Deel 70

Eindhoven Stadswandelpark 5

Woensdag 30 september 2020

Met deze vijfde aflevering eindigt de serie over het Stadswandelpark in Eindhoven. Een serie die – voor mij – een vervolg zal krijgen in een serie krabbels, gedichten. Maar zelfs als er nog meer beelden geplaatst worden of vervangen, verwisseld, zal ik daar geen zesde stuk over maken.

Blokken. Op de plek waar in 2006 nog het boomstammenwerk Evenwicht en Dualiteit stond van Henk Oddens, liggen nu vijf steenblokken. De iepenhouten beeldengroep was vergaan door weer en wind en teloorgegaan. Is dit een ander werk van Oddens of misschien van Heinz Reijnders? Die tekst kwam ik op internet tegen. De beheerder van de kunst in de openbare ruimte in Eindhoven vertelde echter dat hier een kunstwerk heeft gestaan dat verhuisd is naar een nieuwbouwwijk. Hij zal proberen uit te zoeken wat de exacte naam is van dit werk en ook probeert hij te achterhalen wie dit heeft gemaakt. In veel Nederlandse gemeenten blijkt het toch erg lastig te zijn om zoiets gewoon vast te leggen in een register en dat register ook bij te houden. De titel blijft zo nog even geheim evenals de maker. Wat ik in deze blokken zie? Een rustend dier, een katachtige.

In deze parkserie heb ik de naam van Theo van Brunschot al een paar keer genoemd. Zijn Ring is afkomstig uit 1976 en heeft tien jaar later in het Stadswandelpark een plaatsje gekregen. Het object is van beton en basaltlava en is op advies van de Eindhovense Kunststichting aangeschaft voor de Markt. Op verzoek van de gemeente is de ring door de beeldhouwer aangepast. Voor- en achterzijde van de ring zijn verschillend. Deze zijde is duidelijk saaier dan de achterkant. Toch beperk ik me tot dit rustiger gedeelte, vooral omdat het wat meer bij het andere werk van deze kunstenaar past.

Werken met glas is iets anders dan met beton of steen, gieten, tekenen, schilderen met olieverf of het maken van wandreliëfs, zelfs wandkleden en collages; Heinz Reijnders draait er zijn hand niet voor om of beter deze veelzijdige kunstenaar slaat vaak een abstracte weg in en zijn vleugels uit. Het werken met meerdere materialen komt bij zijn Vleugel, uit 1977, samen. Brons, hardsteen en roestvrijstaal zijn de materialen die zijn verwerkt in dit kunstwerk dat in 1991 zijn weg vond naar het park. Wie wel eens vliegende vissen heeft zien scheren over het water kan zich een beeld vormen bij dit onderdeel van de openbare kunstruimte. Ik kijk en voel de rust van de Ionische Zee over mij dalen en wordt mij bewust dat dit werk verwantschap heeft met een object dat ik in de eerste aflevering van dit park heb behandeld.

De Nederlandse beeldhouwer Jan Goossen is in 1937 geboren in Maracaibo, in Venezuela, waar zijn vader bij Shell werkte. Hij overleed op 1 januari 2005 in een ziekenhuis in Goes. Zijn ouders hadden Zeeuwse roots en zo woonde hij na de Tweede Wereldoorlog enige tijd bij familie in Vlissingen, verhuisde naar het Gooi en trok een half jaar door Zweden voor hij in Amsterdam aan de Kunstnijverheidsschool ging studeren. Tijdens zijn studie aan wat later de Gerrit Rietveld Academie werd was Goossen persoonlijk assistent van Wessel Couzijn. Na zijn studie in Amsterdam vertrok Goossen met een beurs naar Parijs en later naar New York en San Francisco, waar hij de mede-oprichter was van bronsgieterij Foundry 3 (San Francisco Art Foundry). In 1968 keerde hij terug naar Nederland en woonde de laatste jaren van zijn leven in Vrouwenpolder. Het kunstwerk Septum (in gesprek met de vorigen) maakte hij in opdracht van de gemeente voor de expositie in 1982 in het park. Voor dit beeld maakte de kunstenaar gebruik van cortenstaal. Goossen combineerde hier architectuur en kunst met elkaar. Zeven elementen leunen en steunen op elkaar. Zeven omdat minder, eenvoudig te bevatten is en meer elementen een te chaotisch beeld zouden scheppen, zo verklaarde Ab Hofstee, in 1982 directeur Kunststichting Eindhoven, dit werk in de catalogus Beelden en Bomen, Stadswandelpark Eindhoven.

