Deel 137

Alphen aan den Rijn 3

Woensdag 12 januari 2022

Ik bezoek Alphen aan den Rijn vanwege een optreden tijdens Alphen Taal in februari 2019 in het café van Castellum. Regelmatig maak ik dan van de gelegenheid gebruik voor een wandeling van enkele kilometers en hoop onderweg enkele kunstwerken te kunnen spotten. Al eerder heb ik aangegeven dat ook andere objecten voorbij kunnen komen en het voor mij niet altijd de kant-en-klare beelden en monumenten hoeven te zijn die ik in deze serie behandel. Een voorbeeld daarvan zijn enkele stukken in het Bospark.

Vanuit het Bospark arriveer ik op de Laan der Continenten. Hier staat aan de Bospark-zijde De Tol. Dit kunstwerk van staal en hout heeft aanvankelijk aan de Castellumstraat gestaan tussen het gebouw van CBK en de kerk. Het gebruikte hout is van een rode beuk, die vroeger aan de Castellumstraat stond en moest verdwijnen voor de nieuwbouw van het Alphense stadshart.

Maker van dit werk is Frits Garenfeld (1956), die aan de Aarkade in Alphen aan den Rijn zijn atelier heeft. ‘Het IVN heeft nog op de barricades gestaan om hem (de beuk hvm) te behouden, om hem een ander plekje op deze aarde te geven. Maar het heeft niet mogen baten, op 13 maart 2001 ging de zaag erin’, schrijft Garenfeld op zijn website. De gemeente sloeg de boom op zodat er een kunstwerk van kon worden gemaakt. Garenfeld kreeg in 2002 van het Centrum van Beeldende Kunst de opdracht om van het houtwerk een kunstwerk te maken.

Aan de overkant van de weg staat in het groen het monument voor Joodse Alphense Vervolgingsslachtoffers uit 1990. Dit is een ontwerp van Dick Elffers en is uitgevoerd in graniet. Elffers is in 1990 in Rotterdam geboren en in juni net na het gereed komen van dit monument overleden in Amsterdam. Hij kreeg zijn opleiding tot grafisch ontwerper aan de Rotterdamse kunstacademie en ontwikkelde zich toto een veelzijdig kunstenaar.

Zijn monument is onthuld door Simon Wiesenthal. samen met burgemeester Martien Paats. Op het monument staan de namen van de 54 vermoorde Joden, alsmede de tekst ‘Wij gedenken in eerbied de Alphense Joden die de Duite bezetter heeft weggevoerd en vermoord 1940-1945.’

Op de rotonde van het Wallenbergplein staat A dark limousine exit gemaakt door Ernst Hazenbroek. Deze beeldhouwer en tekenaar is geboren in 1955 in Rotterdam en werkt in Den Haag en ook verantwoordelijk voor Placebo dat te vinden is in de Haagse Sokkelgalerij. Als het aan de Alphense kunstwethouder Kees van Velzen ligt gaat A dark limousine exit verdwijnen van de huidige plaats. Van Velzen noemt het een ‘foeilelijk werk’ en absoluut niet passen bij de identiteit van Alphen. Het werk vervangen zaal de gemeente ongeveer 150.000 euro kosten. Dat dit kunstwerk er is gekomen is een klein wonder, want al vanaf 1992 was het onderwerp van discussie. Omwonenden van Park Rijnstroom wisten te voorkomen dat het daar zou worden geplaatst, waarna het op het Wallenburgplein kwam te staan. Het behoort tot een serie van drie werken. De andere twee staan respectievelijk in Amersfoort en Seoul, de hoofdstad van Zuid-Korea.

Op de hoek van de Paradijslaan en Castellumstraat staat het bronzen De leeuw en de tijger, een werk uit 1989 van Marinus Boezem die onder andere actief is als landschapskunstenaar. Dit kunstwerk is een buitenbeentje tussen zijn andere werk en was bestemd voor het Thorbeckeplein.

