Deel 32
Breda
Qua grootte is Breda de derde stad van de provincie Noord-Brabant en in het westen van deze zuidelijke provincie ook de belangrijkste. Breda werd voor het eerst genoemd in geschriften in 1125 als Amulf en Engelbrecht van Breda als getuigen optreden. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog is het door beide partijen diverse keren bezet geweest. Van recentere datum is de bevrijding van de stad op 29 oktober 1944 door Poolse soldaten tijdens de Tweede Wereldoorlog een belangrijke datum. In 2012 en 2013 is het gekozen tot Onderwijsstad van het jaar.
Voor een bezoek aan de Try-out van het Poëzie Theater van uitgever Hub Dohmen ben ik 2019 in Breda en wandel vanuit het station via de Willemstraat naar het stadscentrum. Op de hoek van deze straat met de Academiesingel staat in een tuin het beeld Liefdezuster van St Vincent de St Paul de Chartres.
Aan de andere hoek van de Willemstraat met de Delpratsingel, het verlengde van de Academiesingel, is de NV Algemeene Bouwonderneming Albouw gevestigd. Aan de gevel is een medaillon bevestigd ter ere van Isaäc Paul Delprat, met als vermelding dat het een huldeblijk van vereerders en oud-leerlingen is. Delprat (1793-1880) was commandant van de KMA in Breda. Het kunstwerk is gemaakt door Frans Stracké, geboren in het Duitse Dorsten in 1820 en overleden in 1898 in Baarn.
In het verlengde van de Willemstraat ligt een brug over het riviertje de Mark dat door Breda stroomt.Nassau of Baroniemonument. Het monument is gebouwd volgens een ontwerp van Pierre Cuypers in 1904 en een jaar later door Koningin Wilhelmina onthuld. Het monument is op deze wijze ontstaan op aandringen van Victor de Stuers. Hierdoor is er geen beeld of buste gemaakt maar een architecturaal gedenkteken met veel symboliek.
Het is opgericht ter herinnering van het in 1404 gesloten huwelijk tussen Engelbert I en Johanna van Polanen. Door dit huwelijk kwam de latere Baronie van Breda terecht bij de familie Nassau. Het monument oogt als een toren, een burcht en is symbool voor het vorstenhuis. Het staat op een tienhoek van grijs ijzersteen uit Viller-le-Temple met een plint van Udelfanger zandsteen. Hierop zijn de wapenschilden van twintig gemeenten geplaatst.
De kolom is in vijf vakken verdeeld, de vijf eeuwen die verstreken zijn sinds dat huwelijk in 1404. Op drie van de vlakken is de intocht van Engelbert en Johanna te zien met aan de linkerzijde het gevolg van soldaten en aan de rechterzijde de bevolking die hem nieuwsgierig binnenhaalt. Op de twee andere vlakken staan de namen van de achttien heren van Breda.
Op een mooie dag ontstaat er vermoedelijk geen twijfel over, maar nu op deze ietwat donkere dag kijk ik naar… kunst of is het parkmeubilair. Geschikt om even te ontspannen zijn ze zeker en ook nog bekleed. Bovendien gericht naar de vijver met fontein. Op een mooie dag… ach ik geniet bij de aanblik en mijmer nog even. Deze drie Gras-lounge-stoelen zijn ontworpen door Lisette Spee, die in 2009 met collega-kunstenares Simone Dresens een picknick voor de gemeente verzorgde. ‘We hadden tafels gemaakt van gras. En opeens dachten we: dat is ook leuk voor stoelen in het park.’ In samenwerking met architect Tim van den Burg zijn de stoelen van cortenstaal er gekomen en ze zijn bedekt met kunstgras.
In het park is in dezelfde periode ook nog een openbaar toiletgebouw geplaatst voor de bezoeker van het park die hier iets langer wil vertoeven. Het is aan de buitenkant bedekt met cortenstaal en is binnen zo gemaakt dat het zelfreinigend is. Wel gaat het een aantal uur per dag op slot, omdat het vooral ’s nachts een aantrekkende zuigkracht heeft op zwervers.
De beeldhouwer en medailleur Hein Koreman is geboren in 1921 in Lage Zwaluwe en overleden in 2012 in Breda. Hij ging naar de Academie voor Beeldende Vorming in Tilburg en daarna naar de Rijksakademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam. Zijn werk doet sober aan, waarbij Koreman de nadruk legt op houding en gebaar waardoor er beweging ontstaat. Hij is daarin beïnvloed door kunstenaars als Giacomo Manzù en Marcello Mascherini. De Trek of De Vlucht (zoals het ook vaak wordt genoemd als herinnering aan de vlucht in mei 1940 van de bevolking voor de Duitsers) is hiervan een mooi voorbeeld. Aanvankelijk stond dit bronzen beeld van 1955 tot 1959 in de Parkstraat ging daarna naar de Ginnekenstraat en kwam in 1965 terecht bij het Politiebureau aan de Markendaalseweg.
Op verzoek van het Oranjecomité en het Comité 4 en 5 mei is het in april 1999 in het park geplaatst en maakt het onderdeel uit van de herdenking. Op de sokkel is duidelijk de verwijzing naar de eerste oorlogsdagen te lezen: Mei 1940.
Achter een hekwerk staat het witte beeld Hercules. Dit beeld is een replica van het kunstwerk dat in het casino aan het Chasséveld staat. Het beeld is regelmatig onderwerp van vandalisme geweest. Onder andere bekleed met de term Vuile Jan en in 2004 al eens onthoofd. In 2018 is het verwijderd en afgevoerd. ‘Het heeft te veel geleden’, verklaarde de gemeente. Sinds begin december 2019 staat er een nieuwe replica uitgevoerd in Italiaans marmer. De maker van het origineel is niet bekend. Dat zandstenen beeld is door Willem III tussen 1670 en 1686 gekocht.
Vlakbij de Catharinastraat naast het Begijnhof in het Stadspark Valkenberg staat Tobias en de engel. Dit bronzen werk uit 1972 is van de hand van Mari Andriessen. Deze beeldengroep is in eerste instantie tijdens de tentoonstelling Bijbel en prent geëxposeerd en is daarna naar het park verplaatst. Het kunstwerk is door Andriessen gemaakt in opdracht van de gemeente en laat Tobias zien, die in zijn rechterhand een zak met gal heeft waarmee hij zijn vader Tobit van zijn blindheid zal genezen. De jonge Tobias wordt daarbij ondersteund door de engel Rafaël.
Kom mee
Kom
Neem me
Mee en vlucht
De vijand is in aantocht
Wapengekletter
klokken luiden luider
trek mij dichter
Trek mij dichter
Voetje voor voetje
Kom
Kom mee
Het is niet ver meer
De oorverdovende stilte
daalt over mijn stad
Dichter en dichter
Kom
Opa IJsbeer
Verantwoording
1. Inleiding – wikipedia
2. Willemstraat – stappen-shoppen.nl
3. Delpratsingel – stadsarchief.breda.nl – wikipedia
4. Stadspark Valkenberg (monument) – rijksmonumenten.nl
5. Stadspark Valkenberg (stoelen) – bndestem.nl
6. Stadspark Valkenberg (toilet) – bndestem.nl
7. Stadspark Valkenberg (oorlogsmonument)– wikipedia –
kunstinbreda.wordpress.com
8. Stadspark Valkenberg (replica) – bndestem.nl – vanderkrogt.net
9. Catharinastraat – vanberkelbeelden.wordpress.com
Reacties
Een reactie posten