Deel 22
Huizen
Het dorp waar mijn roots liggen is Huizen. Een voor velen voormalig vissersdorp met inderdaad de Vissersbuurt, voor menigeen een fotogenieke buurt maar veel viselementen kom je er niet tegen. Huizen kreeg in de veertiende eeuw haar naam en is aanvankelijk een agrarische gemeente met gemengde bedrijven, akkerbouw en veeteelt en die veeteelt komt terug in het wapen van het dorp. Het is niet alleen een dorp van vissers en boeren, maar ook een dorp van bouwers, en soms moet daarvoor worden gesloopt. En het geloof? Ach daar wen je aan en dat gebruik je zoals het jou uitkomt. Dus een beeld voor de kerk? Waarom niet!
Ik begin mijn wandeling door het oude dorp bij… de Oude Kerk. Hier in de punt van de Kerkstraat en de Havenstraat staat onder de bomen in brons de Huizer Vrouwen, uit 1994. Toenmalige bewoners van ‘ouweliedenhuis’ Voor Anker hebben voor dit beeld van de in Tilburg geboren beeldhouwer Felix van Kalmthout model gestaan. In het zorgcentrum voor Anker woonden, inderdaad woonden, de laatste Huizer vrouwen die nog klederdracht droegen, want klederdracht wordt alleen nog door de leden van de klederdrachtwerkgroep gedragen bij evenementen. Belangrijkste zichtbare detail van die klederdracht is de muts.
De klederdracht zien we ook terug in het werk van Babs van Reede-Jonkman: De Ontmoeting. Deze beeldengroep staat naast de kerk op de hoek van de Havenstraat en de Oranje Weeshuisstraat voor het gebouw De Arcade van Huizen.
Het is even weggeweest toen Arcade werd gebouwd en is tot verdriet van de schenkster met de rug naar de kerk teruggeplaatst. De beeldhouwster komt oorspronkelijk uit Hillegom, maar woont al weer jaren in het Gooise Laren en geeft soms nog les in het Rosa Spierhuis.
Op een ferme steenworp afstand, in de Oranje Weeshuisstraat, staat het voormalige weeshuis. Aan de voorgevel prijkt een tafereel van twee wezen met tussen hen in een bijbel. Het refereert aan de ontstaansgeschiedenis van dit gereformeerde huis. In de nacht van 31 januari op 1 februari 1861 ging het bij het dorp Leeuwen mis, werd de Bommelerwaard getroffen door een dijkdoorbraak en dat ging gepaard met een overstroming. Koning Willem III betaalde voor de eerste noden van de slachtoffers. Er werd landelijk geld ingezameld voor een cadeau aan de koning (een statenbijbel die nog steeds wordt bewaard op het Loo) en er bleef geld over. De initiatiefnemer had in Huizen bedelende kinderen aangetroffen en had daar zo’n medelijden mee, dat hij voorstelde van dat resterende geld een weeshuis te bouwen dat in 1869 werd geopend. De laatste wezen vertrokken in 1953, hierna werd het nog jaren gebruikt als opvang voor moeilijk lerende kinderen.
Ik loop verder via de Boerensteeg naar de Achterbaan en steek dan door naar de Hellingstraat. Hier staat De Boerderij, een kleinschalig theater. In de tuin staat het beeld Ganzen (Twee Ganzen) van Gabriël Sterk. De beeldhouwer werd in de oorlogsjaren geboren in Vleuten-De Meern en verhuisde al jong naar Australië waar hij zijn opleiding startte. Terug in Nederland studeerde hij aan de Akademie van beeldende kunsten. In 1987 verhuisde de kunstenaar naar Aix-en-Provence waar hij woont en werkt. Zijn beeld de Twee Ganzen is gemaakt in 1956 en heeft aanvankelijk in Bunnik gestaan en verhuisde in 1973 naar de voortuin van De Boerderij.
