Deel 123

ArtZuid 2021 13

Woensdag 6 oktober 2021

Het Amsterdamse Emmaplein kreeg haar naam in 1902 en is de verbreding van de Emmalaan die in hetzelfde jaar haar naam kreeg. Het plein is vernoemd naar de voormalige koningin Emma, de vrouw van koning Willem III. Centraal ligt een mooi plantsoen waarop een parkwachtershuisje staat dat in 1920 is ontworpen. Een deel van de gebouwen rond het plein is ontworpen volgens de Amsterdamse schoolstijl, onder andere door de bekende architect Jan Frederik Staal. Uiteraard is er op dit plein aandacht voor het monument van Koningin Emma, maar dat heb ik al eerder laten zien evenals enkele beelden die twee jaar geleden tot de tentoonstelling ArtZuid  behoorden.

Deze laatste aflevering van de serie van ArtZuid van 2021 begin ik in het plantsoen van dit plein waar op initiatief van de Bewonersgroep Emmaplein enkele werken te vinden zijn van de zogenoemde Groep Amsterdam. Tot deze groep behoorde Shinkichi Tajiri, in 1923 geboren in Los Angelos als kind van Japanse ouders. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd hij (in 1942) zoals zo veel voormalige Japanners opgesloten, waarna hij een jaar later zich meldde voor het leger. Tajiri verliet Amerika in 1948 en kwam onder andere via Parijs in 1956 in Amsterdam terecht.

Tajiri kwam in contact met de Cobra-groep. Hij was een veelzijdig kunstenaar, die omringd door zijn familie, in 2009 in zijn studio in Baarlo overleed. Zijn werk is in veel plaatsen in ons land te zien. Hier in het plantsoen staat Fetish, de titel is een verwijzing naar de bovennatuurlijke kracht en macht van deze experimentele kunstenaar die een inspiratiebron is geweest voor veel anderen.

Carel Kneulman, geboren in 1915 in Amsterdam en overleden in Darp, was behalve beeldhouwer ook graficus, musicus en schreef gedichten, iets waarmee hij al voor de Tweede Wereldoorlof succes had. Hij leerde het vak van Jan Bonner. Zijn meest bekende werk is ongetwijfeld Het Lieverdje. Bij Keulman was kunst nadrukkelijk verbonden aan de maatschappij, waaraan hij met sociale bewogenheid probeerde zijn steentje bij te dragen onder het motto ‘de een is de ander.’

Het Zonnehoofd is in 1962 door Kneulman gemaakt. Aanvankelijk heeft dit beeld bij een afgebroken school in het Rotterdamse Hoogvliet gestaan, verhuisde daarna naar het Kleinpolderplein in Rotterdam en kreeg in 2019 een plekje op het Emmaplein. De spiralen in dit werk staan voor de groei en het leven in de Keltische cultuur.

De Nederlandse beeldhouwer Ben Guntenaar zag in 1922 het leven in Huizen en overleed in 2009 in het Franse Paussac-et-Saint-Vivien. Ook hij studeerde bij Jan Bronner aan de Rijksakademie van beeldende kunsten in Amsterdam en werd in 1949 lid van de groepering Vrij Beelden. Aanvankelijk werkte Guntenaar vooral figuratief, maar rond 1975 werd zijn stijl steeds abstracter. Guntenaar werkte afwisselend in Amsterdam, waar hij parttime docent was aan de Gerrit Rietveld Academie en in Frankrijk in het departement Dordogne waar hij zelf in een steengroeve de stenen uitzocht.

Leda en de Zwaan dateert uit 1955 en heeft aanvankelijk in de vijvers van het voormalige GAK-gebouw aan het Bos en Lommerplein in Amsterdam gestaan en staat sinds 2019 eveneens aan het Emmaplein. Guntenaar hakte dit op de Griekse mythologie gebaseerde werk uit natuursteen.

Het laatste werk dat ik laat zien van de Groep Amsterdam, dat ook nog bestond uit Wessel Couzijn, is De drie gestalten en is in 1966 door Hans Verhulst gemaakt. Verhulst is in 1921 in Steenbergen geboren en leerde het beeldhouwen in Antwerpen en Brussel. Dit beeld is op het laatste moment door zijn zoon Uko Verhulst uit een sloopcontract gered en aan het Emmaplein geschonken.

Ik verlaat dit gebied vlakbij het Vondelpark en begeef mij naar het Olympisch Stadion waar ik langs de Stadionweg werk van Klaas Gubbels aantref, werk dat tijdens de vorige tentoonstelling (2019) in Amstelveen stond. Daarom ga ik aan deze ode voorbij.

Op het plein tegenover het stadion hangen sporters in de lucht. Is dit ook bekend werk? Het behoort bij de voortzetting van de sportserie van de Pool Jerzy Kedziora, maar is dit jaar door hem gemaakt. Het heeft dus wel raakpunten met de beelden die ik twee jaar geleden van hem heb gezien. Met Golden ball hangt een doelpunt daadwerkelijk in de lucht. Terwijl het publiek op de terrasjes geniet van de vrijheid laat ik Jerzy Kedziora nog eenmaal scoren.

Of is zijn Matchpoint toch een misser en wordt het een afzwaaier, een bal in het net. De tennissers zullen het ongetwijfeld weten en mij kunnen vertellen dat dit een kunststukje wordt.

Zowel aan deze aflevering als aan deze serie over deze beeldenroute komt een einde. In onze woning staat een miniatuur van Bartje. Het origineel is in 1954 uit kalksteen gemaakt door Suze Boschma-Berkhout (1922-1997) en staat in het Drents museum in Assen. Ik heb dat origineel nog nooit gezien. Dat beeld is diverse keren vernield, waarna er in 1982 een bronzen exemplaar van is gemaakt. Een vergroting van dit beeld is in 2019 gerealiseerd en deze zes meter hoge polyester Bartje vind ik bij het Stadionplein.

Ik wandel hierna terug naar het Station Zuid in Amsterdam dat steeds het beginpunt vormde van mijn wandelingen. Nog eenmaal kijk ik naar Signs, de bordjes met spreuken gemaakt door Joanneke Meester. En wat is er mooier dan om hiermee af te sluiten.

 

Goal

 

daar hoog in de lucht

gespannen

ademloos het publiek

 

een salto mortale

een goochelaar

wie dient hem van repliek

 

ere wie ere

de toekenning

van de gouden bal

 

het instinct

overwint

een bijzonder geval

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       Inleiding – wikipedia

2.       Tajiri – shinkichi-tajiri.com – wikipedia

3.       Kneulman – woestenledig.com – wikipedia

4.       Guntenaar – wikipedia

5.       Verhulst – wikipedia

6.       Stadionweg – eigen informatie

7.       Stadionplein – ArtZuid

8.       Stadionplein – ArtZuid

9.       Stadionplein – ArtZuid

10.     Station Zuid - ArtZuid