Deel 66

 Eindhoven Stadswandelpark

Woensdag 2 september 2020

Ik maak in 2016 een wandeling door de groene long van Eindhoven over smalle paadjes. Menig Eindhovenaar heeft daar al gewandeld. Velen met een fotocamera om de natuur vast te leggen; de vele soorten planten, bloemen, vogels, het water. Dit park is gerealiseerd in 1920 toen de dorpen Stratum, Gestel, Strijp, Tongelre, Woensel en Eindhoven werden samengevoegd tot een gemeente. Minnekozende paartjes werden in de jaren vijftig gestoord door paaseieren zoekende kinderen bij een zoekwedstrijd van de KRO. Tien jaar later onderging het een culturele revolutie met een eigen speakerscorner. In de zeventiger jaren kreeg het een jeu de boules baan en daarna kwamen ook de eerste beelden. Veel van die beelden zijn aangekocht naar aanleiding van een tentoonstelling in 1982.

Het eerste beelden dat ik zie is van Theo van Brunschot, op de hoek van de Jacob van Maerlantlaan en de Boutenslaan. Het is door Van Brunschot gesigneerd met de jaartallen 1987 en 1988. Hij werd in 1937 in Eindhoven geboren en overleed in 1997 in zijn geboorteplaats. Hij volgde de Middelbare Kunstnijverheidsschool in Eindhoven bij Jacques van Rijn. Maar hij werkte niet alleen; bergen overwinnen door ze met beleid te beklimmen en zoeken naar voorwerpen uit het stenen tijdperk behoorden tot zijn activiteiten. Stukken zoeken die in de aarde liggen en door een humusmantel voor het oog zijn verborgen en daarna hakken in het Scandinavische graniet of de harde Belgische steenmassa. De ideeën uitwerken die in zijn geest hebben postgevat. Het Beeld voor de voorouders is een ode aan alle mensen die het Stadswandelpark tot leven wekten. Het is gemaakt van graniet en tegels. Wat mij aan deze zuil opvalt is de knik die het maakt, zoals ook het leven een wending neem wanneer we het veilige geboortehuis verlaten en ons verder ontwikkelen.

Het Object Code M 045.1.048.1/1982 bestaat uit drie delen en is in 1982 in het park geplaatst. Het is gemaakt door Wim Roose van roestvrij staal. ‘Mijn werk neemt ruimte in beslag, maar is soms nauwelijks aanwezig. Het bakent af, geeft richtingen aan, verwijst naar, ziet zichtbaar ingenomen ruimte of vormt een obstakel. Ook verlangt het naar helderheid, een overweging die tot in details zichtbaar blijft. Kleur ondersteunt de aanwezigheid’, zo zegt Roose over zijn werk.

Duidelijk is dat het een zeer eigenzinnige kunstenaar is die constructies bouwt die soms ogen als gebruiksvoorwerp. Vaak kunnen ze op meerdere manieren worden neergezet. Of maken ze deel uit van een praktisch geheel, zoals in Eindhoven een bank in het park. Roose is in Rotterdam geboren en werkt vanuit Amsterdam.

In het park staan op verschillende plekken kunstwerken van Theo van Brunschot. Ook Zonnenbeeld, afkomstig uit 1997, is van hem afkomstig. Kunsthistorica José Boyens heeft in haar boek ‘De druppel holt de steen uit’ over het werk van deze Eindhovense kunstenaar geschreven. ‘Bij alle staande zuilen valt in meerdere of mindere mate een tendens tot het immateriële waar te nemen. Dankzij hun solitaire vorm en de vaak ver doorgevoerde polijsting hebben zij de neiging om aan het materiekarakter van de steen te ontstijgen en de transcendente eigenschappen daarvan op te roepen.’ Voor Zonnenbeeld heeft Van Brunschot Balmoral graniet gebruikt. Daarnaast heeft hij met bladgoud de zon aangebracht. Twee zaken fascineren mij bij deze zuil. Waarom zijn de blokken om en om glad en ruw, maar bovenal het symbool dat links onderin te zien is. Waar staat dit voor?

Heinz Reijnders (1935-2013) woonde in Gestel en werkte vanuit zijn woonhuis. Deze beeldhouwer, schilder en tekenaar studeerde aan de Akademie voor Industriële Vormgeving in Eindhoven en aan de kunstacademie in ’s-Hertogenbosch. In het park staan een aantal van zijn beelden. Het eerste kunstwerk dat ik van hem zie is Bewustwording. Dit is gegoten bij Eijsbouts in Asten en was aanvankelijk bedoeld voor een plekje in het Schuttersbos,

Reijnders houdt zich bezig met de techniek taille direct, waarbij de bewerkingssporen onderdeel worden van het uiteindelijke werk. ‘Wat aan een blok steen of hout te veel zit, hak je weg en je houdt een beeld over. dat zat er van oorsprong altijd al in.’ Als ik zo om de Bewustwording, gemaakt in 1983, heen wandel, kan ik die sporen niet ontdekken, zo glad is alles aan dit in brons uitgevoerde kunstwerk. Hoewel? De sporen zijn op de sokkel wel te zien.

Iets totaal anders is de Kubus van Dik Box. Dit object is in 1982 door de gemeente speciaal aangekocht voor de kunsttentoonstelling die in het Stadswandelpark is gehouden. In 1987 heeft het een nieuwe plaats gekregen in een singel aan de rand van het park. Dit blauwe werk van metalen buizen is een rustplaats voor vogels. En een eendenstel heeft er een nest gebouwd. Jonge eendjes heb ik niet aangetroffen. Het bovenste gedeelte van de kubus heeft speling. De armen bewegen in de wind. Box (1947) komt uit de Haarlemmermeer en studeerde monumentale vormgeving in Den Haag. Hij houdt zich bezig met industriële ontwerpen zoals verlichting en meubels naast zijn kunst. Beweging is een veel voorkomend onderdeel van zijn ontwerpen.

Het laatste beeld van deze aflevering is Onderweg, van Guus Hellegers. Deze beeldhouwer en medailleur is in 1937 in Teteringen geboren.

Net als Box studeerde hij aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag. Hellegers kreeg daarna een beurs voor het Nationaal Hoger Instituut voor Schone Kunsten in Antwerpen en werkt vooral met steen en brons. Het vak van medailleur leerde hij zichzelf aan. Een aantal jaren was hij kunstcriticus voor de Leeuwarder Courant en daarna nog docent aan Minerva in Groningen.

Een vergelijkend beeld staat ook aan de Notaris Oostingstraat in Emmen. Dit Eindhovense bronzen werk is gemaakt in 1987. De man en vrouw zijn onderweg, maar waarheen? Dat is voor mij de grote vraag.

 

Zij

Ooit heb ik mij opgeworpen

als de verdediger van dit land

nu schaam ik mij in de dorpen

verberg mij achter haar hand

 

Voel mij klein en uitgeteerd

steeds onderweg waar ik

ook wandel – heb het verleerd –

geen trots nee, alsof ik stik

 

Een blijft er achter in mijn schaduw

waarheen ik mij ook wend

zij is mijn kracht en geeft de duw

 

Het besef komt op dat moment

zo plat een beetje mensenschuw

en mede daardoor een hele vent

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.      Inleiding – wikipedia

2.      Van Brunschot – dbnl.org – wikipedia

3.      Roose – rkd.nl – wikipedia

4.      Van Brunschot – José Boyens

5.      Reijnders – eindhoven.kunstwacht.nl – wikipedia

6.      Box – dikbox.nl

7.      Hellegers – vanderkrogt.net – eindhoven.kunstwacht.nl - wikipedia