Deel 136

Muiden

Woensdag 5 januari 2021

Sinds 1 januari 2016 is Muiden zijn zelfstandigheid kwijt en vormt samen met Naarden, Bussum en Muiderberg, de gemeente Gooise Meren. Muiden betekent monding in de zee, ooit mondde hier de Vecht in de Zuiderzee. In de vroege Middeleeuwen stond het stadje bekend als Amuthon, monding van de Aa. De Vecht werd namelijk vroeger ook wel Aa genoemd. In 1122 kreeg het Muiden stadsrechten van Keizer Hendrik V. Graaf Floris V kreeg in 1281 zeggenschap over het stadje, dat eeuwen later de Spanjaarden trotseerde en tegenhield tijdens hun mars naar Amsterdam.

Op het Vestingplein begint mijn rondgang bij het gedenkteken Muiden 1050 jaar, afkomstig uit 2003. Het monumentje werd onthuld door burgemeester Smith, wiens woorden vervlogen in de wind vanwege het ontbreken van een geluidsinstallatie. Het werk werd gemaakt door Carlo Scutigliani, die in het vestingstadje een eigen bedrijf Scutigliani Terrazo leidt. Dit bedrijf is gespecialiseerd in aanrechtbladen, tafelbladen en wasbakken en houdt zich tevens bezig met designadvies.

Aan de Herengracht 33 heeft zich tegenwoordig een vermogensbeheerder gevestigd. Ooit behoorde dit tot de openbare school die aan de Ossenmarkt was gevestigd. Aan de gevel is een glanzende, opgepoetste gedenksteen te zien ter herinnering aan het bezoek van toenmalig koningin Wilhelmina, met haar moeder, aan Muiden. De steen is in 1975 door Amroh Muiden gerestaureerd en voorzien van de vergulde letters.

Iets verderop, bij de Groote Zeesluis, staat het café Ome Ko. Dit is gevestigd aan de Herengracht 71 in een monumentaal pand dat al voor 1756 is gebouwd. Toen vond er namelijk een verbouwing plaats in opdracht van Bram Schuylenburg. Aan de gevel is een afbeelding te zien waarover de meningen zijn verdeeld. De Gooyse Boer is vermoedelijk een verwijzing naar de tijd dat er in de omgeving tabaksplantages waren te vinden. De tabaksbladeren en de rol tabak wijzen hierop. Of de tabaksboer inderdaad Schuylenburg betreft durf ik niet te beweren. Wie dit gevelreliëf heeft vervaardigd is bovendien niet bekend.

De smid Jan Melis (2-10-1917 tot 30-1-2000) is door Jocke Overwater geportretteerd. De familie Melis is in 1821 in Muiden neergestreken en heeft vanaf 1881 jarenlang een smederij gehad aan de Naarderstraat. Jan Melis heeft daarin tot op hoge leeftijd gewerkt. Het beeld Zo lang er paarden bestaan is door het eethuis-café Graaf Floris V in 1987 aangeboden aan de gemeente.

De kunstenares Jocke Overwater werkt vanuit Laren en maakt onder andere impressionistische, kleurrijke schilderijen en maakt daarnaast ook beelden. Werk van haar ben ik eerder ook al in Muiderberg tegengekomen. Zij werkt deels in opdracht en haar beelden zijn soms zeer realistisch. Een echte stijl heeft zij daarbij niet, net zoals het gebruik van materiaal: brons, steen en beton, afhankelijk van het budget. ‘Mijn eigen voorkeur is brons, dit lijkt ook het meest op schilderen. Je kunt het opbouwen.’

In 1898 is er in Muiden, zoals in zo veel plaatsen een Wilhelminaboom geplaatst. Het smeedijzeren hekwerk is in 1898 geleverd door de Doetinchemse ijzergieterij. Niet alleen de naam van de voormalige vorstin is vermeld, maar het hek bevat ook een aantal portretten, die voor mij niet zichtbaar zijn, omdat het achter afval is verdwenen.

Aan de Herengracht 84 is het raadhuis van Muiden gevestigd geweest. Het is door architect Jan Stuyt ontworpen in opdracht van de gemeente en in 915 in gebruik genomen. Aan de gevel is het Stadszegel van Muiden te zien. Dit fungeerde tot 1767 als stadswapen van Muiden.

Boven de ingang is de tekst In troebel ty werd ’t huis bereyt Pleeght raed tot daed Beveelt aan God der stede tot. De tekst is een verwijzing naar de bouwperiode, zo aan het begin van de Eerste Wereldoorlog, waarin Nederland angstvallig neutraal probeerde te blijven.

Aan de zijgevel van het pand Herengracht 85 is een eenvoudige gevelsteen te zien. De titel Soli deo Gloria 1623 met jaartal betekent Alleen aan god de eer. Deze steen heeft hier niet altijd gezeten en is afkomstig van het voormalige Catharijneklooster aan de Kerkachterstraat. In 1933 is de gevelsteen aan een fabriekspand gezet en tegenwoordig dus langs de Kerkstraat te zien.

Boven een deur van de Grote Kerk, of aan de Sint Nicolaaskerk, aan de Kerkstraat kom ik de volgende gevelsteen tegen. De kerk is gebouwd op de plaats waar al in de twaalfde eeuw een kerk heeft gestaan. In 1815 werd overwogen de kerk af te breken vanwege gebrek aan onderhoud.

Ik sluit deze lange aflevering af met De Posthoornslak, die ik aantref aan het eind van het dorp, het staan langs de Lange Muiderweg aan de rand van de Vecht. Dit kunstwerk is in 2015 door het Waterschap Amstel, Gooi en Vecht aan Muiden geschonken en is gemaakt door Ron Moret van gietzijzer.

Deze kunstenaar is in 1957 in de Jordaan in Amsterdam geboren en woont tegenwoordig in Schoorl. Hij wordt beschouwd als een autodidact, die pas op veertigjarige leeftijd begon met kunst maken. Daarvoor verzamelde hij slechts.  ‘Ik werk in martiaal staal en ben van niets in een nooit meer stoppende groei terecht gekomen’, zegt hij. En net zoals Moret nauwelijks is te stuiten is ook de posthoornslak moeilijk te stoppen.

 

de moker daalt

 

de paardenhoeven roffelen over het water

terwijl de groene draak verder aftakelt

aan de oever van de vecht. zeg eens aa

 

tegen de rivier die uitmondt in de oude

zee. beslagen gaan de paarden van de

ruiters naar het oude slot. de rechten

 

zijn overgeheveld naar de gemeente

die thans heerst en niets heeft met

de nazaten van de vermoorde graaf.

 

het vuur in de smidse brandt. de moker

daalt neer en het paardenschoeisel

krijgt vorm zolang er hoeven tikken.

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       Inleiding – Wikipedia

2.       Vestingplein – ham-muiden.nl – scutig.nlliani

3.       Herengracht 33 – vriendenvanhetgooi.nl

4.       Herengracht 71 – stichtingvijverberg.nl – wikipedia

5.       Herengracht – tgooi.info – jpcke-overwater.nl – buitenbeeldinbeeld.nl

6.       Herengracht hek – wikipedia

7.       Oude Raadhuis – muiden – gevelstenen.net -loodjes.nl – tgooi.info

8.       Oude Raadhuis – tgooi.info – muiden

9.       Herengracht 85 – gevelstenen.net – tussenvechteneem.nl

10.     Kerkstraat – wikipedia

11.     Vecht – agv.nl – ronmoret.nl – despeeltoren.nl