Door de herinrichting van dit plein kreeg het kunstwerk een nieuwe plaats. De gemeente gaf de kunstenaar mee dat het kunstwerk een klassieke allure moest krijgen. Boezem ontwierp twee hoge bogen als verwijzing naar het Romeinse amfitheater, een link naar de geschiedenis van Alphen aan den Rijn. De bronzen wilden dieren stonden borg voor het spektakel in het theater.

Het spanningsveld tussen de leeuw en de tijger heeft Boezem naar mijn mening uitstekend laten zien. De hoge granito bogen waren meteen heel praktisch, want niet storend voor de marktfunctie van het Thorbeckeplein.

Op een gemetselde sokkel staat tegenover het gemeentehuis aan de Castellumstraat Archeologische Oervorm. Dit object staat een beetje verscholen en ziet er door het weer verweerd uit. Het is in 1981 aangeschaft en afkomstig van Paulus Miedema. Deze beeldhouwer is in 1952 in Leiden geboren en aanvankelijk werkte vanuit Utrecht., maar tegenwoordig in Amsterdam is gevestigd. Miedema is een zeer veelvuldig man, die poëzie schrijft, films maakt, schildert en musiceert. Voor dit werk is teruggegrepen naar de oudheid door blokken van diverse afmetingen te stapelen en te groeperen waardoor het verwijst naar archeologische vindplaatsen.

Van Oswald Wenckebach ben ik al op meerdere plaatsen werk tegengekomen, zoals in Meppel (De Tegenslag) en Eindhoven (Anton Philips). Deze veelzijdige kunstenaar heeft ook diverse oorlogsmonumenten gemaakt. Hier in Alphen aan den Rijn vind ik in het Burgemeester Visserpark het Verzetsmonument, door hem gemaakt in 1949. Dit werk van natuursteen wordt ook wel Gedenkteken voor de gevallenen ’40-’45 genoemd. Op de sokkel staat een stoere, sterke man, met het geweer voor hem op de grond, een cape over de schouder. Met zijn scherp getekende gelaat kijkt de verzetsman opzij, bijna over de schouder.

Op de sokkel staan de jaartallen 1940 en 1945 en daaronder: ‘hoe zou dit volk de tyrannie verdragen en ’t zwaard niet verheffen tegen bruut geweld? Zij volgden ’t lichtspoor uit vervlogen dagen en hebben ’t offer van hun leven niet geteld.’

Na een bezoek aan Castellum waar AlphenTaal werd gehouden keer ik terug naar het station en vind op de hoek van Prins Berhardlaan en Hoflaan Stier van Pieter d’Hont. Met dit bronzen beeld uit 1986 sluit ik deze serie van Beeldbepalend en mijn wandeling door Alphen aan den Rijn af. Deze beeldhouwer heeft een groot aantal beelden gemaakt en die zijn door het gehele land te zien. Vooral in Utrecht staat veel van zijn werk.

Stier is een robuust beest met ballen, dat op een poot landend een beter lot verdient dan hier op deze rotonde te wachten. Natuurlijk is het een momentopname maar het groen om hem heen is bruin en hoog. Tijd om te maaien maar ook om het onderhoud te grazen te nemen.

 

De stier

 

De zoektocht

is voltooid

de gebronsde huid

staat strak

 

gespannen

het resultaat dat

zweeft

door de lucht

 

ik neem hem op

de hak

hij mij op de horens

 

dol en dollen

over het gemak

waarop hij

zijn ballen toont

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       Inleiding – eigen informatie

2.       Laan der Continenten – Garenfeld.nl – Inventarisatie beeldende kunst

3.       Laan der Continenten – Wikipedia

4.       Wallenbergplein – Stichting RKD en AD.nl

5.       Paradijslaan – Inventarisatie beeldende kunst

6.       Castellumstraat – Inventarisatie beeldende kunst – Paulusartproductions.com

7.       Burg Visserpark – Wikipedia – Inventarisatie beeldende kunst

8.       Prins Berhnardlaan – Wikipedia – Inventarisatie beeldende kunst