Deel 99

Den Helder

Woensdag 21 april 2021

Den Helder is vanouds een havenplaats, met een eigen marinehaven. Maar de tijd heeft niet stilgestaan, hoewel de voortgang hier voor velen maar moeilijk te accepteren valt. Het verlies van veel marine activiteiten heeft de bevolking uitgedund. En tegenwoordig wordt het vooral gebruikt als doorgangsplaats voor het bereiken van Texel. De serie beelden die ik hier laat zien horen bij het opknappen van de stad en zijn allemaal gemaakt in het stationsgebied. Deze aflevering is tot stand gekomen tijdens een van de treinreizen met de oudste kleinzoon.

Onder de hoede van de watertoren aan de Middenweg staat een serie beelden onder de noemer ambachten. Deze beelden zijn allemaal gemaakt door de in 1963 geboren Amsterdamse beeldhouwer Yair Aschkenasy. Tussen 1987 en 1992 volgde hij de opleiding plastische vormgeving aan de voormalige Hoge School voor de kunsten Constantijn Huygens in Zwolle en Kampen. Zijn beelden zijn vaak zeer figuratief. Er staan van hem onder andere ook beelden in Rotterdam.

De serie Ambachten is in april 2017 geplaatst door aannemersbedrijf Meijer. Het is een schenking van Woningstichting aan de gemeente Den Helder. Gelijktijdig met de bustes zijn grasmatten uitgerold als een groene zee. De beelden hebben allemaal een sokkel van terrazzo en de bronzen bustes verbeelden de werkzaamheden op de Rijkswerf Willemsoord. Ook van Peter Erftemeijer is er een serie met ambachten geplaatst.

Bij de serie van Aschkenasy begin ik met de Scheepbouwer. Opvallend aan de gehele serie is dat de beeldhouwer gepolijste beelden heeft gemaakt. Aan de verbeelding van de kijker wordt daarbij weinig overgelaten. Mits deze van alle kanten kijkt, want bij de Scheepsbouwer is het zaak om deze van de achterzijde te zien, want anders mis je toch echt de intentie van dit kunstwerk.

Dat gaat zeker niet op voor de Monteur en evenmin voor de Gieterij. Bij dit laatste beeld zijn twee mannen samen aan het werk. En ik zie als ik de ogen sluit het vloeibare metaal bijna vanuit de gietpan in de mal verdwijnen. Ruik de damp. Hoe giftig zijn die ooit geweest?

De Houtbewerker maakt met zijn schaaf alles gladjes. En dat is Aschkenasy dus wel toevertrouwd. Die gladde afwerking. Totaal anders dan de lagen wax die vaak zichtbaar zijn bij bronzen werk.

Met de Lasser noem ik de laatste van deze Ambachtenserie. Herkenbaar aan het veiligheidsmasker dat de lasser draagt. De vonk springt hier bij mij niet over.

Ik sluit dit af met De Jutter, een beeld van Kees Doolaard. Deze in 1922 in Rotterdam geboren kunstenaar deed in zijn geboortestad bouwkundig tekenen en vestigde zich daar als meubelmaker en ontwerper. Na de oorlog fietste hij naar Den Helder en begon er een winkel, galerie en lijstenmakerij. Doolaard ontwikkelde zich tot een regionaal bekende kunstschilder en zette zich in voor de Helderse kunstkring. Maar ook begon hij met beeldhouwen. Samen met zijn vrouw Elly verhuisde hij naar Anna Paulowna waar hij een bollenschuur omtoverde tot Kunst en Evenementenschuur. In 2013 overleed Doolaard, maar zijn Kees-schuur bleef open aan de Middenweg.

Het beeld De Jutter is een geschenk van de HOV, vanwege het tienjarig bestaan, aan de gemeente. En is in 1994 geplaatst Aanvankelijk stond het in de Beatrixstraat bij de HEMA maar vanwege opknappen van de Stationsbuurt is het weggehaald en uiteindelijk in 2017 herplaatst in het Stadspark. Jaarlijks wordt er een klein beeld van De Jutter uitgereikt.

De Jutter is overigens de bijnaam van de Heldenaren. Een man die over zee uitkijkt en bij slecht weer op pad gaat omdat schepen die in problemen komen vergaan of goederen verliezen en dan is er buit te jutten.

 

De buit is binnen

 

Nog tuurt hij naar

maar niet meer naar de zee

want ze hebben hem

de worst voorgehouden

en weer afgenomen

 

De werf behoudt haar status

maar levert geen toekomst

meer af

geen wrakhout om

in te zamelen

 

De vloot is bijna

volledig uitgevaren

uitgekleed ontmanteld

de buit is binnen

maar de zee nog niet getemd

 

Dat wilde in hem

nog een keer in alle eenzaamheid

langs de kust

starend naar vergetelheid

dan komt hij tot rust

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       Inleiding – wikipedia

2.       Yair Aschkenasy – BKOR (Beeldende Kunst en Openbare Ruimte)

3.       Serie Ambachten – Noord Hollands Dagblad

4.       Kees Doolaard – keesdoolaard.com

5.       De Jutter – vanderkrogt.net

6.       Foto’s – Gianny Baas