Deel 50
Amsterdam Artis 2
Woensdag 13 mei 2020
Over Artis heb ik al eerder iets geschreven, heb onder andere kort de grondleggers van deze dierentuin behandeld en de monumenten laten zien waarmee zij zijn geëerd. De ruimte om er iets groots van te maken is in deze dierentuin niet voorhanden, waardoor het lange tijd een aaneenschakeling van hokken was. Door verschuivingen en creatief met ruimte en omgeving om te gaan is dit park erin geslaagd enkele veranderingen aan te brengen. En de organisatie is nog niet klaar. Natuurlijk blijft het dier centraal staan en zal niet ieder overleden dier meer worden vervangen. Voorlopig blijf ik hier nog wel terugkeren en in mijn geval niet alleen voor het beestenspul.
Bij binnenkomst word ik meteen gefêteerd op het beeld De Oppasser van Arie Teeuwisse. Op een plaquette staat vermeld dat de Artis-medewerkers dit beeld op 1 mei 1988 hebben aangeboden aan de dierentuin vanwege het 150-jarig bestaan van Artis. Deze beeldhouwer en illustrator-striptekenaar is in Amsterdam geboren en in Ulf (1993) overleden.
Hij illustreerde onder andere voor Lea Smulders, Wil Janse en Lou Hoefnagels en werk van hem was te vinden in de KRO-gids. Ook zijn oudere broer Cor was illustrator. Zijn opleiding startte hij aan het instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs in Amsterdam, later kreeg hij les van Jan Bronner op de Rijksakademie van Beeldende Kunsten. Teeuwisse heeft een speciale band met Artis waar hij in 1943 onderdook. Diverse werken van zijn hand zijn hier terug te vinden en daarover heb ik in de eerste aflevering van deze dierentuin ook al bericht. En dat De Oppasser een speciaal plekje heeft verdiend hoeft verder geen betoog.
Op de kamelenweide stond vroeger ook een maraboe. Die inspireerde Joos Bunder tot het maken van Maraboe. De in Amsterdam (1945) geboren Bunder ging in 1996 voor Artis werken en maakte dit object in 2005 van doleriet. De maraboe bouwde in die tijd nesten voor de watoesikoe Monique, die in 1997 op het veld was gekomen. De koe en de maraboe sliepen ’s nachts samen in het stronest. Op een nacht kwam de maraboe onder de koe terecht en brak haar poot en overleed.
Sommige objecten in de tuin verdienen volgens mij meer dan een naamloos bestaan. In de nabijheid van de maraboe staat een bewerkt stuk steen, waar kinderen veel speelplezier aan beleven. Wie de vorm bekijkt kan zich echter ook voorstellen dat hieruit een dier is gehouwen, of misschien nog wel gaat gebeuren. Vooralsnog dient het als klimobject.
Ook deze twee stoelen kunnen dan meteen worden meegenomen. Gezien de inscriptie, inclusief telefoonnummer, lijken ze ooit van een Spaanstalig bedrijf te zijn geweest. De maker van deze Tête-à-tête stoelen is niet bekend. Vermoedelijk zijn ze omstreeks 1920 gemaakt. Door de speciale vorm kunnen mensen elkaar onder vier ogen spreken en zitten omgekeerd op oorhoogte van elkaar. De stoelen worden ook wel roddelstoel of kusstoel genoemd. Ze zijn gemaakt van gietbeton, waarmee in 1800 voor het eerst in Engeland werd geëxperimenteerd. In de tweede helft van de negentiende en in de twintigste eeuw werd dit veelvuldig voor tuinbeelden gebruikt.
Al in 1907 werden de Twee Jachthonden aan de dierentuin geschonken door Pieter Langerhuizen, ooit burgemeester van Huizen en van Bussum. Hij was een bekend kunstverzamelaar (onder andere schilderijen van meesters van de Haagse school en blauw porselein).
Deze twee honden hebben
vroeger op het landgoed Crailoo in Bussum gestaan. De bronzen honden zijn van
de bekende Parijse dierenbeeldhouwer Auguste-Nicolas Caïn (1821-1894), die zijn
techniek verfijnde in de dierentuin Jardin des Plantes, maar ook voor goudsmeden
en juweliers werkte. De Twee Jachthonden zijn verschillend, dragen ieder een
merkteken in de vacht en zaten ooit met een bronzen riem aan de boomstronk
schuin achter hen vast.
