Deel 125

Alkmaar 5

Woensdag 20 oktober 2021

Bij Alkmaar begint de victorie. Deze uitdrukking komt van het opbreken van het beleg van de stad Alkmaar. Dat begon op 21 augustus 1573. Ruim een jaar was er gewerkt aan het versterken van de vestingwerken. Onder andere met puin, aarde, modder en vuilnis. Stadspoorten werden volgestort met puin. Aan de oostzijde lag de stad nog volledig open en tijdens het beleg werden de zoutketen afgebroken en haastig werden wallen aangelegd. Op 22 augustus volgde de eerste Spaanse aanval. Alkmaar hield stand, ook de grote aanval van 18 september werd – met kokende teer en brandende takken afgeslagen. Op 23 september werden de dijken doorgestoken en bleven de Spanjaarden in de modder steken. De bevelhebber van de Spaanse infanterie Don Frederik – de zoon van de Spaanse landvoogd Hertog van Alva – zag het onmogelijke in en gaf opdracht te vertrekken. De laatste Spaanse soldaat was op 8 oktober verdwenen. Die datum van 8 oktober wordt nog jaarlijks gevierd met optochten, demonstraties en een zuurkoolmaaltijd.

Onder aan de Friesebrug waar ik de vorige aflevering van Alkmaar ben gestopt, ligt het Victoriepark. Hierin staat het Victoriemonument gemaakt door Frans Stracké. Deze Nederlandse beeldhouwer was in 1820 geboren in Dorsten als zoon van de Duitse kunstschilder Ignatius Stracké, die zich in Arnhem had gevestigd. Frans Stracké overleed in 1898 in Baarn. Samen met zijn broers Jean Theodore en Gottfried kreeg hij in Berlijn les van zijn vader. In Nederland was Frans Stracké lange tijd aan de werkplaats van zijn vader verbonden en maakte vooral religieuze beelden.

Het Victoriemonument wordt ook wel Alcmaria Victrix en Victorientje genoemd. De eerste steen voor dit monument is op 8 oktober 1873 gelegd door koning Willem III. Het beeld van de godin Victoria werd onthuld op 9 oktober 1876.

Het park is het centrum van de viering van het Alkmaars Ontzet. Vanwege steeds terugkerende vernielingen werd de rechterarm van het beeld na de jaarlijkse viering opgeborgen. In 2004 werd op particulier initiatief een hekwerk en doornige beplanting aangebracht om vandalisme te voorkomen. Tevens werd een mal van de arm gemaakt. zodat er gemakkelijk een nieuwe arm kon worden vervaardigd.

Vanuit het park ga ik de binnenstad weer in en kom in de Wortelsteeg. Hier staat op het trottoir het beeld Het Oostelijk stadsdeel, dat heeft de ondertitel Stadsvernieuwing van begin tot eind meegekregen. Dit kunstwerk uit 1994 is gemaakt door Willem Hopman, die in 1939 geboren is in Alkmaar. Jarenlang gebruikte Hopman allerlei ‘gevonden’ gebruiksvoorwerpen voor zijn kunst. Het kunstwerk is een verwijzing naar de stadsvernieuwing die ongeveer 25 jaar heeft geduurd en een verwijzing naar het honderdjarig bestaan van de Vereniging voor Volkshuisvesting Alkmaar.

Op Verdronkenoord zijn diverse gevelstenen te vinden. Ik verwijs naar het huisnummer 119 waar t witte ossenhooft te zien is. Dit is onder andere een verwijzing naar de regionale functie van de veemarkt, die jarenlang op de Platte Stenenbrug werd gehouden. In de stad zijn ook andere gevelstenen te zien met een ossenhoofd. Deze steen is uit 1693 uit een periode dat er in dit pand een vleeshouwerij was gevestigd. Deze gevelsteen heeft al diverse kleuren gehad. Geprobeerd is de gevelsteen zo veel mogelijk in originele staat terug te brengen.

