Deel 89

Weesp 2

Woensdag 10 februari 2021

Nog even en het is afgelopen met Weesp, althans als zelfstandige gemeente. Dit stadje aan de Vecht kreeg in 1355 stadsrechten, maar is een paar jaar geleden door bestuurders te klein bevonden om zelfstandig te blijven. Aanvankelijk leek Weesp samen te gaan met Bussum, Naarden en Muiden/Muiderberg. Maar met name Bussum lag dwars en een samensmelting kwam er niet. De andere drie fuseerden wel tot Gooise Meren. Wijdemeren was ook een optie, maar Weesp zelf vond dat minder geslaagd. Gooise Meren lonkte nog even, maar in 2018 kozen de bewoners via een referendum voor samengaan met Amsterdam. In 2019 is reeds begonnen met het samensmelten van afdelingen.

Ik bezoek deze stad in oktober 2019 om iets te controleren voor ik de eerste aflevering over dit stadje plaats in mijn serie Beeldbepalend. Toen sloot ik af met het Oorlogsmonument aan de Ossenmarkt. Ditmaal reis ik met de trein en zie op het Stationsplein het Van Houten Oorlogsmonument gemaakt in 1947 door André Schaller.

Deze Nederlandse beeldhouwer is in 1920 geboren in Den Haag en overleden in 1981 in Amsterdam. Hij werd opgeleid aan het Instituut voor kunstnijverheidsonderwijs in Amsterdam en studeerde daarna beeldhouwkunst in de hoofdstad aan de Rijksakademie van beeldende kunsten. Tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft Schaller ondergedoken gezeten in het oude atelier van Breitner op het Prinseneiland. Later had hij een eigen atelier in Amstelveen.

Het monument stond aanvankelijk op het bedrijfsterrein van de Van Houtenfabriek en is in 1971 bij het station geplaatst. Op de zeskantige zuil zijn de opschriften ‘aan de onderneming’ ‘van het personeel’ en 1940 1945’te lezen. Het is een eerbetoon aan de steun van de directie van de chocoladefabriek Van Houten, tijdens de oorlog, aan het personeel. Een oorkonde is in een loden koker ingemetseld. Hierop is onder andere te lezen dat het beeld is overgedragen aan de firmanten Gilles Jacob van Mesdag en Jacob Siegfried van Mesdag.

Via de Sportparklaan kom ik op het Dichtershof waar het bronzen beeld Moeder en kind in het plantsoen staat. Dit beeld is van Ruth Brouwer en gemaakt in 1957. Brouwer is in 1930 in België geboren en legde zich in eerste instantie toe, omdat ze weinig ruimte had, tot het maken van penningen. Maar ook met haar figuratieve beelden maakte Brouwer naam. In 1959 won zij bijvoorbeeld de tweede prijs in de categorie beeldhouwkunst van de Prix de Rome.

In haar beelden komt het onderwerp moeder met kind veelvuldig terug, maar ook heeft zij wel beelden van dieren (zoals poezen) gecreëerd. In haar werk is duidelijk de hand van haar vroegere leermeester Piet Esser aan de Amsterdamse Kunstakademie te herkennen.

De Vogel Zonnewijzer op de hoek van de Jan Tooropstraat met de Rembrandt van Rijnstraat staat niet juist zo heeft een Weesper bewoner ontdekt. De pijl van de zonnewijzer hoort naar het noorden te wijzen, maar staat zo’n zestig graden uit het lood en wijst naar het noordwesten. Het kunstwerk is van geschilderd staal en staat op graniet.

Het is aangeboden aan de bewoners van de Schilders- en Dichtersbuurt ter compensatie van de overlast die bewoners hebben ondervonden tijdens riool- en bestratingswerkzaamheden. De zonnewijzer is een geschenk van wijkoverleg Noord-West en Wijkbeheer en Openbare Voorzieningen van Weesp. De maker hiervan is niet bekend.

Moeder en kind is de naam van een klein bronzen beeld op een rechthoekige bakstenensokkel dat ik iets verderop aantref in het grasveld langs de Amstellandlaan, net voor winkelcentrum Hogewey. Het beeld is gesigneerd maar het is niet te lezen van wie het is. Het wordt toegeschreven aan Jan Spiering. De gemeente Weesp is van plan om vervallen Weesper kunstwerken op te knappen en is eind 2018 begonnen met dit beeld.

Spiering is in 1937 in Amsterdam geboren en overleed in 1994 in dezelfde stad. Hij groeide echter op in Nijmegen en volgde ’s avonds boetseerlessen bij Jan van Luijn toen hij in Soesterberg werd gelegerd. Later kreeg hij aan de Rijksakademie les van Piet Esser. Zelf hij ook les aan de Nutsschool voor Beeldende Expressie en aan de Rijksakademie. Spiering won onder ander de Prix de Rome voor beeldhouwkunst. Hij woonde tussen 1964 en 1974 in Weesp, waar drie van zijn werken dankzij de BKR te zien zijn. Moeder en kind werd in 1970 aan de Amstellandlaan geplaatst.

