Deel 67

 

Eindhoven Stadswandelpark 2

Woensdag 9 september 2020

Terwijl kinderen hun spel spelen op de speeltoestellen in het Stadswandelpark van Eindhoven, een vader voetbalt met zijn zoon in het centrale gedeelte en een familie portretten schiet aan de waterkant, gaat mijn aandacht uit naar wat er langs de paden en het water te vinden is. Ik draai en keer en volg weer een andere route en kom vanzelf terug bij weer een monument. Dit is de tweede aflevering uit een serie voor Beeldbepalend uit dit Eindhovense park.

Dit deel begint met Henk Oddens. Deze Nederlandse beeldhouwer is in 1942 geboren in Veldhuizen en studeerde een paar jaar aan de Rijksakademie in Amsterdam en volgde daarna nog een avondopleiding modeltekenen. Tijdens zijn opleiding werkt hij mee aan werk van diverse leermeesters en andere kunstenaars. Zijn kennis gaf hij door als docent in Gennep en Nuenen en hij was in 1980 medeoprichter van het Beeldhouwersoverleg Eindhoven. Hij had zijn eerste atelier in Amsterdam en daarna in Vinsterwolden. In de jaren zeventig werkte hij vanuit huis, in Eindhoven. Dit stuk zonder titel is een object gemaakt uit dolomiet. Iedereen mag zijn gedachten laten gaan over de vele grote industriële panden in deze gemeente.

Het kunstwerk Dubbel kwadraat is een schenking van de afdeling Oost-Brabant van het NVOB (het huidige Stichting BouwGarant) aan de gemeente naar aanleiding van de beeldenexpositie in 1982 in het Stadswandelpark. Kunstenaar Margot Zanstra heeft voor dit object gebruik gemaakt van beton, graniet en staal. ‘Zoekend naar een bepaalde vorm, komt zoiets heel onverwacht. Ik kan niet zeggen waarvandaan het idee bij mij opkomt. Deze vormen laten zich niet eerst op de tekentafel uitwerken. Zij ontstaan al werkend met het materiaal. De meeste beelden die ik heb gemaakt zijn op deze manier ontstaan. Daarna kan ik ze op de tekentafel uitwerken’, vertelde zij. Zanstra is geboren als Margot Wilgenburg in 1919 in Laren en overleed in 2010 in Amsterdam. Zij begon als balletdanseres en choreografe bij het Nationale Ballet en stapte pas in 1966 over naar het beeldhouwwerk, waarbij zij ervaring opdeed bij Pieter Starreveld. Haar werk doet mij denken aan de sierlijkheid van ritme en balans, zoals dat van een danseres kan worden verwacht.

Soms zie je door het bos de beelden niet, of is het door het riet? Pjotr Müller heeft op een eilandje in het park in 1992 een kunstwerk laten plaatsen dat precies past in een werkperiode van deze in Amsterdam geboren kunstenaar. In de jaren tachtig nam Müller zich voor om binnen een decennium een paradijs voor zichzelf te bouwen. De bouwsels lijken op kathedralen, pagodes en boeddhistische tempels, maar ze doen geen dienst als godshuis. Ze staan ook op moeilijk bereikbare plekken, een eiland, een schiereiland. Zijn Paradijs is een lusthof over tientallen plaatsen in ons land verspreid. Ook Nimis in het Almeerse Beatrixpark maakt onderdeel uit van dit project. Dit maakte hij van graniet. Sommige werken maakte hij van (half vergaan) sloophout. Eind 1989 nam Müller afscheid van zijn Paradijs en stak hij de houten pagode in het Beeldenpark van Kröller-Müller in brand samen met nog enkele sloophouten constructies. Een vreugdevuur werd het, ‘want wat als tijdelijk is bedoeld, moet tijdelijk blijven. Het feest is voorbij, het wordt tijd voor een nieuw feestje.’ Dit werk van Bellinga-hout past precies op die plaats en is vernietiging bespaard gebleven.

De beelden van Nic Jonk zijn over het algemeen herkenbaar aan de ‘aaibare’ ronde vormen. Deze in Schermerhorn in 1928 geboren kunstenaar is overleden in 1994 in Alkmaar. Na de Tweede Oorlog ging Jonk naar de Kunstnijverheidsschool Quellinus waar hij avondlessen in beeldhouwen kreeg. Daarna volgde hij nog lessen op de Rijksnormaalschool en de Rijksakademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam, later werd hij zelf docent aan de Koninklijke Academie voor Kunst en Vormgeving in Den Bosch, bij Ateliers’63 in Haarlem (hij was een van de oprichters) en bij de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam.

