Deel 60

Den Haag Centrum 2

Woensdag 22 juli 2020

In korte tijd heb ik van Den Haag leren houden en dan vooral van de kunst in Den Haag, de beelden, reliëf, medaillons, monumenten. Je kunt er gewoon niet omheen. De gemeente waar onze regering is gezeteld laat zich op dat gebied zeker gelden. Deze serie foto’s heb ik geschoten tijdens een wandeling richting Eetcafé Den Engel, waar ik een aantal gedichten ging voordragen naar aanleiding van beelden van De Sokkelgalerij. En ook deze kleine galerij - voor sommigen misschien wat saai – geeft een mooi beeld van een tijdperk.

Voor deze aflevering loop ik door het Korte Voorhout of is het misschien toch de Korte Voorhout. Geen idee, ik blijf daar het antwoord op schuldig. Aan deze straat staat sinds enige tijd het gebouw van De Hoge Raad. Vanaf 1838 was dit hoogste rechtsorgaan van ons land gevestigd op het Binnenhof. Tussen 1864 en 1988 stond dat aan het Plein, tot het plaatsmaakte voor de uitbreiding van de Tweede Kamer.

De Hoge Raad verhuisde naar de Lange Voorhout en vestigde zich in het Stadspaleis Huguetan. Aan de achterzijde grensde dit gebouw aan de Kazernestraat en de zes beelden die aanvankelijk bij de Hoge Raad op het Plein stonden verhuisden mee en werden op de pleinachtige Bibliotheekstraat geplaatst. Dit is een doodlopende zijstraat van de Kazernestraat. Tot inderdaad het moment van nieuwbouw van de Hoge Raad aan de Korte Voorhout gereed was. En nu staan ze daar, allemaal afkomstig uit 1938, netjes op een rij voor een modern en strak gebouw als een ouderwets eerbetoon aan vervlogen tijden.

Ik begin met Joan Melchior Kemper. Zijn beeld is gemaakt door Oswald Wenckebach. Van deze kunstenaar ben ik een tweetal beelden in Meppel tegengekomen. Dit werk is absoluut niet te vergelijken met De Tegenslag en In Afwachting die daar staan. De veelzijdige Wenckebach richtte zich in 1920 volledig op het beeldhouwen en vernietigde toen veel van zijn eerdere werk. De door hem in brons gegoten Kemper was geboren in 1776 in Amsterdam en overleed in 1824 in Den Haag. Aanvankelijk was Kemper hoogleraar burgerlijk recht en natuurrecht in Harderwijk en werd in 1809 hoogleraar in Leiden. Hij stelde de proclamatie op waarmee erfprins Willem zich in 1813 uitriep tot soeverein vorst en Kemper werd door de koning in de adelstand verheven. In 1817 werd hij tot lid van de Tweede Kamer benoemd en uiteraard hield hij zich vooral met recht bezig. Als ik het bronzen beeld van Wenckebach bekijk zie ik een man die ondanks dat Kemper met zijn linkerhand onder het hoofd zit een statige indruk maakt.

Het volgende beeld dat ik laat zien is afkomstig van Mari Andriessen, geboren in 1897 in Haarlem en daar in 1979 ook overleden. Deze beeldhouwer wordt tot De Groep (Groep van de figuratieve abstractie) gerekend. Hij kwam uit een kunstzinnige familie en studeerde aan de Haarlemse Kunstnijverheidsschool, daarna aan de Rijksacademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam en vervolgens in München. In de oorlog weigerde Andriessen lid te worden van de Nederlandsche Kultuurkamer, hij hielp Joden onderduiken en in zijn atelier was een wapendepot verstopt. Voor de oorlog kreeg hij veel opdrachten uit katholieke hoek en na de oorlog maakte hij veel monumenten. Maar vooral zijn opdrachten van grote personen, Cornelis Lely op de Afsluitdijk bijvoorbeeld, leverden hem veel roem op. Voor deze serie beelden in Den Haag maakte hij Johannes Voet, een rechtsgeleerde die leefde tussen 1647 en 1713. Voet was hoogleraar in Herborn (Hessen Duitsland) en in Utrecht. Daar was hij in 1679 en 1680 rector magnificus, waarna hij werd aangesteld tot hoogleraar in Leiden. Zijn belangrijkste werk vormt in Zuid-Afrika nog steeds de basis voor het Rooms-Hollands recht.

Het volgende beeld is Simon van Leeuwen door Hildo Krop. Van Leeuwen (1626-1682) studeerde letteren en recht aan de universiteit in zijn geboorteplaats Leiden. Hij werd advocaat, eerst in Den Haag en later in Leiden. In 1681 werd hij benoemd tot lid van de Hoge Raad. Beeldhouwer en sierkunstenaar Hildo Krop werd gevraagd om van hem een beeld af te leveren. Krop werd geboren in 1884 in Steenwijk en overleed in 1970 in Amsterdam, waar hij grote bekendheid genoot als stadsbeeldhouwer. Zijn vader was bakker, zijn kunstgenen kreeg hij van moederszijde maar aanvankelijk werd hij opgeleid tot banketbakker. Krop werkte in België, Frankrijk en Italië, werd kok bij een Engels echtpaar die zijn talenten als tekenaar ontdekten en hem in contact brachten met de schilder Spender Pryce. Later vertrok Krop naar Parijs en studeerde ook in Amsterdam. Het beeldhouwen leerde hij van John Rädecker. Bij zijn beeld van Van Leeuwen viel mij vooral de rol perkament in de rechterhand op.