Op de hoek van de Hellingstraat en de Molenberg staat het Vissersmonument van Michiel Linders. Deze Huizer beeldhouwer heeft zijn atelier in Eemnes en daar zag ik voor een krantenverhaal in 2011 een eerste model van dit beeld, terwijl Linders nog aan het werk was met was om alles te perfectioneren voordat er een mal van kon worden gemaakt. Het is vooral een eerbetoon aan: de Huizer vissers. Zij trotseerden de elementen, zoals op de voet staat. Door de zeilen open te werken heeft de beeldhouwer niet alleen beweging tot stand gebracht, maar ook de wilskracht, symbolisch voor de bevolking, die tegen de gevestigde orde streed en het voor elkaar kreeg dat er een haven mocht worden gegraven.
Via de Vissersstraat en Havenstraat loop ik de Valkenaarstraat in. Hier was ooit atelier De Rookerij gevestigd. De gebruikers zijn verhuisd naar de voormalige krachtcentrale aan de Havenstraat. Voor De Rookerij stond Huizer Trots. Maar dit beeld is van zijn houten sokkel verdwenen. En dat niet voor het eerst.
Daar waar de Kerkstraat zich in twee straten met dezelfde naam splitst staat De Malle Jan. Deze malle jan staat voor een wagen waarmee vroeger bomen werden versleept. Ook in de bossen rond Huizen reden deze door paarden getrokken wagens. De groep is gemaakt door de in Den Haag geboren Frank Letterie en gegoten bij de bronsgieterij Chr. Volkers. Letterie werkt het liefst met brons. Behalve als beeldhouwer heeft hij zich ook gespecialiseerd in het maken van penningen. In Schijndel staat sinds 1981 ook een afgietsel van dit beeld. Het Huizer exemplaar is uit 1994.
Als ik terugloop door de Kerkstraat naar het beginpunt van mijn wandeling passeer ik het Oude Raadhuisplein. Op dit plein staat in keramiek Het Melkmeisje, het eerbetoon aan de agrarische achtergrond. De gemeente heeft ruim dertig kunstenaars gevraagd een ontwerp te maken, daaruit zijn er drie geselecteerd, waarvan er een al snel afviel. Uiteindelijk mocht de Haagse Berry Holslag in 2012 een modern meisje neerzetten op de plek waar ook de markt wordt gehouden. Maar het is wel een meisje zonder juk geworden, omdat dit juk te kwetsbaar is en vandalisme kan uitlokken, maar ook omdat spelende kinderen zich daaraan kunnen stoten. De Huizer gemeenschap is er minder blij mee en kwalificaties als een Disneybeeld en frivole bosheks, deden al snel de ronde. Regelmatig krijgt zij wat extra kledij om, een schort van de plaatselijke kaasboer of een wollen vest. De gemeente is met deze frivoliteiten niet echt blij.
Niet alleen de bevolking maar ook kunstenaars hadden kritiek op de keuze voor het werk van Holslag. Paul Schiffers, vooral bekend van zijn pentekeningen, maakte eveneens in 2012 een alternatief beeld van diverse stoffen. Via een speciaal verhardingsprocedé met kunststofmateriaal werd het een licht beeldje, dat toch weersbestendig is. Schiffers ging voor zijn Melkmeisje terug naar het oude beeld van de jeugdige Huizer meisjes, met hoed. Hij zette zijn beeld in een gemeenteplantsoen aan de Kombuis. Met de gemeente had hij afgesproken dat plantsoen met de buurt zelf te onderhouden en te verfraaien. In dat plantsoen staat meer en minder serieus werk van zijn hand.
Goed gemutst
Ze zijn er weer
terug van weggeweest
ze buigen eerst naar links
en dan naar rechts
laten zich overtuigen
Het gesprek verstomt
hier geen moment
zij zijn de trots van Huizen
De taatjens en de nennen
de praatjes van weleer
zo goed gemutst
zie je hen
echter niet meer
Opa IJsbeer
Verantwoording
1. Inleiding
– eigen kennis
2. Havenstraat
– standbeelden.vanderkrogt.net
3. Havenstraat
– De Gooi en Eemlander – wikipedia
4. Oranje
Weeshuisstraat – onh.nl
5. Hellingstraat
– wikipedia
6. Hellingstraat
– De Gooi en Eemlander
7. Kerkstraat
– wikipedia – vanderkrogt.net
8. Oude
Raadhuisplein – De Gooi en Eemlander
9. Kombuis
– De Gooi en Eemlander
Reacties
Een reactie posten