Deel 127

Amsterdam Rijksmuseum

Woensdag 3 november 2021

Tijdens een van mijn wandelingen, waarbij ik in 2019 de beelden van de tweejaarlijkse tentoonstelling van Artzuid bekeek, belandde ik in een van de tuinen van het Rijksmuseum. Behalve groen en bloemen kunnen de bezoekers hier, al dan niet op een bankje, ook genieten van een aantal kunstwerken. Een entreekaartje is niet nodig en de museumjaarkaart is al evenmin een must. Zo stond er in de tuinen in dat jaar bijvoorbeeld werk van Louise Bourgeois. Die tentoonstelling was door gastconservator Alfred Pacquement samengesteld met behulp van de Easton Foundation in New York. Mijn gedicht uit deze aflevering is opgenomen in de bundel Dichter bij het Rijks, een samenwerking van Café Eijlders en het Rijksmuseum.

Louise Bourgeois (1911-2010) verhuisde met haar Amerikaanse echtgenoot, de kunsthistoricus Robert Goldwater, in 1938 vanuit haar geboorteland Frankrijk naar New York waar zij een deel van haar studie voortzette aan de Arts Students League of New York. Vanaf 1947 exposeerde Bourgeois met sculpturen en houten figuren.

Pas in de zeventiger jaren werd zij herkend als een succesvol kunstenaar.

De serie The Welcoming Hands stond aanvankelijk in New York met uitzicht op het Vrijheidsbeeld en Ellis Eiland. Hier kwamen Europese immigranten aan.

De beelden in graniet en brons zijn gemaakt in 1996 en staan voor vriendschap en solidariteit.

In de tuin liggen op sokkels diverse handen en armen ineengestrengeld. De aanraking oogt bovendien liefdevol. Bourgeois gebruikte voor deze serie haar eigen en handen en die van haar vaste model.

In bomen hangen tevens twee aluminium kunstwerken van haar hand. De gepolijste spiralen hebben geen titel meegekregen. Maar het woord cocon komt al snel op, omdat de draden dooreen geweven zijn zoals een insect zijn cocon spint.

De kunstenares heeft zich voor deze twee werken uit 2004 laten inspireren door haar vader. Die had een voorliefde voor mooie meubels en hing ‘zijn’ houten stoelen op aan de zolderbalken. ‘Als je omhoog keek, zag je die stoelen netjes op een rijtje hangen. De vloer was leeg. Heel indrukwekkend was dat.’

Omstreeks 1950 heeft Louise Bourgeois een serie Personages gemaakt. Het bijna Afrikaans ogende Quarantaine komt uit deze serie, die aanvankelijk in hout is uitgevoerd en later in brons is gegoten. Het is voor de kunstenaar een ‘selfie’ van haar, haar drie kinderen en enkele belangrijke personages die zij in haar moederland heeft achtergelaten toen zij naar Amerika vertrok. Zij noemde dit werk een ‘duel tussen het geïsoleerde individu en het gedeelde bewustzijn van de groep.’

Ik sluit af met een object uit haar spinnenserie. In de jaren veertig heeft zij talloze tekeningen gemaakt van spinnen. Pas zo’n vijftig jaar later heeft zij spinnen als beeld gecreëerd. Tot de in de inleiding genoemde ArtZuid-tentoonstelling behoorde bijvoorbeeld Maman.

Voor haar voelde een spin aan als haar moeder: slim, sierlijk en kieskeurig, maar ook tapijtwever en restaurateur. Met Spider Couple  beeldt zij haar moeder en zichzelf uit.

Bourgeois laat zich daarbij leiden door het werk van de spin, die bijna als een architect een web weeft uit het eigen lichaam, net zoals zij haar werk creëerde uit een reactie op haar emoties en angsten: ‘Op het feit dat de angsten uit het verleden verbonden waren met de functies van het lichaam, verschijnen ze weer door het lichaam. Voor mij is beeldhouwen het lichaam. Mijn lichaam is mijn sculptuur.’

Leg jouw hand maar in de mijne

 

ach kleintje hoe is jouw dag vandaag

ik zie het in jouw ogen

de zin op school ging vast niet goed

de kreupelheid van taal heeft jou

en mij weer eens bedrogen

 

vermenigvuldigen en delen

een breuklijn voor geschiedenis

de waarheid en haar vragen

opgesloten in jouw gevoel

van kennis en bewogen basis

 

een kopje thee hier aan tafel

het is tijd om bij te komen

leg jouw hand maar in de mijne

geborgenheid bied ik jou

een plek om weg te dromen

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       Inleiding – rijksmuseum.nl

2.       Bourgeois – wikipedia – rijksmuseum.nl

3.       Bourgeois (Quarantaine) - rijksmuseum.nl – whitney.org

4.       Bourgeois (Spider Couple) – rijksmuseum.nl – bourgeois-tamuseum.org.il