Deel 8

Amsterdam Artzuid 6



Voor deze aflevering wandel ik van het treinstation Zuid in Amsterdam naar het Stadionplein. Dit plein werd ruim negentig jaar geleden aangelegd op het kruispunt van de Stadionweg en de Amstelveenseweg om het autoverkeer naar het terrein van de Olympische Zomerspelen in goede banen te leiden. Het ligt op de rand van Plan Zuid van de bouwmeester Berlage. In 2018 wilde het gemeentebestuur van Amsterdam het plein vernoemen naar Johan Cruijff. Buurtbewoners protesteerden massaal en bovendien was de besluitvorming onzorgvuldig geweest, waardoor het niet door ging. De organisatie van Artzuid heeft als extra onderdeel van de tentoonstelling een route gemaakt langs een aantal pleinen in Zuid.

Op het Stadionplein zie ik een drietal kunstwerken in de lucht hangen. Maker is Jerzy JotKa Kędziora, geboren in 1947 in Częstochowa. Hij studeerde in 1972 af aan de Hogere School voor Kunsten van Gdansk. Hij is niet alleen beeldhouwer maar ontwerpt ook medailles, is binnenhuisarchitect en maakt muziek. Een deel van zijn beeldwerk hangt in de lucht aan tussen bomen of palen gespannen draden, waaronder Athlete I, II en III. Het werk is door de Art & Balance Foundation beschikbaar gesteld. Deze organisatie houdt zich onder andere bezig met promotie van Poolse kunst, de organisatie van tentoonstellingen en verhuur van werk. Bij zijn Athlete I zie ik een hoogspringer over de lat zweven, de zwaartekracht tartend met zijn 35 kilogram.

Athlete II laat mij een schoonspringer zien, onwetend dat de aanraking van de tegels van het plein heel wat harder is dan de duik in water. Vol vertrouwen stort hij zich naar beneden. JotKa heeft hem de zwemcap en het minuscule zwembroekje dezelfde kleur meegegeven. Maar ook in dit kunstwerk zie ik het balanceren terug. Tijdens zijn studie in Gdansk zag Kędziora van dichtbij de opkomst van Lech Walesa, die een grote rol speelde in het verzet tegen het communistische bewind in Polen. Walesa wrong zich in allerlei bochten om de veranderingen mogelijk te maken. Deze schoonspringer is recht van lijn om toch zijn doel te halen.

Wat doe je als hordeloper als je over de obstakels zweeft? Dan zorg je dat je de benen hoog optilt. Athlete III heeft ze hoog genoeg geheven om te voorkomen dat de horde omver wordt geworpen. Kędziora is een ding vergeten. Zijn kunstwerk is naar Amsterdam verhuisd, de stad van de fietsen die overal worden neergezet. En wat doet een Amsterdammer met een losse band? Die werpt hij net zo lang naar boven tot de hordeloper de band als erekrans kan dragen.

Het Stadionplein gaat over in het Van Tuyll van Serooskerkenplein en op de rand van dit plein staat een permanent werk van Matthew Darbyshire. Deze Engelse kunstenaar is in 1977 geboren in Cambridge. Darbyshire was een van de kunstenaars aan wie gevraagd werd een ontwerp te maken voor een kunstwerk op dit plein. Hij ontwierp een appartement van betonnen en bronzen meubels, maar ook een telefoon, een fiets, een toilet, een douche. Hij gebruikte als plattegrond een nieuwbouwwoning in het Noordblok van het Stadionplein.

‘Nieuwbouw leidt in steden vaak tot gentrificatie en stuit daarom op weerstand van de oorspronkelijke bewoners. Daarom wil ik ze een droomhuis geven dat ze blij maakt en optimistisch. Dit is hun huis, waarvan zij de inrichting mogen bepalen’, zegt de kunstenaar in een interview over zijn werk.

Via een website konden omwonenden meepraten over het definitieve ontwerp. Eén kast heeft de kunstenaar zelf uitgekozen. De rest heeft de buurt gekozen. Alle bronzen onderdelen zijn in Tiel gegoten. De omwonenden kregen de gelegenheid om dit proces van dichtbij mee te maken, waarbij ze uitleg kregen over de productie. Het veelzijdige kunstwerk werd in 2018 gerealiseerd.

De vele waterpartijen zijn voor de jeugd een uitdaging. Zeker op warme dagen. 11 Rue Simon Crubellier is bedoeld als een ontmoetingsplaats voor de buurt. Een plek om bij te praten of een krantje te lezen. De titel van het werk heeft Darbyshire ontleend aan een ‘fictief’ adres in een boek van de Franse Schrijver Georges Perec.

Werk van Hans van de Bovenkamp heb ik ook al behandeld toen mijn wandeling over Artzuid aan de zuidzijde van Station Zuid begon. Net als de drie werken die daar staan behoorde ook Red Circles & Waves tot de biënnale van 2017. Toen stond het stalen kunstwerk in een plantsoen aan de Minervalaan. De kunstenaar speelt graag met lijnen, golvende vormen en cirkels. En die zie je hierin allemaal terug. Zelf noemt hij zijn composities ‘zacht en rond, feminien en sensueel’. Hij maakt ze echter van staal: ‘zo hard dat er messen van worden gemaakt’.

Deze aflevering sluit ik af met Lon Pennock. Deze Haagse beeldhouwer is in 1945 geboren. Hij studeerde in zijn geboortestad en aansluitend nog een jaar met een Franse beurs aan de École nationale supérieure des beaux-arts in Parijs. Diverse kunstwerken van hem zijn in Den Haag te zien, maar je kunt zijn werk ook op talloze andere plaatsen bewonderen.

Vaak gebruikt Pennock vormen die door mensen zijn gemaakt zonder kunstgedachte. Hij stapelt, zoekt evenwicht tussen de tussenruimte, massa en volume. Bij het Stadionplein zijn twee stukken neergezet die ook in 2017 al deel uitmaakten van Artzuid. Harvest gemaakt in 2008 en Man dat een jaar ouder is. Beide objecten zijn gemaakt van cortenstaal.

Samen

 Geen fiets is heilig
in deze stad
en toch het beeld geschapen
zo zonder slot

De bank de tafel en de stoel
het closet
een kast en koude douche
veel waterstralen

het keukenblok ook al
buiten gezet
en die oude telefoon
rinkelt niet meer

De moed en wanhoop
als de ziel
van het plein waarop zij
samenkomen


Opa IJsbeer



 

Verantwoording

1.       Inleiding – wikipedia - artzuid

2.       Kedziora – wikipedia – artbalance.pl

3.       Kedziora – artzuid

4.       Kedziora

5.       Darbyshire – wikipedia – publicart.amsterdam

6.       Van de Bovenkamp – artzuid

7.       Pennock – wikipedia - artzuid