Deel 69

Eindhoven Stadswandelpark 4

Woensdag 23 september 2020

Hoe verder ik door het Stadswandelpark van Eindhoven wandel hoe lastiger het wordt een logische volgorde aan te houden. Voor je uit kijken en vooruit kijken is ook hier de te volgen methode. Als ik hier naar links ga, dan kan ik straks via dat pad terug en dan kom ik ook weer bij het volgende beeld uit. Dus… Laat ik het nu maar even staan en kom ik er straks terug of zal ik toch, want misschien kom ik nog wel een verrassing tegen. Hoe plat wil ik het hebben. Vandaag de vierde aflevering uit dit park.

De vlag mag uit. 750 jaar Eindhoven. Ter gelegenheid daarvan werd in 1982 een beeldenexpositie gehouden en speciaal voor die expositie heeft Arie Berkulin, werk van hem heb ik ook al beschreven in Zeist en Almere, in 1981 een kunstwerk gemaakt van cortenstaal.

Vlaggen is een object geworden met vier gelijke delen, vlaggen die rond een open centrum draaien. Je kunt dat vergelijken met het vendelzwaaien, waar de vendels/vaandels/vlaggen sierlijk langs elkaar scheren en door elkaar draaien. Berkulin gebruikt in zijn werk vaak cirkels, vierkanten en rechthoeken, waarmee hij ruimtelijke objecten schept. Voor hem is iedere vorm daarbij volmaakt. ‘Mijn werk gaat over ruimten, vormen, massa’s. Het gaat over dingen en eigenlijk ook niet. Want het is juist die relatie tussen de dingen die mij boeit. Het zijn niet alleen de vormen als ook de gebieden, die er tussen liggen. Het zijn een soort tussenruimten. De beelden worden steeds lichter. Minder massa en minder groot van schaal.’

Frans Coppelmans kom ik voor het eerst tegen. Nee, niet in levende lijve, maar werk van hem. En ook nog eens hier in het park. Coppelmans zelf, geboren in 1925 in Eindhoven, is in deze gemeente ook overleden dus hem tegen het lijf lopen lijkt me ook vreemd. Behalve beeldhouwer was hij ook filosoof. Het beeldhouwen leerde hij van Gijs Jacobs van den Hof bij het Genootschap Kunstoefening in Arnhem. Coppelmans werkte veelvuldig met beton en woonde lange tijd in Best, waar hij in het bos zijn atelier had en ook les gaf in beeldhouwen en schilderen. Voor zijn beeld Bron maakte Coppelmans behalve van beton ook gebruik van cortenstaal. Veel van zijn werk ontstaat op basis van kindertekeningen. Dit kunstwerk dateert uit 1985. Het blauw is niet door de kunstenaar zelf aangebracht. Dit was oorspronkelijk wit. In 2013 was dit ineens blauw. Ook de beheerders (gemeente Eindhoven) weten niet wie dit heeft gedaan, maar het is tot op heden ook niet veranderd, het is zelfs feller blauw geworden constateer ik als ik het vergelijk met een oude foto op internet.

Mijn inspanning wordt niet beloond! In het gras staat een bordje met de naam en de maker ervan. Het beeld Tandem is gecreëerd in 1982 en kwam in het park terecht vanwege de viering van het Eindhovense jubileum. Het kunstwerk is van Guus Hellegers die over dit werk zelf zegt: ‘Vrouw en man zijn samen tot een heel dun tweezijdig reliëf ingedikt.

Van voren zie je nog net een streepje man, van achteren zie je nog een streepje vrouw. In de lengte is de tandem ook iets in het verkort weergegeven. Figuren en tandem staan bijna haaks op elkaar.’ En thuis bekijk ik mijn foto’s nogmaals, vergroot ze uit, maar de tandem dringt niet tot mij door. Ook dat streepje man/vrouw daalt niet. Plat, ja dat zie ik. De rest laat ik over aan een ander. Van Hellegers heb ik overigens ook in de eerste aflevering van dit park al werk laten zien.