Jos Blersch is de laatste kunstenaar die in de parkserie wordt behandeld. Geboren in 1949 in Den Haag werkt hij al jaren vanuit Eindhoven. Paul Corvers werkte een paar keer met Blersch samen en zegt over hem: ‘Eigenlijk is de beeldhouwer Jos Blersch alles behalve een klassieke beeldhouwer. Als beeldhouwer is hij meer een graficus: hij boetseert zijn lijnen; zijn lijnen maken de vorm. Kapt de beeldhouwer het teveel aan materiaal weg tot hij de vorm heeft die hij beoogt: Jos Blersch bouwt de vorm om de ruimte heen, geeft de leegte gestalte, de lege ruimte is evenzeer het beeld als de sensitieve lijnen die de ruimte bepalen. Als beeldhouwer is Blersch ook meer een constructeur: hij ‘bouwt’ zijn beelden, hij laat ze groeien, laat ze ontstaan. Niet uit een gebrek aan fantasie maar uit een groot respect voor de vorm, die zich overal manifesteert, in de natuur, in de meest elementaire bouwstenen van ons bestaan.’ Ik sta voor Tafel zonder midden, probeer de woorden van Corvers tot de mijne te maken. De lijnen zie ik, de leegte eveneens en mijn gedachten gaan uit naar de Poëziebundel Alles is een onderbreking van de lege ruimte, van Estelle Boelsma.

Het vorige stuk en ook Tafel I en het afsluitende kunstwerk dateren uit een periode waarin Blersch zich liet inspireren door voorwerpen in het interieur van een woning en in het bijzonder de huiskamer. Blersch maakte deze drie beelden eerst van karton, daarna van was en maakte vervolgens de mal voor ze in brons zijn gegoten. Bij mij loopt het water uit de mond en ik pak uit mijn rugtas een appel en plaats die op tafel. Verrek, daar ligt er al één.

De kleine huiskamer is het laatste stuk van mijn drieluik van Jos Blersch hier in het park. Ook hier weer een tafel. En wat hoort er bij een tafel? Een stoel. En nog een stoel. Een beetje een samengeraapte inboedel. Maar alles heeft zo zijn doel bij deze kunstenaar, die een strak beeld heeft geschapen. Nee niet glad, want de onvolkomenheden van het gietproces worden door hem gekoesterd.

 

Gevaar

 

op golven kunstig balanceren

en scheren langs de kim

statief iets hoger geheven

betekenis vormt iedere zin

 

kleuren opgewreven

nadat het stof is neergedaald

en druppels zich verlagen tot

de punt waarnaar hij staart

 

de letter doet haar plicht

klimt hoger langs de muien

vreemde paden ingeslagen

de vlegel slaat de vleugels

uit

 

Verantwoording

1.       Inleiding – eigen informatie

2.       Onbekend – gemeente Eindhoven – eindhoven.kunstwacht.nl

3.       Van Brunschot – eindhoven.kunstwacht.nl

4.       Reijnders – buitenbeeldinbeeld.nl

5.       Goossen – jangoossen.com – catalogus beelden en bomen

6.       Blersch – buitenbeeldinbeeld.nl – paulcorvers.blogspot.com

7.       Blersch – buitenbeeldinbeeld.nl

8.       Blersch – buitenbeeldinbeeld.nl