Deel 59

Breukelen

Woensdag 15 juli 2020

New York, New York! Misschien een beetje vreemde opening voor dit stuk, maar… Een van de vijf grote stadsdelen van New York is Brooklyn, een verbastering van Breuckelen. De lijfspreuk van dit deel is: ‘Een draght maeckt maght’, een duidelijkere vingerwijzing naar de Nederlandse roots is toch niet nodig. De naam Breukelen komt als eerste voor als Brocklede. Dat Broc staat voor broek een benaming voor moerassig land en lede is een gegraven of vergraven waterloop. Wie de ligging van dit dorp in ogenschouw neemt kan zich daarin vinden. Dit dorp aan de Vecht telde in 1840 slechts negenhonderd inwoners. Tegenwoordig zijn het er een kleine tienduizend. Deze eeuw raakte het haar zelfstandigheid kwijt; sinds 2011 valt het onder Stichtse Vecht.

Ik kom vanaf de zuidkant Breukelen in over de Straatweg en op de rotonde met Brugoprit zie ik een stuk cortenstaal staan met de tekst Een ieder die denkt… zal zien. Dezelfde tekst vind ik ook op de website van het instituut Nijenrode terug.

Op de rotonde staan nog twee objecten, waar evenmin documentatie over terug te vinden is of het moet de mededeling zijn dat Wisse Tuinen hiervoor verantwoordelijk is. En wat blijkt? Inderdaad, dit is een reclameobject voor dit tuinbedrijf. Ook de plaat cortenstaal maakt daar deel vanuit, een aansporing voor mensen om de tuin met spreken op te waarderen en dan uiteraard via dit bedrijf. Wisse maakt dat niet zelf maar bij het Roestvrijstaal bedrijf Bakker uit Aalsmeer.

Ik rijd naar het centrum en zet mijn scooter naast de Pieterskerk. Aan de andere kant van deze kerk staat het Gedenkteken voor de Gevallenen voor Vrede, Vrijheid en Democratie. Het kunstwerk dateert uit 2000 en is gemaakt door Gerthy Baars. Op een koperplaatje staan haar naam en het jaartal waarop het is gemaakt gegraveerd. Op een grotere plaat achttien namen van wie de eerste op de eerste oorlogsdag is omgekomen in Dubbeldam en de laatste in 1980 als militair in Libanon is gesneuveld. De namen van het Joodse echtpaar Van Zuiden zijn ook opgenomen in het Digitaal Monument Joodse Gemeenschap in Nederland. Volgens Baars symboliseert dit werk door het puin en drie onderling geketende lavabasaltzuilen het oprijzen uit chaos en onvrijheid naar een vreedzame wereld die op sterke handen wordt gedragen en waarop vredesduiven neerstrijken. Deze beeldhoudster is overigens in 1950 in Enschede geboren en woont en werkt tegenwoordig in Breukelen.

Vlakbij dit monument is een gedenkbank gemetseld inclusief een gedenkplaat met de tekst: Ter herinnering aan onze bevrijding 5 mei 1945

Aan de muur van rouwcentrum Van Dijk is een plaquette bevestigd als eerbetoon aan de bevrijders, De Canadian Scottish Regiment. Het ontwerp van de plaquette is van Hans Peters en het is deels uitgevoerd in brons. Het is bevestigd op een plateau van zwart marmer. Dit plateau is gemaakt door Gerthy Baars en onthuld op 4 april 2001.

Ik wandel een stukje terug richting de rotonde en loop de Dudok de Witstraat in. Hier staat het beeld De Glorie van de Vechtstreek. Dit is in 1989 gemaakt door Willem G. van de Hulst jr en is uitgevoerd in brons. Van de Hulst, geboren in 1917 in Utrecht en in 2006 overleden in Nieuwersluis, was vooral bekend als illustrator van (jeugd)boeken en schrijver, maar maakte dus ook beelden. Zo volgde hij een opleiding aan de Rijksakademie van beeldende kunsten in Amsterdam. In zijn voormalige atelier in Nieuwersluis is nog steeds werk van hem te bezichtigen. Deze groep is een wandelend echtpaar uit de achttiende eeuw. De trots straalt er vanaf.

Hier op de hoek van de Dudok de Witstraat en de Straatweg moet nog een beeld staan: Meisjesfiguur. Meisjesfiguur is volgens de gravering in 1983 in Soest gemaakt door Otto Schouten. Het beeld staat hier sinds 1985, De beeldhouwer en keramist is in 1937 geboren in ’s Hertogenbosch en in 2001 overleden in Soest. Schouten was een autodidact. In zijn werk staan vrouwenfiguren centraal, soms met een kind. Een aantal van zijn creaties is in het bezig va de gemeente Soest, die in 2014 een expositie aan zijn werk wijdde.

