Deel 42

Den Haag P. Struyckengalerij

Woensdag 18 maart 2020

Een van mijn doelen van de novemberwandeling in 2015 door Den Haag is de route van het Sokkelplan te wandelen. Dat is het wandel- en winkelgebied van de Grote Marktstraat, Spui en Kalvermarkt. In dit gebied is een beeldenroute opgenomen volgens het concept van Peter Struycken, uit 1990. De beelden hebben allemaal enkele dingen gemeen. Zo zijn ze op een sokkel geplaatst die door keramist Geert Lap is ontworpen en ze staan allemaal op een afstand van 25 meter van elkaar. De oorspronkelijke volgorde is wel veranderd. Dat gebeurde bijvoorbeeld in 2008, bij aanvang van het festival Den Haag Sculpture en de serie is in de loop der jaren aangevuld. De tekstborden zijn ontworpen door Rudo Hartman. De kans dat beelden (tijdelijk) elders zijn geplaatst is zeker aanwezig. Dit is duidelijk een momentopname.

Mijn wandeling van vandaag begint bij de Grote Marktstraat en gaat dan via de kruising met het Spui naar de Kalvermarkt, waar de route bij de Wijnhaven stopt. Het eerste werk is EN/OF en gecreëerd door Marc Ruygrok. De kleinzoon van beeldhouwer Albert Termote is in 1953 in Voorburg geboren.

Zijn opa stimuleerde hem tot tekenen. Sinds de jaren tachtig nemen letters en woorden een belangrijke plaats in zijn werk in, vaak in geometrische vormen, zoals een rechthoek of een cirkel. Sinds 1999 heeft deze kunstenaar zijn atelier in Den Oever. Dit beeld met opgestapelde letters is de verwijzing naar de keuzes die we voortdurend moeten maken in het leven.

Gisteren staat, Morgenstond, van Arjanne van der Spek, is het volgende object op mijn route en komt uit 2005. Deze beeldhouwster, graficus en glasschilder is opgeleid in Den Bosch en ging daarna net als Ruygrok naar Ateliers’63 in Haarlem. Dit werk van Van der Spek, die in Roterdam (1958) is geboren en tegenwoordig in Amsterdam woont, is door haar heerst geboetseerd en daarna in beton met zandkleurig pigment gegoten. Wanneer ik het beeld ontleed zie ik een berg zand, een stapel stenen en een lantaarnpaal met bollamp. In de stenen zijn rode (lak)zegels aangebracht, een verwijzing naar het Haagse Chinese restaurant waar haar idee ontstond. Dat gebeurde tijdens een tocht door de Haagse wijk Morgenstond.

Intersection is een kruispunt van wegen en dat zie ik ook in dit werk van Lon Pennock. Deze kunstenaar is voormalig directeur van de Rotterdamse kunstacademie. Het beeld van staal, uit 1996, bestaat uit twee L-vormige balken, die in het hart zijn verschoven. Pennock, in 1945 in Den Haag geboren, is een tegenstander van het plaatsen van een beeld op een sokkel, het zou afstand scheppen. ‘Je moet over ze kunnen struikelen’, zegt hij. Omdat de sokkel in de galerij de bindende factor is, zette hij zich ditmaal over zijn bezwaar heen.

Joost van den Toorn (1954) is in de galerij vertegenwoordigd met het in brons uitgevoerde For whom the bell tolls, dat door hem in 1993 is vervaardigd. De beeldhouwer is in 1954 in Amsterdam geboren en studeerde aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam. In 1990 ontving Van den Toorn de Leonardo da Vinci Award, een cultuurprijs van de Amsterdamse Rotary Club. Hij maakt veelvuldig gebruik van symbolen; thema’s als dood, religie en seks komen veel voor in zijn werk.

Van den Toorn verbleef in Istanbul toen de Balkan-oorlog uitbrak en verbaasde zich over de interpretatie van de berichtgeving, het verschil tussen het westen en het oosten. Zo zag hij een raket ontploffen bij een minaret. Wat in Nederland werd gebracht als een raketinslag werd in Turkije gezien als genocide op moslims. Die inslag was zijn vertrekpunt voor dit beeld. De vorm van zijn toren is bepaald door een grafmonument op een begraafplaats. De titel is de verwijzing naar het gelijknamige boek van Ernest Hemingway, die over de Spaanse burgeroorlog schreef.

Beweging en evenwicht zijn twee factoren die bijna altijd terugkomen in het werk van de in 1945 in Alkmaar geboren Jos Kruit. Werk van haar heb ik ook in Amsterdam aangetroffen en laten zien in aflevering 18. Kruit houdt zich bezig met schilderen en maakt installaties, sculpturen zoals het werk dat in 2007 aan de galerij is toegevoegd en geen titel heeft meegekregen. Het lijkt of het iets verschoven is van zijn plaats. De kunstenares heeft de sokkel duidelijk als uitgangspunt genomen. Daarop staat een aan de buitenzijde glad gepolijste cilinder die aan een zijde open is. Hierin een paal met daarop een stuur, waarbij ik bijna automatisch aan de stuurkolom van een tractor denk. Zowel de binnenzijde als de paal en het stuur zijn glad gelakt en geven mij het idee dat hier hout is verwerkt.

Titelloos is ook het volgende kunstwerk in de rij. Michael Jacklin gebruikte in 1993 stripijzer voor dit object. Sinds 1984 werkt Jacklin, geboren in Amsterdam in 1956, met ijzer. De fascinatie voor industriële bouwwerken, architectuur en bruggenbouw zijn in dit werk waarneembaar. De sculptuur bestaat uit acht afzonderlijke stukken, die tegen elkaar leunen. Het gaat om zes opengewerkte rechthoeken en twee ovale delen. Het totale stuk krijgt hierdoor een grote transparantie.

Sommige objecten trekken aan of stoten juist af. Het bijna zuurstokroze pistool van I love JR behoort bij mij tot de tweede categorie. Ik weet het: ik heb beloofd geen oordeel te vellen, maar een pistool zo suikerzoet voorstellen? Het werpt bij mij associaties op met de homoscene en dan ook nog in een sfeer die veroordelend klinkt. Ik steek daarom een dikke vinger omhoog. En juist daar hoog gebeurt het. Niet waarneembaar vanaf de grond staat de tekst I love JR, waarbij love als hartje is weergegeven.

Kunstenaar André van de Wijdeven, geboren in Sint-Oedenrode in 1964, is van de generatie die is opgegroeid met de televisieserie Dallas en hij genoot. ‘Je had de slechterik JR en Bobby de goedzak. Heerlijk helder.’ Van de Wijdeven kwam de regel I love JR ooit tegen onder een viaduct, als graffiti-uitvoering. Juist de tegenstelling van liefde voor de slechterik deed de kunstenaar bewegen dit als onderwerp van zijn sokkel te maken. Of dat gelukt is? Oordeel zelf.

nee niet de man
- zo bot
zal ik niet zijn –
veroordeel ik
maar de zakenman
die nergens voor
terugdeinst

hoe kan ik houden
van zo’n slechte man

Hands Up

Opa IJsbeer



Verantwoording

1.       Inleiding – stroom.nl

2.       Ruygrok – wikipedia

3.       van der Spek – stroom.nl – wikipedia

4.       Pennock – stroom.nl

5.       Van den Toorn – wikipedia – stroom.nl

6.       Kruit - joskruit.nl

7.       Jacklin – michaeljcklin.nl – wikipedia

8.       Van de Wijdeven – stroom.nl