Deel 90

Zwolle

Woensdag 17 februari 2021

De binnenstad van Zwolle bezoek ik in combinatie met een poëziemiddag in de bibliotheek. De nederzetting Zwolle is in de middeleeuwen ontstaan op een zandrug tussen IJssel, Overijsselse Vecht en de Aa in een overwegend moerasgebied. Zo’n bewoonbare plek werd vroeger een ‘suolle’ genoemd en dat is werd dus uiteindelijk Zwolle. Die dekzandrug is nog altijd zichtbaar. Zo ligt de Sassenstraat hoger dan het Grote Kerkplein. Het hoogteverschil is het duidelijkst waarneembaar in de Tijlspassage tussen Voorstraat en Melkmarkt. Hier zijn traptreden aangelegd om het hoogteverschil op te vangen. De eerste vermelding van Zwolle is in 1040 in een oorkonde over een aan Sint Michael gewijde kerk, die door de bisschop van Utrecht aan het kapittel van Deventer werd geschonken. Die kerk stond op de plek waar nu de Grote Kerk staat.

Op het Stationsplein is het beeld van Thorbecke in maart 2019 weggehaald vanwege de grootschalige verbouwing van dit plein. Op het voetpad van de Stationsweg ligt Swol. Nog wel want twee dagen later wordt dit object uitgegraven en tijdelijk vervoerd naar de werkplaats van de kunstenaars die dit werk hebben gemaakt, waarna ook aan de vernieuwing van de Stationsweg kan worden begonnen. Swol ziet eruit als een vergrote molshoop en herbergt een onderaards station. De bobbel maakt onderdeel uit van een peperdure kunstroute, die begint met een tijdtunnel onder het spoor en eindigt met Audioscopen bij de Stadsgracht.

Niet iedereen is even blij met de kunstroute. Zo noemt de Zwolse beeldhouwer Ronald Westerhuis de route ‘een drama’. Vooral over de Blauwe lijn is hij absoluut niet te spreken. Hij vindt die gegraveerde lijn gevaarlijk en vooral voor blinden een forse hindernis met al dat geslinger. Een lijn die bovendien zomaar ergens begint, stopt en verderop verder gaat. Hij neemt het de makers niet kwalijk maar vindt dat de kunstcommissie met dit werk ook andere kunstenaars tekortdoet. ‘Want ook mijn naam gooien ze met al die mislukte projecten te grabbel. Als ik me voorstel als kunstenaar denken mensen door dit soort idioterie al snel: daar heb je er weer een.’

Verantwoordelijk kunstenaar Ram Katzier is in 1969 geboren in Tel Aviv en studeerde in 1995 af bij de Rietveld Academie in Amsterdam. Voor deze route werkt hij samen met het kunstenaarsduo Chaja Hertog en Nir Nadler. De route was een opdracht van de gemeente Zwolle en Portal werd gekozen uit 140 inzendingen.

Het Mondriaanfonds kende aan dit project een Bijdrage Opdrachtgeverschap toe. Het laatste stukje van deze route is voor mij het Stadszegel, in de vorm van een grote putdeksel wordt in brons de omgeving in kaart gebracht. In de rand is in vier talen – Nederlands, Duits, Engels en Frans – een tekst gegraveerd: De toekomst heeft een lang verleden.

Schuin achter dit zegel staat een statig pand aan de Burgemeester van Royensingel 9. Dit pand dateert uit 1914. Dat staat ook op een van de drie gevelstenen. Vanaf dat moment is hier de Eerste Onderlinge Aannemers Verzekerings Maatschappij gevestigd, een maatschappij opgericht door de boekhouder Lambertus Poortier, die tevens de opdrachtgever was voor de bouw. In 1930 werd de kleine bank Van Doijer en Kalff eigenaar en dat werd toen boven de entree vermeld. In 1985 werd het omgebouwd tot appartementen waar vooral studenten woonden. Bovenin het pand is nog een zandstenen gevelsteen waarneembaar met de kop van vermoedelijk de god Thor. In zijn rechterhand voert hij twee gouden bliksemschichten. In de linkerhand wordt het recht gewogen.

In de Stadsgracht staat een fontein het water omhoog te spuiten.

In de nabijheid daarvan zie ik in het Potgieterpark een boom of mag ik dit boomkunst noemen. Moet nog een keer op onderzoek uit, maar vermoedelijk is dit handwerk van Edward Otten. Deze Zwollenaar is opgeleid tot elektrotechnisch ingenieur met een bijzondere passie voor hout.Van meerdere kunstenaars leerde hij het bewerken. Otten experimenteert met diverse technieken en ontwerpt bijvoorbeeld meubels en kleine geschenken, maar maakt ook kunst van allerlei houtsoorten. De gemeente Zwolle vroeg hem om voor dit park enkele kunstwerken te maken van bijna vergane bomen die een tweede leven verdienden.

 

Volg de lijn

 

Wat een entree

de ontmoeting

met mensen die elkaar

niet willen zien

en voortsnellen

ieder naar zijn spoor

 

tegendraads

volg ik de route naar

de stad

en struikel over dronken

lijnen

 

neem de hobbel

van het verdwenen spoor

onder de grond

maar wees geen mol

die het oude zegel

vergelijkt

met nieuwe inzichten

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       Wikipedia

2.       Stationsweg – destentor.nl – zwolle.nieuws.nl – portalzwolle.nu

3.       Stationsweg – zwolle.nu

4.       Stationsweg – wikipedia – mondriaanfonds.nl

5.       Burgemeester van Royensingel – zwolleinbeeld.nl

6.       Potgieterpark – edwardotten.nl