Het bronzen Meisjesfiguur staat bij een terras. Het naastliggende pand wordt verbouwd en om beschadiging te voorkomen is er een bekisting over gezet met daarop geschreven: Wees zuinig op mijn meisje. Met behulp van een van de verbouwers heb ik geprobeerd de kist weg te tillen, maar dat bleek niet zomaar mogelijk. Ik ben dus nog een keer terug geweest. Gelukkig stond het er nog nadat de bekisting is weggehaald, gelukkig want diverse bronzen beelden zijn in de loop der jaren ontvreemd, zoals het Fjordenpaard in 2014 vanaf de Karel Doormanweg.

Eerder was Kees de Tippelaar al ontvreemd, in 2007. Het hondje dat erbij hoorde heeft men laten staan. Omdat de mal van het beeld niet meer bestond is het beeld in 2009 opnieuw vervaardigd door Taeke Friso de Jong.

De beeldhouwer en medailleur is in 1948 in Zegveld geboren en heeft zijn atelier in Kamerik. Hij studeerde aan de Rijksakademie voor beeldende kunsten in Amsterdam en bezocht regelmatig de trainingen van het Nationale Ballet om zich de vorm van bewegingen eigen te maken. Het beeld is een eerbetoon aan Dudok de Wit, ook wel Kees de Tippelaar genoemd of De wandelende Hollander.

Deze wandelaar en filantroop overleed in 1913 in Breukelen. Hij kwam uit een rijk Amsterdams koopmansgeslacht en woonde op de buitenplaats Slagevecht. Op zijn geboortedatum 3 oktober wordt de jeugd uit Breukelen nog steeds op poffertjes getrakteerd. Het beeld staat voor het voormalig gemeentehuis in Park Boom en Bosch en is met mooie details uitgevoerd.

Aan de Straatweg staat de Johannes de Doperkerk, uit 1985. Het is gebouwd naar een ontwerp van de architecten de broers Evert en Albert Margry en bijgestaan door Jozef Snickers, een broer van de toenmalige aartsbisschop Petrus Matthias Snickers, die de kerk inwijdde. Boven de deur zie ik een beeld van Johannes de Doper met in zijn handen een schijf met het Lam Gods. Het beeld is in de loop der jaren flink aangetast door de elementen.

Aan de Heycoplaan nabij het gezondheidscentrum staat David en Saul, van Gabriël Sterk. Over de maker zal ik kort zijn, omdat ik al meerdere keren werk van hem ben tegengekomen. Dit beeld is op een bakstenen sokkel geplaatst en in brons uitgevoerd in 1973. Het beeld is gebaseerd op het Bijbelverhaal van koning Saul en de herdersjongen David, die aan de voeten van de vader van zijn vriend Jonathan zit en de harp bespeelt om de koning van zijn depressie te verlossen. Kijk eens naar dat slungelachtige lijf en dat gebogen hoofd van Saul.

Ik sluit mijn tochtje Breukelen af bij de Molukse Silo-kerk aan de Karel Doormanweg. Deze kerk is in 1968 in gebruik genomen door een kleine gemeenschap die aanvankelijk uit Woerden kwam. Later heeft de gemeenschap zich verenigd met de Molukse groepering uit Maarssen. Op het kerkgebouw zijn nog vier natuurstenen zichtbaar. Langzaam maar zeker vervagen de beeltenissen, zoals ook het geloof steeds minder verankerd is in de gemeenschap.

 

Zuinig op ’t meissie

 

Ach meisje lief

zo jong en pril

nog helemaal

ontluikend sta

jij te kijk aan

de Straatweg

 

er is getost

en getoost

en gehost

en gevoosd

en gekotst

en geproost

 

Ach meisje toch

de bel beslist

de laatste ronde

het licht is uit

de kroeg is dicht

jij bent gekist

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       Inleiding – wikipedia

2.       Rotonde Brugoprit – wissetuinen.nl

3.       Tinus de Witplantsoen - 4en5mei.nl – vanberkelbeelden.wordpress.com

4.       Tinus de Witplantsoen – vanderkrogt.net

5.       Tinus de Witplantsoen – 4en5mei.nl

6.       Dudok de Witstraat – wgvanderhulst.com

7.       Dudok de Witstraat – vanderkrogt.net – eemnieuws.nl

8.       Park Boom en Bosch – wikipedia

9.       Straatweg – wikipedia

10.     Heycoplaan – vanderkrogt.net

11.     Karel Doormanweg – molukskenniscentrum.com