Het Sint Catharinagilde is een schuttersgilde. Dit soort gilden zijn aan het eind van de dertiende eeuw ontstaan en hadden ten doel de eigen bevolking te bewaken en te verdedigen. Vooral in Brabant en Vlaanderen kenden ze veel leden, vooral omdat die gewesten te maken hadden met plunderingen. Het Sint Catharinasingel in Strijp bestond al in 1545 en is vermoedelijk nog ouder. Om te oefenen werden er wedstrijden met kruisbogen georganiseerd. Er wordt geschoten op een (zilveren) vogel die op een paal is geplaatst. En wie de vogel naar beneden haalt is koning. In 1987 werd een nieuwe Schutsboom in gebruik genomen. Dat viel samen met de viering van het 550-jarig bestaan van het Sint Catharinagilde. In het Eindhovense wordt gegoocheld met jaartallen, want 24 jaar later bestaat het gilde al 575 jaar. Dit wordt mogelijk doordat niet alle documenten bewaard zijn gebleven. De schuttersboom is een geschenk van de gemeente aan het gilde ter compensatie van het verdwijnen van de permanente boom op de Markt in Eindhoven. Ontwerper van de huidige boom is Jos de Haan Czn, architect en gildebroeder.

Heinz Reijnders heeft in opdracht van de gemeente Eindhoven omstreeks 1977 drie beeldengroepen gemaakt. Ze kwamen te staan op het terrein van Ergon aan de Rooijakkersstraat. In 1982 kreeg deze groep een plekje in het Stadswandelpark. Mogelijk dat ze in 1988 een nieuw plekje hebben gekregen. De drie kolommen zijn gemaakt van Euville-kalkzandsteen, beton en witsteen. De zuilen van deze Beeldengroep zijn alle drie verschillend maar hebben ook overeenkomsten qua vorm. Echt glad zijn de kolommen niet, ribbels, gleuven en nergens passen ze exact in elkaar. Zo verweerd als ze op het laatst bij Ergon waren zijn ze momenteel niet. Er wordt duidelijk onderhoud aan gepleegd.

Een groot blok hardsteen door Jo Gijsen in 1986 gemaakt tot Kruislings gelaagd is in 1988 in het park geplaatst. Deze Gijsen mag niet verward worden met de omstreden bisschop. Deze in 1943 in Eindhoven geboren Gijsen werd in zijn geboorteplaats en in Antwerpen opgeleid tot kunstschilder. Nog steeds schildert hij, maar hij heeft zich toch vooral ontwikkeld als beeldhouwer die de ruwe buitenkant van steen combineert met de gladde binnenzijde of zoals hij zelf zegt op zijn website

De steengroeve

Duizenden brokken steen

Één steen onderscheidt zich

Hij spreekt mij aan

Ik spreek hem aan

Het verbond is gesloten

We gaan samen verder

Bij Kruislings gelaagd is een groot deel van het oppervlakte ruw gebleven, enkele vlakken zijn gepolijst. Met ogenschijnlijk simpele ingrepen heeft hij de steen tot beeld bewerkt. Vanuit de natuurlijke lagen is de structuur van verticale en horizontale lijnen en vlakken ontstaan. En zo ontstond ook de naam. In 2017 is deze kunstenaar in zijn geboorteplaats overleden.

 

Stap voor stap

gestaalde trots

en absoluut niet vastgeroest

 

de punt gezet

op maagdelijk papier

muteert tot de brei

die wij herkennen en kennen

 

de letter van de geest

gevoegd bij stippen

en andere zinnenkronkels

de loop verandert

 

veranderd in tijd

tot woord en speling

het spel van regels

die vragen stoei met mij

 

Terug naar de oorsprong

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       Inleiding – informatie

2.       Berkulin – buitenbeeldinbeeld.nl

3.       Coppelmans – franscoppelmans.nl

4.       Hellegers – wikipedia.nl – buitenbeeldinbeeld.nl

5.       De Haan – sintcatharinegildeeindhoven-stad.nl – sintcatharinagildestrijp.nl – ed.nl

6.       Reijnders – buitenbeeldinbeeld.nl

7.       Gijsen – jogijsen.dse.nl