Deel 64

Den Haag Noord Parken

Woensdag 19 augustus 2020

Den Haag ontpopt zich meer en meer voor mij als een stad vol beelden. In de week dat Haagse Harry – een paar jaar geleden al en voor hem ben ik nog een keer terug gegaan – zijn eigen standbeeld heeft gekregen, trek ik door Den Haag Noord. En daar dan weer een aantal parken van. Uit ervaring weet ik inmiddels dat parken een uitermate geschikte plaats zijn om kunstwerken te herbergen.

Ik verbaas me eigenlijk wel dat ik op de Koningin Emmakade geen standbeeld van deze voormalige vorstin tegenkom. De straat snijdt het Sweelinckplein doormidden en in het plantsoen daarvan staat het standbeeld van Jan P Sweelinck uit 1962. Beeldhouwer is Dirk Bus en op de sokkel is vermeld dat Sweelinck leefde van 1562 tot 1621, hij was componist en organist van de Oude Kerk in Amsterdam. Bus is op 5 december 1907 geboren in Den Haag en stierf op 10 juni 1978 in zijn geboortestad. Hij is ook verantwoordelijk voor de beelden van de dieren op de Lijnbaanbrug, waar ik eerder overheen ben gewandeld. De frivoliteit van het Sweelinckbeeld past niet bij de levensstijl van deze gelovige man. Joost van den Vondel schreef voor hem het grafschrift:

Dits Sweelinck’s sterlyk deel, ten troost ons nagebleven

’t Onsterfelyk hout de maet by Godt in ’t eeuwig leven

Daer streckt hy, meer dan hier omvatten ons gehoor

Een goddlycke galf in aller Enghlen oor

In het parkje staat eveneens Stedemaagd. Dit beeld is in 1959 gehouwen door Bram Roth, die net als Bus in Den Haag is geboren en overleden. Roth studeerde ook al aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag en was later docent aan de Academie van Beeldende Kunsten en Technische Wetenschappen. Hij was gefascineerd door vrouwen en paarden. Zijn Stedemaagd kreeg aanvankelijk een plekje op een trapmuur bij de entree van het oude stadhuis aan het Burgemeester de Monchyplein. Dit pand is afgebroken en sinds 2009 rust de maagd uit hardsteen in het groen van het Sweelinckplein.

Het derde beeld in het plantsoen is Sprookje, uit 1950, van Joop van Kralingen. Deze beeldend kunstenaar uit Den Haag overleed in 2001 in Leiden. Hij maakte onder andere reliëfs, mozaïeken en fresco’s en werkte met textiel en dus ook brons, zoals dit beeld. Na zijn opleiding werkte Van Kralingen een paar jaar in Tourettes-sur-Loup in Frankrijk, maar keerde in 1957 definitief terug naar ons land.

De Koningin Emmakade gaat over in de Stadhouderslaan en daar word ik bijna automatisch het Stadhoudersplantsoen ingetrokken door de beeldengroep Spel en Zekerheid, uitgevoerd in brons. Dit bestaat uit vier objecten 1n 1955 gemaakt door Lidi Buma-van Mourik Broekman. De kunstenares is in 1917 in het Zwitserse Zürich geboren en was beeldhouwster, schilderes en tekenares. Eind 2015 overleed zij in Nijmegen.

Aanvankelijk stond dit kunstwerk in de driehoek Churchillaan, Eisenhouwerlaan en Johan de Witlaan voor het Aegongebouw, dat oorspronkelijk het hoofdkantoor was van De Eerste Nederlandsche te ‘s-Gravenhave, de voorloper van Ennia en later dus Aegon, dat ook eigenaar was van de groep. Na het vertrek van Aegon werd hier het Joegoslaviëtribunaal gevestigd en moest de groep wijken voor een abstracte constructie van Auke de Vries. Spel en Zekerheid werd toen geplaatst achter tralies op een smalle grasstrook tussen het gebouw en de Johan de Wittlaan. Ruimte en water ontbraken.

