Deel 130

Lelystad

Woensdag 24 november 2021

Vanwege een culturele bijeenkomst van De Salon in de Kubus bezocht ik in februari 2019 het centrum van Lelystad. De eerste bewoners kwamen op 28 september 1967 naar wat later de hoofdstad van de provincie Flevoland zou worden. Het duurde daarna nog tot 1 januari 1980  voor Lelystad een officiële gemeente werd. Naamgever van de gemeente is Cornelis Lely, de grondlegger van de aanleg van onder andere de Flevopolders.

Ik reis per trein vanuit Almere naar Lelystad en arriveer op het Stationsplein waar Symbool der gastvrijheid hoog boven het plein uittorent. Dit stalen werk van André Volten is geplaatst in 1990. Volten is in 1925 geboren in Andijk en in 2002 overleden in Amsterdam. In 1945 volgde hij korte tijd een opleiding aan het Instituur voor Kunstnijverheidsonderwijs in Amsterdam, waarna hij voor vier jaar naar Brussel vertrok. Mede door toedoen van zijn vriendenkring ontwikkelde de belangstelling van Volten voor abstracte kunst. Na zijn terugkeer in Amsterdam werd hij een abstract-expressionistische schilder en non-figuratief beeldhouwer, terwijl hij daarnaast werkzaam was als lasser op de scheepswerf van NDSM. Eind jaren zestig maakte hij vooral werk van roestvrij staal, graniet en cortenstaal. Dit werk heeft overeenkomst met een plastiek bestemd voor het Ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag, de maten daarvan waren iets anders en het is nooit uitgevoerd. Aanvankelijk stond het kunstwerk meer iets verder van het station af. Vanwege nieuwbouw van het winkelcentrum is het in december 2007 een stukje verplaatst.

Vanuit het station loop ik naar rechts naar de Middenweg en sla linksaf voor het Zilverpark. Op de hoek van de Muntstraat en Stadhuisstraat ligt Scheepskiel van Ger Zijlstra uit 1985. Het is een groep van drie elementen uit beton en graniet die samen de kielbalk van een schip vormen, waarbij het lijkt of die balk langzaam uit de grond komt. Zijlstra verwijst hiermee naar de talloze scheepswrakken die in de polderbodem zijn ontdekt.

De beeldhouwer Zijlstra is in 1943 in Utrecht geboren en is beeldhouwer, schilder en omgevingskunstenaar. Hij studeerde aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag en aan de Rijksakademie van beeldende kunsten in Amsterdam. Zelf was hij ruim twintig jaar verbonden als docent aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam.

Via de Stadhuisstraat kom ik op het Stadhuisplein, dat is opgeknapt en in 2015 officieel in gebruik is genomen door wethouder Janneke Sparreboom. Honderd kinderen kregen de gelegenheid om hun hand te vertegelen. Zij maakten een handafdruk op papier, hier werd een print van gemaakt en die werd op een tegel gedrukt.

Die tegels zijn aan de rand van het plein verschenen. Ik loop er langs en zie kleine kunstwerkjes van onder andere Lindi, Famke Allaart en Julian van Laar.

Wie het kleine niet eert is het grote niet weerd, zal ik maar denken als ik naar het standbeeld van Ir. Cornelis Lely tuur. Dit beeld is gemaakt door Mari Andriessen en vervaardigd in brons en steen. Andriessen, geboren in 1897 en overleden in 1979 in zijn geboortestad Haarlem. Twee grootouders waren kunstschilder, zijn vader musicus, een broer pianist en een andere broer componist. Tijdens de oorlog weigerde hij lid te worden van de Nederlandsche Kultuurkamer, waardoor hij geen opdrachten kreeg en niet mocht exposeren. In zijn atelier verborg Andriessen wapens voor het verzet en in zijn huis verborg hij Joodse onderduikers. Na de oorlog werkte hij aan diverse monumenten, maar ook voor mensen als Lely en Albert Plesman. Andriessen kreeg in 1952 opdracht een beeld van Lely te maken vanwege diens honderdste verjaardag. Het was de bedoeling om het in Lelystad te plaatsen, maar de plannen waren nog niet zover. Daarom werd het aan de voet van de Afstluitdijk neergezet in Den Oever.

