Deel 94

Zwolle 2

Woensdag 17 maart 2021

Voor de tweede aflevering van Zwolle stap ik op een zaterdag in mei 2019 de Binnenstad in. In het centrum neemt de Grote Markt een belangrijke plaats in. Niet alleen omdat er op deze zaterdag inderdaad een markt is, maar omdat dit plein tot de oudste delen van de stad behoort. In de beginperiode was hier een doorwaadbare plek in het riviertje de Grote Aa. Reeds in de veertiende eeuw werd dit watertje gedempt en is er rond die doorwaadbare plaats gebouwd waardoor het plein zijn huidige vorm verkreeg. In 1929 kreeg het plein een rotonde om het verkeer in de binnenstad goed te regelen. Die rotonde verdween echter weer met het autoluw maken van de markt. Alleen taxi’s en bevoorraders van de winkels rond het plein mogen hier samen met de wagens van de marktkooplieden nu nog komen.

Aan de Luttekestraat bij de Grote Kerk staat Watersculptuur van Peter van de Locht. Een fontein en beeld ineen. Deze kunstenaar is in het Duitse Millingen in 1946 geboren. Hij is niet alleen beeldhouwer, maar ook schilder, graficus en componist en musicus. In 2008 is hij benoemd tot hoogleraar beeldhouwkunst aan de universiteit van Shanghai na eerder al in Arnhem en Utrecht als docent te hebben gewerkt.

Van de Locht kwam samen met zijn broer Klaus in 1969 naar Nederland. Hij werkt vooral met natuursteen, zoals graniet en marmer. Bij zijn Watersculptuur (uit 1995) laat hij diverse kanten van zijn kunst zien, strak en wulps gaan hand in hand. Eerder heb ik van hem in de tweede aflevering van Almere Buiten al eens een werk zonder titel laten zien.

De straat volgend kom ik uit bij de splitsing met de Voorstraat en mijn blik hecht zich aan de gevel van een pand. Kunst of geen kunst? Ik ga er niet om strijden, maar aan de andere zijde van dit pand, aan de Melkmarkt, is beter te zien waar dit over gaat. Boven de entree van de Primark is een Tilia te zien, een lindeboom, het symbool van de uitgeversfamilie Tijl die hier jarenlang heeft gezeten. In de jaren zestig is het toenmalige drukkerijpand gesloopt en kwamen er bankgebouwen voor in de plaats. In 2014 nam de Primark het over en gaven de architecten Dana Ponec en Katja de Winter dit pand hun huidige gezicht mee. Door de aanwezigheid van de markt slaag ik er niet in om de ‘Lindenboom’ goed te fotograferen. En beperk ik mij tot de fraaie achterzijde van deze voormalige drukkersdame.

Herman Lamers is in 1954 in Bussum geboren en is zowel beeldhouwer als installatiekunstenaar. Hij studeerde aan de Academie Minerva in Groningen en vestigde zich in Rotterdam. Lamers is ook docent aan de Avans Hogeschool in Breda.Zijn Glazen Engel staat ook bekend als St. Michael. Deze aartsengel staat met getrokken zwaard eveneens bovenop de Grote Kerk, die ook zijn naam draagt. Lamers heeft hem echter zijn zwaard afgenomen en heeft hem een eigentijds jasje aangetrokken.

Door zijn transparantie is het beeld zeer kwetsbaar en die kwetsbaarheid wordt midden tussen de marktkramen nog eens versterkt. De kunstenaar heeft het beeld laag voor laag opgebouwd met verlijmde groene glasplaten.

