Deel 139

Amsterdam Oud Zuid 4

Woensdag 26 januari 2022

Mensen kunnen het tegenwoordig bijna niet bevatten, maar het Olympisch Stadion in Amsterdam werd binnen één jaar gebouwd aan de rand van de stad. Het was het hoofdstadion voor de Spelen van 1928 en werd ontworpen door architect Jan Wils die een herkenbaar stadion volgens de Amsterdamse School liet neerzetten. Rond het stadion kwamen tijdelijke accommodaties voor diverse sporten en ook woningen. Wils ontving voor zijn creatie de gouden Olympische medaille. Architectuur was in die periode een van de Olympische onderdelen. In de loop der jaren is het stadion regelmatig aangepast. Tijdens de laatste renovatie heeft het stadion een deel van het oude karakter teruggekregen. Wel zijn staanplaatsen, spelerstunnel en wielerbaan verdwenen. Voor deze vierde aflevering van Oud Zuid in Amsterdam houd ik me op bij dit stadion. Dat is gevestigd aan Olympisch Stadion 2.

Gra (Gerharda Johanna Wilhelmina) Rueb is geboren in 1885 in Breda en overleden in 1972 in Den Haag. Zij werkte als beeldhouwster en medailleur. Voor het stadion maakte Gra Rueb een bijna drie meter hoog bronzen beeld ter nagedachtenis aan Frits van Tuyll van Serooskerken, die vanaf 1898 lid was van het Internationaal Olympisch Comité en vanaf 1912 de eerste voorzitter was van het Nederlands Olympisch Comité. Het Van Tuyll-monument wordt ook wel De Olympische Groet genoemd, terwijl anderen daar weer de omstreden Hitler-groet in zien. Die Olympische groet is om die reden ook na de Tweede Wereldoorlog afgeschaft. Het beeld is gegoten door de Prowasek-Stöxen Kunstgieterij in Leiden. Dit beeld is onlangs voor de zoveelste keer ontdaan van bekladding.

In de Marathontoren is in 1928 een gevelsteen met Olympische ringen gemetseld. Het is een eerbetoon aan het comité dat de Spelen in Nederland mogelijk maakte. In de steen staat dat als volgt vermeld. Citius Altius Fortius Spelen der 1Xe Olympiade Als dank aan het comité 1928 en zijn medewerkers werd deze steen door de Nederlandse sportbonden geplaatst. Achter deze steen zat een verborgen ruimte met daarin een koker met een Olympische medaille, een officiële oorkonde een setje Olympische postzegels uit 1928 en een vermelding dat dit voor het nageslacht bewaard moest blijven. Dit kwam tijdens een restauratie tevoorschijn. Onder de steen is een plaquette geplaatst met de vermelding dat de restauratie mogelijk is gemaakt door de Schiphol Groep. Piloten gebruikten de toren als baken naar Schiphol. En weer daaronder een plaquette als eerbetoon aan de niet gehuldigde medaillewinnaar met tevens de vermelding www.dopingvrijesport.nl. Dit is door toenmalig minister Edith Schippers in 2017 onthuld.

Bij de hoofdingang van het stadion – de zogenaamde Marathonpoort – zijn twee beelden geplaatst. Het is werk van Jan Altorf. Deze Haagse beeldhouwer is geboren in 1876 in Den Haag als zoon van een timmerman. Altorf overleed in 1955. Hij ging in de leer bij een stoelenmaker en leerde daar stoelen snijden. In de avonduren volgde hij lessen aan de Haagse Academie. Na het voltooien werkte hij als beeldhouwer en gebruikte, steen, ivoor, hout, maar werkte ook met keramiek en brons.

Werk van Altorf is in diverse musea te vinden. Aan de poort staan de Atleet en Vrouwenfiguur. Laatstgenoemde in lang gewaad met een palmtak. Een eerbetoon aan de deelnemende sporters. De atleet is uiteraard gekleed in sporttenue, maar komt wel ietwat stijfjes over.

Prometheus monument voor oorlogsslachtoffers uit de sportwereld. Dit beeld is gemaakt door Fred Carasso in opdracht van het Nederlands Olympisch Comité. Andere beeldhouwers waren ook benaderd maar haakten af omdat het beeld op 22 juni 1947 klaar diende te zijn. Bij het beeld wordt jaarlijks een herdenking gehouden voor de sportbeoefenaren die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen.

Aanvankelijk stond dit beeld op de Zuidtribune van het Olympisch Stadion. Bij de renovatie van het stadion is het beeld weggehaald en heeft in 2000 een plekje gekregen op het plein. De maker Fred Carasso ontvluchtte in 1922 zijn vaderland Italië vanwege het fascisme dat daar in opkomst was. Hij vestigde zich in 1934 in Nederland en werd onder andere hoogleraar aan de Jan van Eyck Academie in Maastricht. In zijn werk staat de mens centraal. En dan voornamelijk vrouwen.

 

Wat maakt mij tot winnaar

 

wat maakt mij

tot winnaar

ben ik de snelste

de sterkste

of houd ik het langer vol

 

ben ik perfect

en de prefect

hoe denkt die daarover

 

krijg ik de zegen

en de lauwerkrans

voor de zege

en het respect

van alle anderen

 

heb ik het verdiend

of is er vals spel

in het spel

en word ik nu alsnog

veroordeeld

 

wat maakt mij tot winnaar

 

Opa IJsbeer

Verantwoording

 

1.       Inleiding – olympischstadion.nl

2.       Stadionplein – wikipedia

3.       Marathontoren – gevelstenen.net – olympischstadion.nl – napnieuws.nl

4.       Marathonpoort – wikipedia

5.       Marathonpoort – wikipedia

6.       Stadionplein – buitenbeeldinbeeld.nl