Deel 71

Den Haag Binnenhof (en omgeving)

Woensdag 7 oktober 2020

Voor deze aflevering betreed ik het Binnenhof van Den Haag met zijn regeringsgebouwen. Het ziet er heel anders uit dan ik van televisiebeelden denk te kennen. Nee, ik ben niet binnen geweest in het gebouw van Eerste of Tweede Kamer. Heb daar ook niet de behoefte aan gehad, op dat moment. Maar heb wel vanaf de buitenzijde naar de gebouwen gestaard. Naar de Hofvijver. Naar het torentje. Naar diverse toegangspoorten.

Over die Hofvijver heb ik een tijdje staan staren vanaf de Korte Vijverberg. En toen ik mij omdraaide zag ik haar staan; Insulinde, boven de entree van het Huis van Europa. In dit pand was vroeger een vestiging van De Rotterdamse Lloyd gevestigd en daarom wordt het ook wel het Lloydgebouw genoemd, ontworpen door Cornelis Elffers (1898-1989). Van hieruit werden de ambtenaren uitgezonden naar Indië, Nederlands-Indië. Diverse versieringen zijn aan dit gebouw aangebracht, die herinneren aan die tijd. Wie hier staat moet zijn blik eens omhoog laten gaan, naar de dakgoot. Daaronder is nog een tiental beelden te zien. Het meest opvallende is echter het beeld Insulinde’s roepende stem, door Hendrik Albertus van den Eynde. Insulinde is de naam die door Multatuli aan Nederlands-Indië is gegeven en betekent letterlijk de Indische eilanden. De in Haarlem in 1869 geboren en aldaar in 1939 overleden beeldhouwer Hendrik van den Eijnde begon ooit als lijstenmaker en kreeg tekenlessen van Franciscus Stracké. In diens atelier leerde hij ook het vak. Hij gaf leiding aan het beeldhouwersatelier met Hildo Knop en gaf een impuls aan het opleven van de hakkunst. Tussen 1917 en 1923 was Van den Eynde met zijn eigen atelier werkzaam voor de Rijksgebouwendienst.

Mijn aandacht verplaatst zich naar de Mauritspoort, die ook wel Grenadierspoort wordt genoemd. Via deze ingang kom ik op het Binnenhof. Boven deze poort zie ik het Wapen van Holland. Wie zich in dit wapen verdiept zal zien dat de twee steunende leeuwen geen kroon dragen. Daaruit blijft dat dit na 1907 is gemaakt. Voor die tijd droegen de leeuwen wel een kroon. Toenmalig koningin Wilhelmina heeft officieel opdracht gegeven om die kronen te verwijderen. De oorspronkelijke poort is gebouwd in 1634 en had nog een ophaalbrug. Het beeldhouwwerk aan de poort is van Jan Arentsz.

Op diverse plekken zijn fraaie gevelstenen, maar ook minder opzichtige exemplaren waar te nemen. Wie oude plaatjes van gebouwen bekijkt zal opmerken dat een van de stenen (met het wapen en ook al zonder kroontjes) later is aangebracht.

En wat zal ik zeggen over de gevelsteen die Joop van Lunteren heeft gemaakt voor Binnenhof 7. Joop van Lunteren (1882-1958) maakte net als Van den Eynde deel uit van het beeldhouwersatelier en was vaak bezig met versiering van ornamenten.

De verwijzing op de panden Binnenhof 5 en 6 is een verwijzing naar het gilde van goud- en zilversmeden waarvoor het pand in de zeventiende eeuw is gemaakt. Dit Sint Andriesgilde had dit pand tot haar opheffing in 1796 in gebruik. Het pand staat sinds 1967 op de Rijksmonumentenlijst. De fraaie gevelversiering is echter niet helemaal juist. Nee, de Gout en huys zijn wel juist. Die werden zo geschreven, maar waar staat de apostrof?

Ik zal nog een plaat laten zien. Aan de binnenkant van de Hofpoort zag ik de Herdenkingsplaat van het Englandspiel. Het is een verwijzing naar de geheim agenten die in Nederland werden gedropt en meteen werden gevangengenomen omdat de verzonden codes afkomstig waren van de Duitsers. De poort aan de zuidzijde is in de achttiende eeuw gebouwd en hier werden de agenten gevangen gezet. Elders in ’s Gravenhage is nog een monument te vinden waar jaarlijks op 4 mei een herdenking wordt gehouden. Ook daarop is een plaquette te vinden met dezelfde tekst als hier bij het Binnenhof.

Ik betrap mij er nu pas op dat ik meteen na het betreden van de Binnenhof naar links ben afgeslagen terwijl de rechterzijde met Ministerie van Algemene Zaken, de Hofkapel en de Eerste Kamer veel interessanter is voor de doorsnee bezoeker. Waarom ben ik dan toch om de fraaie Ridderzaal heen gegaan? Is dat mijn afkeer van politieke zaken? De Tweede Kamer ligt overigens wel achter de pandjes waar ik ben langsgelopen.