Op weg naar de toegang van het reptielenhuis staat naast de vijver met pelikanen de Hydrosaurus. Deze prehistorische waterleguaan werd door Boudewijn Bollee gemaakt. Ook de kameleon, die in het reptielenhuis staat en de twee grote dinosaurussen op het grasveld naast het aquarium, waar ik in de eerste Artis-aflevering aandacht aan heb besteed, zijn van de hand van de hoofdoppasser van het Reptielenhuis. Op dertigjarige leeftijd begon Bollee met zijn hobby. Hij was een autodidact, maar Jaap Kaas leerde hem ook veel. De Hydrosaurus is door Bollee gemaakt met steengaas, cement en gegoten in beton. Hij begon aan dit beeld in 1950, in een houten Salmhuisje achterin de tuin, en voltooide het kunstwerk in 1952. Dit kunstwerk is in 2017 uit Artis verdwenen. Bollee is overigens in 1906 als hulpje in het reptielenhuis begonnen. Daarna werkte hij bij de roofdieren, fazanten, kraanvogels, runderen, kamelen en beren en keerde in 1919 terug bij de reptielen waar hij hoofdoppasser werd.
Naast de ingang van het reptielenhuis hangt Aesculaap. Dit reliëf van een slang is in 1984 onthuld ter gelegenheid van de opening van een nieuwe ‘woestijnvleugel’. Ernaast hangt een plaquette waarop staat dat de BKR de opdrachtgever was van dit werk, dat is vervaardigd door de in 1956 in Rotterdam geboren Janko Berman. De kunstenaar woont en werkt tegenwoordig in Amsterdam en heeft meerdere dierenbeelden in brons vervaardigd, maar houdt zich ook bezig met schilderen en mozaïek. Hij haalt zijn inspiratie veelvuldig uit iconografische en mythische taferelen.
In de hoek staat Dikkertje Dap. Dit beeld is door beeldhouwer Frank Rosen in 1995 aan Artis geschonken. Het is een verwijzing naar de illustratie van Wim Bijmoer bij het gedicht/lied van Dikkertje Dap van Annie M.G. Schmidt. Rosen is in 1946 in Amersfoort geboren en woont tegenwoordig in Frankrijk. Hij studeerde aan de Gerrit Rietveld Academie als leerling van Theo Kurpershoek. Behalve beeldhouwer is hij ook schilder en etser en ontwerper van het decor Zo Vader Zo Zoon en betrokken bij de serie Sil de Strandjutter.
Rosen is verder de ontwerper van het kunstwerk dat
jaarlijks wordt uitgereikt voor het beste cabaretlied: de Annie M. G.
Schmidtprijs. De trap van het beeld van Dikkertje Dap is misschien wel wat laag
uitgevallen, maar daar staat tegenover dat de stand van de benen van de
bukkende giraffe wel heel nauwkeurig is neergezet.
Fier
Ik doe geen poging
mij met jou te meten
stijg niet via de trap
naar jouw hoogte
liever blijf ik op aarde
koen op twee voeten
dit is geen probatie
ga door de knieën
steek mijn nek ver uit
en aai over jouw bol
ik tel mijn zegeningen
laat anderen maar zingen
Opa IJsbeer
Verantwoording
Woensdag 13 mei 2020
Over Artis heb ik al eerder iets geschreven, heb onder andere kort de grondleggers van deze dierentuin behandeld en de monumenten laten zien waarmee zij zijn geëerd. De ruimte om er iets groots van te maken is in deze dierentuin niet voorhanden, waardoor het lange tijd een aaneenschakeling van hokken was. Door verschuivingen en creatief met ruimte en omgeving om te gaan is dit park erin geslaagd enkele veranderingen aan te brengen. En de organisatie is nog niet klaar. Natuurlijk blijft het dier centraal staan en zal niet ieder overleden dier meer worden vervangen. Voorlopig blijf ik hier nog wel terugkeren en in mijn geval niet alleen voor het beestenspul.
Bij binnenkomst word ik meteen gefêteerd op het beeld De Oppasser van Arie Teeuwisse. Op een plaquette staat vermeld dat de Artis-medewerkers dit beeld op 1 mei 1988 hebben aangeboden aan de dierentuin vanwege het 150-jarig bestaan van Artis. Deze beeldhouwer en illustrator-striptekenaar is in Amsterdam geboren en in Ulf (1993) overleden.
Hij illustreerde onder andere voor Lea Smulders, Wil Janse en Lou Hoefnagels en werk van hem was te vinden in de KRO-gids. Ook zijn oudere broer Cor was illustrator. Zijn opleiding startte hij aan het instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs in Amsterdam, later kreeg hij les van Jan Bronner op de Rijksakademie van Beeldende Kunsten. Teeuwisse heeft een speciale band met Artis waar hij in 1943 onderdook. Diverse werken van zijn hand zijn hier terug te vinden en daarover heb ik in de eerste aflevering van deze dierentuin ook al bericht. En dat De Oppasser een speciaal plekje heeft verdiend hoeft verder geen betoog.
Op de kamelenweide stond vroeger ook een maraboe. Die inspireerde Joos Bunder tot het maken van Maraboe. De in Amsterdam (1945) geboren Bunder ging in 1996 voor Artis werken en maakte dit object in 2005 van doleriet. De maraboe bouwde in die tijd nesten voor de watoesikoe Monique, die in 1997 op het veld was gekomen. De koe en de maraboe sliepen ’s nachts samen in het stronest. Op een nacht kwam de maraboe onder de koe terecht en brak haar poot en overleed.
