –

Du liegst vor mir – ein schimmerd Bild –

In deiner Silberpracht.

 

Wen morgen übers Dünenland

Der Sonne Strahl dich streift,

Bin ich mit raschem Flügleschlag

Schon weit von hier geschweift.

 

Umkreisen wird dich, wie zuvor.

Der Möven weisse Schar;

Dass unter ihnen eine fehlt,

Wirst du es wohl gewahr?