De benaming Zwemster is misschien niet helemaal juist voor het werk dat in 1978 is gegoten bij de Binder Bronsgieterij en in 1982 is geplaatst in Eindhoven. Geen afbeelding bijvoorbeeld van Enith Brigitha, Wijda Mazereeuw of Conny van Bentum, maar eerder een Daphne Jongejans, jarenlang het boegbeeld van het Nederlandse schoonspringen samen met haar broer Edwin. Ik probeer mij nog wel de starthouding van rugslagspecialist Jolanda de Rover in het beeld te herkennen, maar slaag daar niet in.

Alleen zijn naam al is een kunst op zich: Henck van Dijck. Deze beeldhouwer en ontwerper is in 1956 in Someren geboren. Hij studeerde bij Sigurdur Gudmundsson aan de Academie voor Kunst en Industrie in Enschede. Daarvoor had hij al een opleiding als reclametekenaar achter de rug op de Grafische School in Eindhoven. ‘Ieder beeld komt een ander beeld tegen’, zegt Van Dijck over zijn werk, dat meestal over beeldcommunicatie gaat. Tijdens zijn opleiding in Enschede haalde hij meteen de landelijke media. Van Dijck stuurde zichzelf in een kist met Van Gend & Loos van Zwolle naar Enschede. De Twentsche Courant lichtte de politie in en het goederentreinverkeer tussen Zwolle en Enschede werd stilgelegd. Na een urenlange zoektocht werd hij gevonden. Het programma VPRO-expresse maakte er een item van. De kunstenaarsleerling werd opgesloten wegens overtreding van de vervoerswet. Het Parkbeeld van hem is uit 1989 en gemaakt van brons, cortenstaal en hardsteen. In 2011 ontdekte Van Dijck zelf dat een deel (het wiel) gestolen was. Na overleg met de gemeente heeft deze in Eindhoven wonende kunstenaar het kunstwerk zelf hersteld.

De link met mijn geboortedorp Huizen wordt gelegd via het Radiomonument uit 1936. Dit is met afstand het grootste kunstwerk in het park. Het is ontstaan uit een samenwerking tussen architect Dirk Roosenberg en beeldhouwer Albert Termote na een prijsvraag die 55 inzendingen opleverde. Die waren allemaal in november 1933 te zien.

Het beeld Semper Tangens van Roosenberg en Termote won en is een eerbetoon aan de eerste radioverbinding die in 1927 tot stand werd gebracht tussen Nederland en Nederlands-Indië. Jarenlang zijn die uitzendingen gegaan via de PHOHI-zenders die in Huizen stonden opgesteld. Een eerbetoon aan die zenders is te zien op een rotonde in Huizen. Het Radiomonument in Eindhoven beeldt een roepende vrouw uit. Het staat aan de rand van een vijver, waarbij het beeld over het water hangt. Twee stenen trappen voeren naar de achterzijde. Daar is te lezen: ‘Ter herinnering aan het feit dat vanuit deze gemeente dankzij het vernuft van het Philips laboratorium de eerste radiophonische verbinding tot stand is bracht tusschen het moederland en Nederlands-Oostindië. De burgerij van Eindhoven.’ Ook zijn er twee reliëfs in aangebracht. Op een bankje is het heerlijk toeven en denken aan de tijd van toen en ik probeer de kruidige geuren van toen tot mij door te laten dringen.

 

Haar dans

 

Het is zo dubbel

zoek en vergelijk

en tel en deel

het met die ander

of is het door

of toch twee keer

verdubbelen

 

ik weet niet hoor

 

bijna niet te stuiten

het lichaam bol

en dan weer hol

een scheur of

hoort dat zo

een glans applaus

het podium

 

verrek ik kleur

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

 

1.       Inleiding – eigen waarneming

2.       Oddens – henkoddens.eu

3.       Zanstra – beeldenvanwageningen.nl – buitenbeeldinbeeld.nl

4.       Müller – buitenbeeldinbeeld.nl

5.       Jonk – nicjonk.nl – wikipedia

6.       Van Dijck – vandijck.nl – wikipedia – ed.nl

7.       Termote – wikipedia

8.      Termote – wikipedia