Deel 101

Alkmaar 4

Woensdag 5 mei 2021

Tijdens de inleiding van de vorige aflevering over Alkmaar heb ik het over het belang van de kaas voor deze gemeente gehad. Net als Leiden, Edam, Gouda, Leerdam en Amsterdam heeft ook Alkmaar zijn eigen kaassoort, maar bekend bij het grote publiek is de Old Alkmaar zeker niet. En vreemd evenmin want Kaptein Kaas, dat in 1936 begon met verpakken van kaas en boterproducten, is een kleine vijftig jaar geleden begonnen met het op de markt zetten van Old Alkmaar.

Ik zet mijn wandeling voort en zie op Voordam, net naast het biermuseum, een intrigerende gevelsculptuur bij de Outletwinkel Room Seven. Het wordt gerekend tot de gevelstenen en heeft ooit toebehoord tot de Bierbrouwerij De Boom, die aan de Houttil – de andere zijde van dit pand – gevestigd was.

Over John Bier en werk van hem heb ik al een paar keer geschreven. Op het Waagplein staat zijn Kaashandelaren. Deze bronzen groep is door hem in 1985 gemaakt.

Het is een eerbetoon aan de mensen die Alkmaar als kaasstad op de kaart hebben gezet, maar vooral ook voor Gerrit Kaper, die in juni 1984 zijn zestig jarige jubileum als kaashandelaar vierde.

Bier ziet zijn figuratieve kunst als een ambacht dat nooit verveelt. En uiteraard is hij blij als er waardering wordt uitgesproken voor zijn schepping. Maar tevreden? ‘Ik ben mijn grootste criticaster. Soms gaat dat heel diep. Dan moet ik mijzelf tot de orde roepen en denk… je moet niet zo zeuren.’

De Waag op het Waagplein was in de zestiende eeuw de kapel van het Heilige Geestgasthuis, tot in 1566 de bisschop toestemming gaf het gasthuis in te richten als waaggebouw. Over de rijk versierde klokkentoren met zijn ruitertjes en trompettist zal ik het hier niet hebben. Maar ik vind de spreuk uitdagend. SPQA RESTIVIT VIRTVS ABLATAE JRVA BILANCIS. Dit staat voor Moed en kracht schonken regering en burgerij van Alkmaar het verloren waagrecht terug, een verwijzing naar het ontzet van Alkmaar op 8 oktober 1573 tijdens de Tachtigjarige Oorlog. Dit feit werd in 1884 tijdens een restauratie zo vastgelegd.

Daarboven hangt een reliëfsteen: een wapenschild van Alkmaar vastgehouden door twee leeuwen. Naast dit wapen staan op de hoeken twee beelden. Rechtvaardigheid (Justitia) en Waarheid. Een voorstelling die ik ook al eerder in de Langestraat heb gezien.

Boven dit geheel is nog een fraaie schildering te zien van een vrouw met zwaard. Zij wordt geflankeerd door een vrouw (boerin) en een man met opvallende helm. Bijna een Adonis-type.

De Vier Heemskinderen is een gevelsteen aan de Mient 2 net naast het Waaggebouw. Deze kleurrijke steen is een trekpleister en vermoedelijk geplaatst in 1997. Maar er is nog een oudere steen, die oorspronkelijk in het huis De Vier Heemskinderen heeft gezeten. Dat huis stond aan Verdronkenood en is afgebroken.

Ik ga terug het plein op en weer naar Voordam, waar ik naar rechts ga. In een modern ogend appartementencomplex, waar vroeger een pakhuis heeft gestaan, is de gezamenlijke entree versierd met een fraai hekwerk voorzien van glazen objecten. Het gebouw past ondanks zijn moderne uitstraling in deze omgeving.

Om de hoek op nummer vier van Zijdam zit aan de gevel De Otter. Deze gevelsteen voert terug naar het jaar 1714. Het pand is tegenwoordig een woning, maar bovenal een rijksmonument. De steen is een verwijzing naar de tijd dat er nog geen straatnamen waren en ook geen huisnummers. Op deze plek was tot 1964 een mineraalwaterfabrikant en bierbottelarij gevestigd met de naam De Otter.

Ik vervolg mijn route en kom in de Spanjaardstraat uit. Ook in deze stad heb ik blinde muren en – meestal lelijke – graffiti aangetroffen. Maar hier is er op subtiele wijze omgegaan met de straatnaam en de literatuur. De schildering van Don Quichot & Sancho Panza wordt door de Historische Vereniging Alkmaar sowieso omarmd en gezien als een verrijking voor dit straatje en de gevel van de woning waarop het is aangebracht.

Via de Kooltuin en de Torenburg wandel ik naar de Friesebrug, waar de Duivenwagen van Marte Röling staat. Dit kunstwerk van de in 1939 geboren kunstenares is in Cortenstaal uitgevoerd en in 2008 op de brug geplaatst. Vandalen konden hun handen echter niet thuis houden. Aanvankelijk was het de bedoeling dat in 2011 de vandaalbestendig gemaakte duiven teruggezet zouden worden. In 2013 is in overleg met de kunstenares besloten de gouden duiven over diverse plekken in Alkmaar te verdelen. Twee van die gouden duiven heb ik al laten zien in de tweede aflevering van Alkmaar, op het stadhuis.

 

Gewaagd

 

gewaagd

dat is het zeker

de boerin

verzekerd van haar

bestaan

 

gerechtigheid

is haar naam

 

en hij  mag er zijn

ook al is het slechts

als schone schijn

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

 

1.       Inleiding – oldalkmaar.nl – kaptein.info

2.       Voordam – gevelstenen.net

3.       Waagplein – kunstnet.tv

4.       Waagplein – wikipedia – erfgoedalkmaar.nl

5.       Mient – bookspot.nl

6.       Voordam - eigen observatie

7.       Zijdam – kunstroute Alkmaar

8.       Spanjaardstraat – hvalkmaar.nl

9.       Friesebrug – nhnieuws.nl – noordhollandsdagblad.nl