Deel 95

Vlissingen

Woensdag 24 maart 2021

Er zijn diverse verhalen in omloop over het ontstaan van de naam Vlissingen. Een mooi verhaal gaat over een oud veerhuis, waaraan volgens bijgeloof een fles was vastgemaakt. De monnik Jacob van Dreischor bezocht het veerhuis in 967 en noemde het veerhuis: het veer aan de flesse. Omdat veel plaatsen in die tijd het achtervoegsel ‘inge’ kregen, verbasterde de naam naar Vles-inge. Vlissingen heeft sinds 1315 stadsrechten en is mede door haar ligging aan de monding van de Westerschelde voor Nederland een belangrijke havenplaats.

Ik bezoek deze plaats in 2017 samen met mijn oudste kleinzoon en wij arriveren met de trein; ik zie in de stationshal meteen al het eerste kunstwerk. Beeld ter herinnering aan de elektrificatie van Philip ten Klooster. Deze beeldhouwer en tekenaar is geboren in 1909 in Semarang (voormalig Nederlands-Indië) en overleden in 1969 in Veere. Hij woonde lange tijd in Amsterdam, waar hij een opleiding opvolgde aan het Instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs, en in mijn geboortedorp Huizen. Na de Tweede Wereld Oorlog vertrok hij naar Veere. Dit bronzen werk is in 1957 geplaatst als eerbetoon aan het aansluiten van het spoor op het elektriciteitsnet. Het stationsgebouw werd in 1944 gebombardeerd en in 1950 werd een nieuw pand gebouwd, waarbij enkele perrons, overkappingen en muurwerken van het oude station werden behouden.

Aan de gevel van het Station, aan het Stationsplein, hangt een aantal muurreliëfs van Jo Uiterwaal uit 1950. Zoals het Vrouwenfiguur met een korenschoof en paarden naast een mannenfiguur met een ploeg een gevleugeld wiel. De vier werken, waaronder een wapen, zijn verwijzingen naar het Zeeuwse leven. Van Uiterwaal (1897-1972) heb ik ook werk gezien bij het station van Nijmegen. De vier stukken aan het station in Vlissingen zijn geplaatst op sierbetonnen consoles. Ze zijn gemaakt van chamotteklei en de werken zijn mat geglazuurd.

Langs de Badhuisstraat bij het Stadhuisplein staat een zuil van keramiektegels (?) met daarop een kruik met twee oren. Het geheel is geplaatst op een groot tegelveld. Wie hiervoor verantwoordelijk is, is mij nog niet duidelijk.

Op het Scheldeplein is Hedda Willem Buijs vertegenwoordigd met ‘Waterpartij’ en met Windvaan. Beide kunstwerken zijn op dit plein op 7 mei 1992 geplaatst. De kunstwerken zijn een opdracht van WTS Architecten, die het winkelcentrum hebben ontworpen. De windvaan is maar liefst zestien meter hoog. De windvaan is gemaakt van staal en tot de constructie hoort ook een natuurstenen bank. Buijs, geboren in 1943 in Zeist, kreeg zijn opleiding aan de Academie voor Beeldende Kunsten in Arnhem. Hij werkte met diverse materialen. ‘Mijn inspiratie komt vanuit de natuur, met name de elementen water, lucht, vuur en land. Mijn werk is altijd abstract, met soms een bepaalde symboliek. In de loop der jaren is steeds meer franje losgelaten en wordt het werk puurder van vorm’, schrijft hij op zijn website. De kunstenaar woont tegenwoordig in Veenendaal.

De Vissersvrouw van Herman Bisschop heeft in 1986 een plaatsje gekregen aan de Nieuwendijk bij de Vissershaven. Aanvankelijk heeft dit beeld de werktitel De Bruid meegekregen, maar tijdens het arbeidsproces veranderde dit in de huidige naam. In 2005 werd het bronzen beeld verplaatst naar de zeezijde van de Groene Boulevard. Bisschop, geboren in 1952 in Tegelen, werd opgeleid in Maastricht en vertrok daarna naar Zeeland. In Vlissingen vond hij de weidsheid, wolken en water die hem inspireerden bij zijn werk als tekenaar, schilder en later beeldhouwer. In 2010 is hij verhuisd naar Heerlen. ‘Op zoek naar nieuwe dialogen, uitwisselingen en creatieve kruisbestuivingen’, zoals hij zelf zegt.

Deze aflevering uit Vlissingen sluit ik af op de Boulevard met De Ruyter bij een standbeeld gemaakt door Louis Royer in 1841. Deze Vlaamse beeldhouwer is geboren in 1793 in Mechelen en overleed in 1868 in Amsterdam. Royer maakte in zijn leven talloze standbeelden van beroemde Nederlanders. Op zeventienjarige leeftijd ging hij in de leer bij Jan Frans van Geel en werd opgeleid in de barokkunst, maar raakte in de ban van het neoclassicisme, waarna hij ging studeren in Parijs. In 1820 trok Royer naar Amsterdam en won in 1823 als eerste de Nederlandse versie van de Prijs van Rome. Dat betekende dat hij vier jaar zich verder mocht ontwikkelen in Rome. In 1827 keerde hij terug naar Nederland en ging in Den Haag wonen. In 1839 was hij een van de oprichters van de Amsterdamse kunstvereniging Art et Amicitiae.

Het standbeeld van Michiel de Ruyter is gemaakt van gietijzer. ‘Michieltje’, zoals het beeld in de volksmond wordt genoemd was een initiatief van de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen, die hiervoor in 1830 een ‘Commissie tot oprichting’ had geformeerd. Een model van het beeld werd door Royer in klei gemaakt en daar werd bij Van Vlissingen & Dudok van Heel in Amsterdam een ijzeren afgietsel gemaakt. Met verf werd geprobeerd het beeld een bronzen uitstraling te geven.

De eerste steen van de sokkel werd op 29 april 1840 gelegd door vice-admiraal Gobus, waarbij een loden koker met perkamenten rol in de sokkel werd gemetseld. De loodgieter die de koker dichtmaakte voegde er stiekem zelf ook nog een briefje aan toe. Op een marineschip werd het beeld naar de haven van Vlissingen gevaren waar het kanonschoten werd begroet. Het werd op het De Ruyterplein geplaatst. In 1893 werd besloten het standbeeld te verplaatsen naar het ‘Keizersbolwerk’. Veel Vlissingers vonden dat het beeld op zijn oorspronkelijke plek moest blijven, aar in 1894 werd het geplaatst, waar het werd onthuld door Koningin Wilhelmina en Koningin-Regentes Emma.

 

Mijn baken

 

Zo op een bank

staar ik omhoog

en zie jou

 

om mij verzamelen

de handelaren

en brood en vlees

de boeken

zijn gesloten

 

de Schelde raakt mij

maar niet op deze

plaats

 

de wind wijst

de weg

het biedt houvast

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       Inleiding  - Wikipedia – kunstinvlissingen.nl

2.       Stationshal – Wikipedia en Johan Bakker (Flickr.com)

3.       Stationsplein – Van der Krogt.nl – rijksmonumenten.nl

4.       Stadhuisplein – Gemeente Vlissingen

5.       Scheldeplein – kunstinvlissingen.nl – website van de kunstenaar zelf

6.       Groene Boulevard – kunstinvlissingen.nl – galeries.nl

7.       Boulevard De Ruyter - Wikipedia