Aan het einde van de gracht ligt de Bierkade en staat de Accijnstoren uit 1622. Op de hoeken van de balustrade van dit gebouw staan obelisken en hier zijn enkele gouden duiven van de Duivenwagen van Marte Röling neergestreken. Aan de gevel twee leeuwen die het wapen van Alkmaar vasthouden.

Via de Kerkgracht ga ik naar het Wildemanshofje op de Oudegracht. Hier zie ik een aantal beelden van Jacob van der Beek. Deze Nederlandse beeldhouwer is geboren en getogen in Alkmaar en is daar in 1737 overleden. Van der Beek werd in zijn stad in 1711 lid van het Sint Lucasgilde, het gilde voor de kunstenaars. De allereerste betreft een oude vrouw de Ouderdom.

Boven de poort van het hofje staat Wildeman met daaronder uitgehakt in steen Provenhuis van Gerrit Florisz Wildeman gesticht in 1714.

Tenslotte aan de rechterzijde van de poort het tweede beeld van een oude vrouw, ditmaal verbeeldend de Armoede.

De tuin van het hofje is toegankelijk, maar voor de rust van de bewoners slechts een paar uur per dag. In de tuin staat opnieuw een beeld van Jacob van der Kamp de Wildeman. Het hofje is vernoemd naar Gerrit Wildeman, een reder en groothandelaar in koloniale waren. Toen hij in 1702 overleed waren zijn vrouw en twee kinderen reeds dood. In zijn testament bepaalde Wildeman dat zijn erfenis besteed moest worden aan het stichten van een Provenhuis, een hofje met ongeveer twintig huisjes. Na het beëindigen van de oorlog met Frankrijk werd begonnen met de bouw en uiteindelijk kwamen er 24 huisjes, bestemd voor oude vrouwen van diverse gezindten.

Aan de andere zijde van de Oudegracht staat langs het water een modern beeld de Mythische Vogel uit 1987 van Ad Arma, geboren in 1954 in Rotterdam als Ad Robert Meerman.

Behalve als beeldhouwer werkt hij onder andere ook als schilder en glaskunstenaar. Waarbij hij zich niets van zijn omgeving aantrekt en zijn eigen plan trekt. Dat behelst: ‘Tijdloos werk maken! Niks te maken met tendensen. Ik ben de enige die bepaalt wanneer een werk af is, wat goed is en wat niet.’

Mijn route gaat hierna via de Baangracht en een trapje omhoog naar het Kennemerpark, waar ik deze aflevering afsluit. Hier in het gras ligt de Ontmoetingssteen. Deze steen uit 1968 is gemaakt door Piet Slegers, geboren in 1923 in Mierlo en overleden in 2016 in Velp. Slegers stond bekend als omgevingskunstenaar en land artkunstenaar. De lavasteen is een verwijzing naar de veranderingen in de natuur. Regen, zon en licht zorgen ervoor dat het beeld in de omgeving wordt opgenomen. Zo kleurt de grijze lavasteen wanneer die nat wordt rood. In de groeven en spleten van de steen groeit alg en mos. Het doel van de steen is een plek creëren waar mensen elkaar kunnen ontmoeten.

de kern

 

het is de kern van alles

de draad van ons bestaan

de ring van het vertrouwen

het gewicht dat nooit

ophoudt

 

‘t oog waarmee het kijkt

de spanning opgebouwd

het licht net iets anders

in het leven dat immer

kleurt

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       Inleiding – wikipedia

2.       Victoriepark – wikipedia – onh.nl

3.       Wortelsteeg – kunstroute Alkmaar

4.       Verdronkenoord – gevelstenen.net – Reinier Sierag

5.       Bierkade – kunstroute Alkmaar

6.       Oudegracht – wikipedia – vanderkrogt.net

7.       Oudegracht – vanderkrogt.net

8.       Oudegracht – vanderkrogt.net

9.       Wildemanshofje – wikipedia

10.     Oudegracht – wikipedia

11.     Kennemerpark – wikipedia – alkmaar.kunstwacht.nl