De rechtsgeleerde en schrijver Hugo de Groot (1583-1645) schreef historische en juridische stukken. Zijn beroemdste werk – De iure belli ac pacis – vormt de basis van het moderne volkenrecht. Ook schreef hij over het recht van vrije toegang tot de zee en een pleidooi voor vrijhandel. Tijdens de godsdiensttwisten werd De Groot in Slot Loevestijn gevangen gezet en mocht daar studeren. Beroemd is zijn ontsnapping per kist. De beeldhouwer Johan Polet, geboren in 1894 in Amsterdam en daar in 1971 ook overleden, heeft De Groot ietwat stijfjes geportretteerd. In tegenstelling tot Mari Andriessen sloot Polet zich in de oorlog wel aan bij de ‘Kultuurkamer’ en dat leverde hem vooral veel kritiek en spot op van Gerrit van der Veen. Polet bleef tot een paar jaar voor zijn dood werken.

Ulricus Huber is misschien een vreemde eend in de bijt. Toch heeft hij zeker zijn verdienste gehad voor de kennis van de rechtspraak. Deze Fries werd in 1636 in Dokkum geboren en overleed in 1694 in Franeker. Hij stond te boek als politiek filosoof en was bovendien professor in de rechtsgeleerdheid aan de Universiteit van Franeker. Zijn studie volgde Huber in Franeker, Utrecht en Heidelberg. Al in 1659 kreeg hij een aanstelling als professor welsprekendheid en geschiedenis. Tussen 1679 en 1692 was Huber rechter aan het Hof van Friesland. Daarna keerde hij terug naar het onderwijs en werd buitengewoon hoogleraar. Tijdens het Rampjaar 1672 verscheen van hem een (anoniem) pamflet waaruit zijn sympathie voor de burgerbeweging bleek. Zijn beeld in deze serie is gemaakt door Frits van Hall, geboren in 1899 in Bodja bij Semarang en overleden in Gliwice op 18 januari 1945. Van Hall, een neef van de latere Amsterdamse burgemeester Gijs van Hall, studeerde van 1918 tot 1923 beeldhouwkunst aan de Rijksakademie van beeldende kunsten in Amsterdam bij Jan Bronner. Hij leerde veel van de Russisch-Joodse beeldhouwer Moissey Kogan, die tussen 1933 en 1936 in Amsterdam woonde en in het atelier van Van Hall aan de Spaarndammerdijk werkte. Vanwege het kunstenaarsverzet kwam Van Hall terecht in Dachau en Auchwitz. Na de ontruiming van dat laatste kamp werd hij tijdens de dodenmars doodgeschoten langs de kant van de weg in Polen. Een opvallend detail aan het beeld van Huber, de blote rechterknie.

Beeldhouwer Albert Termote is in 1887 in het West-Vlaanderense Lichtervelde geboren en overleed in 1978 in Voorburg. Aan het begin van de Eerste Wereldoorlog vluchtte Termote naar Engeland en trok in 1915 naar Nederland. In 1922 verhuisde hij naar Voorburg en daar woonde hij de rest van zijn leven. Zijn grootste bekendheid genoot hij vanwege een viertal ruiterstandbeelden, waarvan een in Voorburg te vinden is. Voor deze serie zette hij Cornelis van Bijnkershoek (1673-1743) neer. Deze jurist en rechtsgeleerde heeft grote betekenis gehad voor de ontwikkeling van het internationale recht en in het bijzonder de Wetten van de Zee. Van Bijnkershoek studeerde godgeleerdheid en rechtsgeleerdheid in Franeker. Tussen 1704 en 1724 was hij raadsheer van de Hoge Raad van Holland, Zeeland en West-Friesland waarna hij president werd van de ‘Raad’. Zijn in Loosduinen gegoten bronzen beeld is voor mij een mooie afsluiting van deze aflevering.

 

Hugo de Groot

 

Nee, ik laat mij niet kisten

vandaag niet en de toekomst

 

Nee, ik ben niet van gisteren

weiger mij neer te leggen

bij onkunde

duik met mijn neus

in de boeken

 

Ach dat Slot…

Ik leef voor het recht

van het volk en de zee

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       Inleiding – Eigen informatie

2.       Hoge Raad – wikipedia

3.       Stadspaleis – denhaag.com – denhaag.wiki

4.       Joan Melchior Kemper – wikipedia

5.       Johannes Voet – wikipedia

6.       Simon van Leeuwen – wikipedia – artzuid.nl

7.       Hugo de Groot – wikipedia

8.       Ulricus Huber – wikipedia

9.       Cornelis van Bijnkershoek - wikipedia