Sommige objecten in de tuin verdienen volgens mij meer dan een naamloos bestaan. In de nabijheid van de maraboe staat een bewerkt stuk steen, waar kinderen veel speelplezier aan beleven. Wie de vorm bekijkt kan zich echter ook voorstellen dat hieruit een dier is gehouwen, of misschien nog wel gaat gebeuren. Vooralsnog dient het als klimobject.
Ook deze twee stoelen kunnen dan meteen worden meegenomen. Gezien de inscriptie, inclusief telefoonnummer, lijken ze ooit van een Spaanstalig bedrijf te zijn geweest. De maker van deze Tête-à-tête stoelen is niet bekend. Vermoedelijk zijn ze omstreeks 1920 gemaakt. Door de speciale vorm kunnen mensen elkaar onder vier ogen spreken en zitten omgekeerd op oorhoogte van elkaar. De stoelen worden ook wel roddelstoel of kusstoel genoemd. Ze zijn gemaakt van gietbeton, waarmee in 1800 voor het eerst in Engeland werd geëxperimenteerd. In de tweede helft van de negentiende en in de twintigste eeuw werd dit veelvuldig voor tuinbeelden gebruikt.
Al in 1907 werden de Twee Jachthonden aan de dierentuin geschonken door Pieter Langerhuizen, ooit burgemeester van Huizen en van Bussum. Hij was een bekend kunstverzamelaar (onder andere schilderijen van meesters van de Haagse school en blauw porselein).
Op weg naar de toegang van het reptielenhuis staat naast de vijver met pelikanen de Hydrosaurus. Deze prehistorische waterleguaan werd door Boudewijn Bollee gemaakt. Ook de kameleon, die in het reptielenhuis staat en de twee grote dinosaurussen op het grasveld naast het aquarium, waar ik in de eerste Artis-aflevering aandacht aan heb besteed, zijn van de hand van de hoofdoppasser van het Reptielenhuis. Op dertigjarige leeftijd begon Bollee met zijn hobby. Hij was een autodidact, maar Jaap Kaas leerde hem ook veel. De Hydrosaurus is door Bollee gemaakt met steengaas, cement en gegoten in beton. Hij begon aan dit beeld in 1950, in een houten Salmhuisje achterin de tuin, en voltooide het kunstwerk in 1952. Dit kunstwerk is in 2017 uit Artis verdwenen. Bollee is overigens in 1906 als hulpje in het reptielenhuis begonnen. Daarna werkte hij bij de roofdieren, fazanten, kraanvogels, runderen, kamelen en beren en keerde in 1919 terug bij de reptielen waar hij hoofdoppasser werd.
Naast de ingang van het reptielenhuis hangt Aesculaap. Dit reliëf van een slang is in 1984 onthuld ter gelegenheid van de opening van een nieuwe ‘woestijnvleugel’. Ernaast hangt een plaquette waarop staat dat de BKR de opdrachtgever was van dit werk, dat is vervaardigd door de in 1956 in Rotterdam geboren Janko Berman. De kunstenaar woont en werkt tegenwoordig in Amsterdam en heeft meerdere dierenbeelden in brons vervaardigd, maar houdt zich ook bezig met schilderen en mozaïek. Hij haalt zijn inspiratie veelvuldig uit iconografische en mythische taferelen.
In de hoek staat Dikkertje Dap. Dit beeld is door beeldhouwer Frank Rosen in 1995 aan Artis geschonken. Het is een verwijzing naar de illustratie van Wim Bijmoer bij het gedicht/lied van Dikkertje Dap van Annie M.G. Schmidt. Rosen is in 1946 in Amersfoort geboren en woont tegenwoordig in Frankrijk. Hij studeerde aan de Gerrit Rietveld Academie als leerling van Theo Kurpershoek. Behalve beeldhouwer is hij ook schilder en etser en ontwerper van het decor Zo Vader Zo Zoon en betrokken bij de serie Sil de Strandjutter.
Fier
Ik doe geen poging
mij met jou te meten
stijg niet via de trap
naar jouw hoogte
liever blijf ik op aarde
koen op twee voeten
dit is geen probatie
ga door de knieën
steek mijn nek ver uit
en aai over jouw bol
ik tel mijn zegeningen
laat anderen maar zingen
Opa IJsbeer
Verantwoording
1.
Inleiding –
eigen informatie
2.
Teeuwisse –
wikipedia
3.
Bunder –
artis.nl
4.
Stoelen – artis.nl
5.
Cain –
buitenbeeldinbeeld.nl – Nieuws van de Dag
6.
Bollee – artis.nl
– buitenbeeldinbeeld.nl
7.
Berman – jankoberman.nl
8.
Rosen –
rkd.nl – artis.nl – frankrosen.com
Reacties
Een reactie posten