Ik wandel terug en ga naar het centrum waar aan de Herengracht de Herdersjongen (zie Deel 19) te zien is. Voor ik daar ben steek ik echter de Zwaantjesbrug over en kom op het Binnenveer. Op een paal langs het water staat de Weespermoppenbakker van de Almeerse beeldhouwer en medailleur Siemen Bolhuis. In 1988 werd de grootste Weespermop gebakken door een viertal Weesper bakkers. Dit werd zelfs opgenomen in het Groot Guinness Record Book. Het was een koekje van één bij één meter. De zoete mop is gemaakt van amandelspijs, amandelen, eierdooier en suiker en wordt slechts tien minuten gebakken in een rol op twee honderd graden, waarna de rol in plakken van ongeveer drie centimeter wordt gesneden. Bolhuis maakte als eerbetoon aan de bakkers zijn beeldje.

Aan de rand van de vesting zit op Hoogstraat 10 een gevelsteen van een Kruisboog. De Hoogstraat is een van de oude straten. De oudste nog bestaande gebouwen van Weesp staan op de Slijkstraat. Aan de Hoogstraat is ook het gemeentehuis van Weesperkarspel gevestigd, ooit een zelfstandige gemeente. Over de betekenis van de gevelsteen heb ik niets kunnen vinden. Mogelijk is het terug te voeren naar de vestingtijd, immers aan het monumentale Hoogstraat 11 zit aan de achtergevel een gevelsteen van een bijl.

Aan het steegje Pieter Jacobstraat hangt aan de gevel van nummer 6 een gevelsteen van Jubal. Die muziekvereniging werd in 1909 opgericht en honderd jaar na dato opgeheven. Er is nog wel een Stichting die de nalatenschap van de fanfare beheert en onder andere enkele jaren betrokken was bij het uitreiken van de Weesper Cultuurprijs.

Naast Vivium Oversingel staat in het park het Kikkerhuis. Het staat in een kleine vijver op vier blauw geschilderde vierkante stangen. Het kleine kunstwerk uit 2011 is gemaakt van neolith door Dieuwke Tamsma. Deze Weesper kunstenares is geboren in 1942 in Amsterdam en sinds 1975 actief als beeldend kunstenaar. Zij heeft haar atelier vlakbij de Zwaantjesbrug in Weesp. Hier schildert Tamsma en maakt er haar beelden.

In hetzelfde park staat ook de Gedenkbank voor Dr S Wartena. Sjoerd Wartena, geboren in 1876 in Noordwolde was huisarts in Weesp en gemeente arts van Weesperkarspel van 1917 tot 1945. Van 1906 tot 1917 was hij gemeente arts van Nederhorst den Berg en woonde toen in het Doktershuis De Uitvlucht. Wartena overleed twee dagen na het bombardement (18 maart 1945) op de Merwedebrug bij Driemond. De stenen bank met houten zitting werd door dankbare patiënten aan hem gewijd.

Deze tweede Weesper aflevering ben ik begonnen met Van Houten en daarmee eindig ik ook, langs de Groeneweg staat het Monument CJ van Houten. Dit monument is in 1928 gemaakt door Toon Dupuis. Het monument is aangeboden door het personeel van de firma CJ van Houten & Zoon vanwege het honderdjarig bestaan van het bedrijf. Het monument uit Beiers graniet stond bij de ingang van het voormalige hoofdkantoor van het bedrijf. Het monument wordt gedomineerd door twee Afrikaanse vrouwen, waarvan de een de ander cacaovruchten aanbiedt. Daarachter staat een halve wereldbol met daarboven een adelaar, het beeldmerk van Van Houten. Daaronder in reliëf een portret van Cornelis Johannes van Houten (1801-1887), die de fabriek in 1850 van Leiden naar Weesp verplaatste.

 

Moeder en kind

 

De band tussen moeder en kind

al eeuwen oud en zo vertrouwd

om ’t kind zo zien te zitten

 

De moederschoot die leven bood

en bescherming geeft aan wat

uit haar weer verder leeft

 

En ook als ’t kind wat groter is

voortaan beslissingen zelf neemt

zal de bloedband nog bestaan

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

 

1.       Inleiding – wikipedia

2.       Stationsplein – wikipedia – vanderkrogt.net

3.       Dichtershof – wikipedia

4.       Jan Tooropstraat – weespernieuws.nl

5.       Amstellandlaan – nieuwsbladvoorhuizen.nl – weespernieuws.nl

6.       Binnenveer – routeyou.com

7.       Hoogtraat – onh.nl

8.       Pieter Jacobstraat – wikipedia

9.       Park Oversingel – kunstwacht.nl – dieuwketamsma.nl

10.     Park Oversingel – tgooi.info – vanderkrogt.net

11.   Groeneweg – vanderkrogt.net