In 2004 werd het van zijn sokkel gehaald en werd bij bronsgieterij Steylart een kopie gemaakt en die is in 2004 op de Zuil Van Houwelingen geplaatst, vijftig jaar nadat het origineel was onthuld. Die zuil van de Amsterdamse Hans van Houwelingen is dertig meter hoog en gemaakt van basaltkeien. En zo heb ik niet alleen iets groots, maar ook nog eens twee voor de prijs van… Overigens stond in eerste instantie een beeld van Piet Esser op de Zuil. Esser was niet tevreden met het resultaat en zijn werk is bij het Nieuw Land Erfgoedcentrum te bewonderen.

Ik verlaat het centrum richting Lindelaan en loop tegen de klok in langs de buitenzijde van het winkelcentrum. Bij de Neringpassage zie ik iets grappigs staan en ik ga kijken. Dit is duidelijk een vervallen gedeelte van het winkelcentrum. Schuin voor een slijterij staat een werk met twee rode mannetjes, acrobaten. Of zijn het spelende kinderen, waarvan de een de ander op de rug draagt. En inderdaad onder de titel Spelende kinderen staat dit werk van staal bekend.

Het werk bestaat uit rood gelakte buizen en is afkomstig van Harry Boley. Een zelfde kunstwerk staat ook in Sliedrecht. Boley is eigenlijk een industrieel ontwerper en de grondlegger van Boley Openhaarden in Veghel.

Langs de Agora kom ik bij de Agorabaan waar de Kubus staat, maar ook Zeespiegel. Dit kunstwerk uit 1987 is opgebouwd uit graniet, staal en glas. In het officiële ontwerp van twee granieten zuilen bekleed met RVS waren twee dikke glazen platen gevoegd. Zo ontstond een bak die gevuld werd met water met antivries. Daardoor kon het werk de winter doorstaan. Voor het in 1983 werd onthuld zaten er barsten in het glas. Gedacht werd aan vandalisme. Ook de volgende ruiten gingen kapot. Oorzaak was de verwarming van de zon, waardoor er grote spanning op stond. Gemeente en kunstenaar Marius van Beek kozen daarop tot een andere uitvoering, waarbij de waterspiegel werd gesuggereerd via groen gesmolten glas. Van Beek was in 1921 geboren in Utrecht en is in 2003 in Nijmegen overleden.

Op de terugweg naar het treinstation ga ik nog even aan de andere kant van het station kijken en loop over Stationslaan waar een object zonder titel staat. Het is gemaakt door Auke de Vries uit diverse materialen. De Vries is geboren in 1937 in Bergum en is behalve beeldhouwer ook tekenaar. Hij was aanvankelijk schilder en graficus. Vanaf de jaren zeventig maakte hij metalen sculpturen en maakt gebruik van geometrische vormen, die soms lijken te zweven.

Op een betonnen sokkel staat voor de rechtbank een kleurrijk kunstwerk van hem te balanceren. ‘Bij mij staat altijd iets scheef. Dit is een dankbare manier om de ruimte te gebruiken’, zegt de maker. Voor De Vries aan het werk gaat bestudeert hij de omgeving waarin zijn werk geplaatst wordt. Met de balans en het evenwicht van dit werk maakt hij een knipoog naar de rechtspraak.

 

Kinderen van de rekening

 

De rode buis knelt niet

biedt hen de vrijheid

waarop ieder recht heeft

 

De nering is tanende

wie kijkt er nog om naar

hen waar de loop uit is

 

Hoe lang spelen zij nog

en waarom heeft toch

niemand oog voor de basis

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       Inleiding - wikipedia

2.       Stationsplein – Wikipedia – Flevolanderfgoed.nl

3.       Munstraat – lelystad.kunstwacht.nl – wikipedia

4.       Stadhuisplein - Flevopost.nl

5.       Stadhuisplein – Wikipedia

6.       Neringpassage – Flevolanderfgoed.nl

7.       Agorabaan – Flevolanderfgoed.nl

8.       Stationslaan – Wikipedia – Flevolanderfgoed.nl