Ik loop een klein stukje terug, want op de gevel van de snackgigant Febo aan Grote Markt 15 staat een gevelsteen met het jaartal 1669 en daaronder een tweede steen met Reno 2000. In de Hanzetijd zat hier een kuiperij, waar kuipen en vaten werden gemaakt. Vanaf 1665 zat er een gevelsteen ’t Huntien op de gevel. Het was een tijd dat er nog geen huisnummeringen bestonden. Woningen werden onder andere via gevelstenen, uithangborden en windvanen aangegeven. Er is een archiefstuk gevonden uit 1665 met de naam Untien. Het jaartal 1669 is toegevoegd omdat in dit jaar de toren van de Grote Kerk instortte en bij de daaruit ontstane brand een hond omkwam. Toen in 1851 hier een tabakszaak werd geopend werd de gevelsteen verplaatst. In 1915 kwam er een schoenmakerij voor in de plaats. Hierna kwam er een winkel voor lederwaren in, dat afbrandde. Het hondje was nog intact en het pand werd gerestaureerd. Ook de Febo brandde af, in 2000, en weer weer het pand gerenoveerd.

En als ik dan toch bezig ben in de oudheid dan wijs ik iedereen even op de oude Stadspomp uit 1755. De pomp is gemaakt van hardsteen en enige tijd weggehaald geweest. Maar deze oude drinkwaterpomp kreeg in 1960 weer een plaatsje aan de voet van de Grote Kerk.

Het beeld Adam is voor mij het volgende object. Dit kunstwerk van Auguste Rodin staat op het Grote Kerkplein dat ik vanaf de Grote Markt bereik via de Korte Ademhalingssteeg. Rodin werd in 1881 gevraagd om grote beelden van Adam en Eva te maken. Een jaar later was Schepping van de mens klaar. Rodin had zich duidelijk gezien de pose en de titel laten inspireren door Michelangelo. Van Adam zijn aanvankelijk drie gietsels gemaakt. Dat in Zwolle is de vierde en werd in november 1965 geplaatst.

Begin 2009 werd Adam weggehaald en kreeg bij bronsgieterij Binder-Art Services in Haarlem een schoonmaakbeurt. ‘Het is door vakmensen gegoten. De legering van brons, lood, tin en koper is heel goed. Hij heeft een mooie kleurschakering’, vertelde bronsgieter Bert Binder.

Het 300 kilo zware beeld werd ontdaan van graffiti, gepoetst en voorzien van een nieuwe waslaag. In vier weken was het werk gedaan. Tijdens de afwezigheid van Adam werd de sokkel weer waterpas gemaakt. Het was drie centimeter verzakt door natuurlijke grondverschuivingen in de binnenstad. Hierdoor stond het beeld geruime tijd schuin. Ieder jaar wordt voortaan het beeld gepoetst en met een camera dag en nacht in de gaten gehouden.

Met Call me sluit ik deze aflevering af. Arnoud Holleman, in 1964 in Haarlem geboren, is verantwoordelijk voor deze uiting. Hij is betrokken bij de Stichting Kunst en Openbare Ruimte, de SKOR, en was hierdoor op de hoogte dat de Zwolse commissie Beeldende Kunst vond dat Zwolle vol is. ‘Zwolle staat al vol sculpturen, verkeersborden en reclame. Voor kunst- of nieuwe straatverlichting zijn allemaal commissies nodig, maar het bedrijfsleven kan zomaar een grote lichtreclame plaatsen die alles wegdrukt. Moet kunst daar nog tegen opboksen’, stelde voorzitter Leo Kools. Alleen kunstenaars met een bijzonder plan kregen nog een kans. Er kwamen enkele initiatieven zoals dit grapje van Holleman. Onder Adam bevestigde hij zijn Call Me 0900 400 4242, maar of dat veel telefoontjes heeft opgeleverd?

 

Fikkie

 

al in 1669 omgekomen

bij het instorten van

de kerktoren

maar hij

hij heeft hun -

de kuiper

de tobacconist

en de lederwaren -

allemaal overleefd

 

en nu

nu loopt er een streepje

door

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       Wikipedia.nl

2.       Luttekestraat – beelden.zwolle.nl – wikipedia.nl

3.       Voorstraat – indebuurt.nl – dearchitect.nl

4.       Grote Markt – wikipedia – beelden.zwolle.nl

5.       Grote Markt – indebuurt.nl – webogzwolle.nl

6.       Grote Markt – ANWB

7.       Grote Kerkplein – buitenbeeldinbeeld.nl – destentor.nl

8.       Grote Kerkplein – wikipedia – nrc