Het blad Ons Den Haag van Vrienden van den Haag kaartte de onwenselijke plaats aan. De dochter van de kunstenares reageerde en Loek Bos, oud-voorzitter van Pulchri, zette zich eveneens in om een andere plek te vinden. Aegon was bereid de groep aan de gemeente te schenken als die voor een goede andere plaats zou zorgen. Bos, Van Mourik Broekman en haar dochter kwamen met het Stadhoudersplantsoen. De moeder van de groep staat tegenwoordig weliswaar op het droge, maar de kinderen staan (sinds 8 mei 2012) weer zoals vanouds in het water.

Het plantsoen is na de Tweede Wereldoorlog aangelegd en hoort bij de lange groenstrook tussen Kijkduin en Zorgvliet, waarin de Haagse Beek stroomt of loopt. Aan de andere kant van de Valeriusstraat ligt een speelground waar de jeugd zich kan vermaken, daarachter vind ik Schelpen van Rein Draijer. Dit object is gemaakt in 1968 door de in Groningen geboren kunstenaar, die in 1986 in Den Haag is overleden en tot de Nieuwe Haagse School werd gerekend. Hij was in 1936 medeoprichter van De Groep. Ik wandel om zijn schelpen heen en kruip er bijna in. Vanuit iedere hoek is het weer anders, soms denk ik aan een oorschelp dan weer aan een ronde bol, een slak. Schelpen dus…

Ik loop terug door het park richting de Stadhouderslaan en steek die drukke weg over en vervolg mijn route aan de andere kant van het park en kom terecht bij Twee Meisjes. Dit bronzen beeld van Jos van Riemsdijk is gemaakt in 1954 en doet wat stijf aan ten opzichte van de vorige groep en ook in vergelijking met Schelpen. Deze Nederlandse beeldhouwster is in 1915 geboren in het Belgische Ukkel en in 2005 overleden. Zij studeerde in Den Haag en Amsterdam en trouwde in 1957 met de schilder Frans de Wit. Van Riemsdijk brak pas na de Tweede Wereldoorlog door als beeldhouwster. Haar beelden Krabbende Haan (1960) en Grote Haan (1970) zijn gestolen uit respectievelijk de beeldentuin in het Westbroekpark in Den Haag (2008) en het Develpark in Zwijndrecht (2010). Van beide werken resteerde slechts een sokkel en een stukje van de poot.

Voor ik bij de Johan de Wittlaan arriveer zie ik nog een apart object dat hier niet mag ontbreken. Kunst of niet? Het betreft de Eerste Haagse insectenmuur. Het is een plek waar kikkers, padden, hagedissen, grondbijen, vliegen, wespen, bijen, spinnen, salamanders en nog wat dieren zich tegoed kunnen doen, kunnen rusten, zich in het voorjaar kunnen opwarmen op de dakpannen. Een plek waar eitjes worden gelegd en anderen (vogels) hun voordeel er weer mee doen. De insectenmuur is ontstaan in samenwerking met de wijkverenigingen Zorgvliet en Duinoord, het groenbeheer van het stadsdeel Scheveningen en het Haags milieucentrum dat ook voorlichting geeft op basisscholen over het nut van dit soort objecten. Deze muur is in 2015 hier onthuld.

 

Insectenmuur

 

Zoals de horzel bij ik mij ast

in parken en in beelden

verbeeld me echter niets

 

De dazen laat ik spreken

en slurp hun woorden op

en leg daarna een ander ei

 

Ik sluip door smalle straten

door paadjes – sla de brug

en warm mij als de hagedis

 

Een monument van steen

een gevel vol met graten

geniet en vlieg met mij uit

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       Inleiding – Eigen informatie

2.       Sweelinckplein – wikipedia

3.       Sweelinckplein – wikipedia – nieuwehaagseschoolkunst.nl

4.       Sweelinckplein – deoud-hagenaar.nl

5.       Stadhoudersplantsoen – wikipedia – monumentenzorgdenhaag.nl

6.       Stadhoudersplantsoen – wikipedia

7.       Stadhoudersplantsoen – wikiwand.com

8.       Stadhoudersplantsoen – haagsallerlei.nl