Deel 51

Den Haag Centrum

Woensdag 20 mei 2020

Den Haag is het grootste dorp van Nederland, in het begin van de zeventiende eeuw werd de naam officieel ’s-Gravenhage. Het kreeg al in 1370 het recht van een rechtbank en ook daarna werden er talloze privileges toegekend die bij een stad hoorden, maar echte stadsrechten werden nimmer verleend. Wel zetelt hier de Nederlandse regering, waardoor menig buitenlander denkt dat het ook onze hoofdstad is.

Een bezoek aan het poëzie-evenement Dichter bij de Engel, al een paar jaar verdwenen en het café waarin het werd gehouden stopt ook, gebruik ik voor een wandeling door Den Haag langs talloze beelden, ornamenten en andere kunstwerken waarvan ik eerder al een deel heb beschreven in afleveringen van de P. Struycken Galerij. Vanaf het Centraal Station wandel ik het plein over naar Koekamp hoek Koningskade, waar ik gefêteerd wordt op Gerry de Kraai, een onheilsbrenger. Deze brenger van slecht nieuws is in 1989 onthuld door de toenmalige kunstspecialist van de VVD Hans Dijkstal en refereert aan de afschaffing van de BKR, waardoor talloze kunstenaars op de bijstand waren aangewezen. Dit werk van Canadees cederhout is van de hand van de Amsterdamse schilder, beeldhouwer en politiek activist Henk Rijzinga, die lange tijd voorzitter en secretaris was van de landelijke kunstenaarsbond. Rijzinga overleed in 2013.

Op de hoek van Korte Poten met Bleijenburg staat een woon-winkelpand uit de Delftse school dat in 1920 is ontworpen door A.J. Kropholler. In het pand zit tegenwoordig horeca, vroeger was het een handelshuis en uit het gevelreliëf dat boven de ingang van de woning Bleijenburg 37 hangt blijkt dat hier ooit een Hofleverancier was gevestigd. Het register van hofleveranciers geeft daarover echter geen uitsluitsel.

Het plein met kortweg de naam Plein is de locatie waar het Standbeeld van Willem van Oranje is te vinden. Dit is een ontwerp van Louis Royer en is gerealiseerd in 1848. Twintig jaar eerder was er al sprake van het oprichten van een standbeeld ter ere van hem. Dat moest op de Grote Markt in Brussel komen, maar na de omwenteling in 1830 was dat idee van de baan. In 1842 werd het plan opnieuw naar buiten gebracht. Koning Willem II was blij met dit initiatief en verleende zijn goedkering. Nog voor Royer gereed was met zijn ontwerp kwam Émile de Nieuwerkerke met het ontwerp voor een ruiterstandbeeld. Willem II was daar gecharmeerd door en liet dat groot uitvoeren. Dit standbeeld werd twee jaar eerder gerealiseerd dat het beeld van Royer. Dat beeld is na de herinrichting van het plein gedraaid, zodat het tegenwoordig een andere kant op kijkt.

Op de hoek van Plein met Lange Poten zijn een zestal medaillons verwerkt met de portretten van de rechtsgeleerden Phillippus van Leyden, Elbertus Leoninus (Albert de Leeuw), Hugo Grotius (Hugo de Groot), Cornelis van Bynkershoek, Joan Melchor Kemper en Johan Rudolf Thorbecke.

De medaillons zijn een ontwerp van Emil Bourgonjon, geboren in 1841 in Brugge en overleden in Voorburg 1927.

In het door architect ontwerpen ‘Departement van Justitie’ zijn ook enkele ornamenten van vrouwenfiguren verwerkt, hiervoor is Bart van Hove, geboren in Den Haag en overleden in Amsterdam, verantwoordelijk.

Den Haag heeft opdracht gegeven om de Grote Marktstraat een opknapbeurt te geven. Architect Lana du Croq is verantwoordelijk voor de herinrichting van dit winkelgebied en liet zich onder andere inspireren door de koninklijke kantpatronen aan het Oude Haagse Hof bij het ontwerp van haar banken, die in 2015 een plekje in dit gebied hebben gekregen. Du Croq is in 1970 in Johannesburg geboren en studeerde aan de Universiteit van Witwatersrand. In 1995 nam zij deel aan een workshop aan de Academie van Bouwkunst Rotterdam en vestigde zich in ons land. Samen met Frits van Zutphen heeft zij in Rijswijk een eigen bureau.

Aan de kop van de Kalvermarkt heb je de Wijnhaven en voor de Muzentoren staat Light and Darkness uit 2001, gemaakt door Rob Krier. Deze Luxemburgse architect en designer is geboren in Grevenmacher en was van 1975 tot 1998 professor aan de Technische Universiteit Wenen. Hij studeerde aan de Technische Universiteit München en heeft samen met Christoph Kohl een bedrijf in Berlijn. Ook werkte hij een tijd samen met Nicoals Lebunetel in Montpellier.

De titel van dit werk refereert naar de houding van de twee mannen die met de ruggen tegen elkaar zitten. De een kijkt fier omhoog naar de lucht, het licht terwijl de ander – bijna depressief – in de schaduw vertoeft. Het kolossale beeld van brons weegt maar liefst drie ton is 3,5 meter breed en vijfenhalve meter hoog.

Aan de achterzijde van het Ministerie van Defensie, aan de Kalvermarkt, staan vier ornamenten op pilaren.

Zij staan voor de kerntaken van defensie: waakzaamheid, oorlog, bescherming en vrede.

Deze beelden zijn gemaakt door Dirk Bus en Hans Reicher. Ze zijn afkomstig uit 1950 en 1951.

Aan de gevel va het pand zijn ter versiering bovendien nog meerdere kleinere ornamenten aangebracht.

Kolos

En tegen het licht gehouden
vertelt de muze haar verhaal
met woorden in een and’re taal
van schimmen in bronzen wouden

Wie naar de hemel staren mag
heeft ’t gelukt aan zijne zijde
want duisternis trekt aan beiden
voorwaar voor één een hard gelag

En rollen nimmer omgedraaid
zo staat het beeld mij voor ogen
waarmee ik twijfels heb gezaaid

Vol van wijn en mededogen
heb ik depressies uitgezwaaid
en ben de haven uitgevlogen



Verantwoording

1.       Inleiding – wikipedia

2.       Koekamp – michielmorel.nl – kunstveiling.nl

3.       Bleijenburg – monumentenzorgdenhaag.nl

4.       Plein – indebuurt.nl – historiek.nl

5.       Plein – wikipedia

6.       Grote Marktstraat – ducrocqvanzutphen.nl -

7.       Wijnhaven – wikipedia

8.       Kalvermarkt – visarchitecten.nl - wikipedia