In de hoek van het Binnenhofplein staat de Binnenhoffontein met Graaf Willem II. De fontein is een ontwerp van Pierre Cuypers. Deze architect leefde van 1827 tot 1921 en was afkomstig uit Roermond, waar hij ook overleed. Hij ontwierp vooral kerken, maar is bekender door het Rijksmuseum en het Centraal Station in Amsterdam. Daarnaast leverde Cuypers het ontwerp van de troon. De fontein is een geschenk van de Haagse burgers als dank voor de restauratie van de voorkant van de Ridderzaal door Cuypers. Initiatiefnemer was Victor de Stuers, grondlegger van de monumentenzorg. Hij nam ook een groot deel van de kosten van de fontein op zich. Aanvankelijk aarzelde de regering nog of het geschenk wel moest worden aanvaard, dit vanwege de kosten van het water.

Voordat de fontein op het Binnenhof werd geplaatst stond deze op het Museumplein in Amsterdam waar in 1883 de Internationale Koloniale Uitvoerhandel Tentoonstelling werd gehouden. De fontein heeft een hardstenen basis en is uitgevoerd in smeedijzer met prachtige details.

Op de top van het werk staat een beeld van Graaf Willem II van Holland. Dit beeld is gemaakt door Ludwig Jünger, geboren in het Duitse Neutitschein (tegenwoordig Novy Jicin in Tsjechië) in 1856 en overleden in 1906 in Amsterdam. Jünger kreeg zijn opleiding in Wenen aan de kunstindustrieschool en werd in 1882 in Amsterdam aangesteld als onderwijzer. Jünger werkte ook met Cuypers mee aan het Centraal Station van Amsterdam en was bovendien medailleur.

Via de Stadhouderspoort verlaat ik het plein en kom uit op Buitenhof. Daar staat het Ruiterstandbeeld van Willem II. Hij leefde van 1792 tot 1849 en was koning van 1840 tot zijn dood. Oorspronkelijk stond hier een standbeeld van deze koning dat was gemaakt door EF Georges. Omdat het als lelijk werd ervaren is het vervangen door een replica van het beeld toen de koning als prins van Oranje werd afgebeeld op zijn paard Wexy. Dat paard stierf tijdens de Slag bij Waterloo in 1815. Het oorspronkelijke beeld werd in Luxemburg onthuld in 1884. Het eerste beeld, van Georges, werd voor duizend gulden aan Tilburg verkocht. Het huidige standbeeld staat er sinds 1924 en is gemaakt door de Franse beeldhouwers Marius Jean Antonin Mercië (1834-1916) en Victor Peter (1840-1918). Op de sokkel staat ook vermeld dat het eerste beeld is verplaatst naar Tilburg. Daarnaast zijn er verwijzingen naar de Slag bij Waterloo en de Tiendaagse Veldtocht in 1831.

Het is niet netjes om een koning de rug toe te keren, maar als ik met mijn rug naar het ruiterstandbeeld sta, zie ik het laatste beeld van deze aflevering. Een modern exemplaar door Eric Claus. Deze beeldhouwer en graficus werd in 1939 in Haarlem geboren en volgde eerst een opleiding aan de Grafische School in Amsterdam, ging daarna naar de Rijksnormaalschool voor Tekenleraren en tenslotte naar de Rijksakademie van beeldende kunsten. Van 1979 tot 1990 was hij daar ook hoogleraar. Dit werk gaat om het Herinneringsmonument voor Willem Drees, uit 1988.

Vadertje Drees, zoals hij werd genoemd, werd in 1886 in Amsterdam geboren en overleed in 1988 in Den Haag. Hij zat vanaf 1913 tot 1941 in de gemeenteraad van Den Haag en was tussen 1919 en 1941 ook lid van de Provinciale Staten. Tussen 1919 en 1933 was hij tevens wethouder van Den Haag, waarna hij lid werd van de Tweede Kamer. Meteen na de oorlog werd Drees minister van Sociale Zaken en was hij tevens vicepremier. Van 1948 tot 1958 was hij Minister-President. En ja dit werk vind ik een prachtig eerbetoon aan deze man.

 

Ach mijn Indië

 

Ach mijn Indië

jouw roep kan ik niet

weerstaan

 

ik hoor de kendang

de gong

de zoetgevooisde stemmen

 

de kruiden

uit jouw buik

bereiken mijn neus

jouw bloed gegeven

en haar liefde

in mij gegoten

 

Ach mijn Indië

 

Verantwoording

1.       Inleiding – eigen informatie

2.       Korte Vijverberg – monumentenzorgdenhaag.nl – wikipedia

3.       Mauritspoort – wikipedia

4.       Je maintiendrai – eigen informatie

5.       Binnenhof 7 – publiekrechtenpolitiek.nl

6.       Binnenhof 5-6 – wikipedia

7.       Hofpoort – Stichting Nationale Herdenking ’s-Gravenhage

8.       Binnenhofplein – wikipedia

9.       Binnenhofplein – wikipedia

10.     Buitenhof – vanderkrogt.net – indebuurt.nl

11.     Buitenhof – artatsite.com