Deel 10

Amsterdam Artzuid 9



De oplettende volger van deze reeks zal in de nummering een aflevering van Artzuid in Amsterdam hebben gemist. Inderdaad. Omdat een reeks volledig over het Gelderlandplein ging heb ik die daarom anders genoemd. Zo dat is ook weer opgelost. Langs de Apollolaan, zo tussen de Willem Witsenstraat en de Breitnerstraat, staat het statige Hilton Hotel. Dit hotel is in 1958 ontworpen door Hugh Maaskant. Het heeft een V-vorm gekregen om te onderstrepen dat hier twee belangrijke assen (Apollolaan en Minervalaan) bij elkaar komen. In 1917 had Berlage voor ogen om hier de Minervalaan te laten eindigen in een plein met daaraan de Rijksakademie voor Beeldende Kunsten. Maar het bleef onbebouwd tot het Hilton hier kwam. De Stichting Artzuid heeft met dit hotel de afspraak dat bezoekers van de beeldententoonstelling gebruik mogen maken van het toilet van het hotel.

In deze aflevering start ik met het voorstellen van Yubi Kirindongo, geboren in 1946 in Willemstad op Curaçao. Hij stapte in 1965 als verstekeling op een vrachtschip en belandde zo in Europa. De Duitse schrijver Hubert Fichte ontdekte zijn tekentalent. Maar voor hij van kunst zijn beroep maakte, werd hij eerst ziekenverpleger en bokser, en belandde in de gevangenis. In 1973 begon hij als kunstschilder en keerde in 1976 terug naar Curaçao. In de jaren tachtig bouwde hij zijn eigen woning met galerie en beeldentuin. Het eerste werk dat ik van hem zie is van chroom en heeft van de Antilliaan geen titel meegekregen. Misschien is een botsing wel de juiste benaming voor dit werk opgebouwd met bumpers.

Ook Ivy, uit 1995, is door Yubi Kirindongo opgebouwd uit bumpers. Hij toont hiermee aan dat veel afvalmateriaal een tweede leven kan krijgen. Niet alleen bumpers, maar ook autobanden, verroest ijzer, hout en plastic flessen zijn bruikbaar en worden door hem tot kunst verwerkt. Hoe belangrijk dat voor hem is blijkt wel uit het feit dat hij zijn werk op zijn website onderverdeeld in het gebruikte materiaal.

Tegen de sokkel waarop Kitoki staat, heeft een bezoeker van het plantsoen zijn fiets gestald. Dat gebeurt wel vaker, maar in dit geval vraag ik de man of ik zijn mag wegzetten. Er staan naast en rond de bank waarop hij zit voldoende bomen waartegen zijn fiets zal staan.

Waarom ik mij nu juist in de geval aan de fiets erger? Misschien wel door een opiniestuk van Meindert Fennema over deze kunstenaar en een tentoonstelling 10 jaar Emancipatie in het Museo di Korsou in Willemstad. Een tierende Yubi Kirindongo haalde daar met een vriend twee werken weg omdat zij op de veranda waren gezet en daar volgens de Antilliaan niet tot hun recht kwamen, geen ruimte genoeg kregen.

Nog eenmaal in deze reeks haal ik Yubi Kirindongo aan. Net als het eerste kunstwerk dat ik in deze reeks liet zien is het gemaakt van chromen bumpers en heeft het door de kunstenaar geen titel meegekregen. Kunst ontstaat alleen door verbeelding en creativiteit. In mijn verbeelding zie ik een figuur en inderdaad van resten gemaakt, een nooit eindigende kringloop waaraan Kirindongo zich sinds 1978 heeft verbonden.

Birth of Apollo, uit 2019, is van de jongste deelnemer aan Artzuid: Ivan Cremer (1984). De zoon van Jan Cremer werd aan de TU van Delft opgeleid tot architect. Hij werkte in New York en Los Angeles en gooide ineens het roer om. ‘Ik had een tijdje in Berlijn gewoond en had goede verhalen over Leipzig gehoord als stad van de kunst. Op het moment dat ik de mogelijkheid kreeg om een atelier in Leipzig te bemachtigen heb ik die kans gepakt’, vertelt hij in een interview.

Als architect moest hij vaak compromissen sluiten en dat is niet zijn sterkste kant. ‘De voornaamste reden is dat je te ver af staat van het materiaal. Ik wil de stof ruiken, het geluid van de hamer die het staal raakt en het lawaai van zaagmachines horen. Ik wil weten wat het materiaal aankan, of niet aankan. En ik wil niemand om mij heen die vertelt hoe en wat. Dat kan alleen als beeldhouwer.’

Net als Kirindongo werkt Cremer graag met afvalmateriaal. In zijn geval veelal met sloophout. Hij boort, zaagt, lakt en verbindt het materiaal. Zijn geboorte van Apollo heeft hij omringd met negen muzen, die allemaal een lijntje met de god houden.

In het volgende plantsoen aan de Apollolaan staat het vol met kunstwerken. Ook Play Pen for Play Pals heeft hier, aan de kop van het plantsoen, een plaats gekregen. Dit object is van de in 1942 geboren Amerikaanse kunstenaar en schrijver Dan Graham. Hij recenseerde over rockmuziek, schilderijen en televisieshows. In 1964 opende hij een galerij en exposeerde werk van minimalistische kunstenaars. Vanaf 1965 begon hij zelf ook kunst te creëren. De laatste tijd ook veel paviljoens, zoals dit huisje van glas, staal en spiegels.

Op het terrein van het Hilton hotel staat Le Penseur, de denker, van Auguste Rodin. Dit bronzen beeld was ooit onderdeel van ‘Poorten van de hel’, bronzen deuren die door de Fransman in 1881 waren ontworpen voor het Museum voor Decoratieve Kunst in Parijs. De titel van de deuren is een verwijzing naar La Divina Commedia, een epos van Dante Alighieri. De centrale figuur van die deuren stelt Dante voor, de bedenker van de Goddelijke komedie. Toen Rodin dit beeld apart exposeerde kreeg het de naam De Denker mee.

In de vorige aflevering heb ik ook al aandacht besteed aan werk van Nic Jonk. Met Exercise zie ik een derde bronzen beeld van deze veelzijdige kunstenaar, die in 1928 is geboren in Schermerhorn. Het past volledig in het kader van zijn werk; glad gepolijst. Jonk maakt veel naakte vrouwen en meestal met uitbundige rondingen.

Dit deel sluit ik af met Armando, die ik in aflevering 3 van Artzuid ook al heb behandeld. Dit Gestalt 2012 is heel anders dan de twee stukken die in het groen van de Minervalaan staan. De figuur die door hem hier wordt getoond is even grof neergezet als de andere twee maar mist ook veel. Het eveneens grof neergezette verschil tussen licht en donker is kenmerkend voor de wijze waarop Armando omgaat met het oorlogsleed en onderdrukking.

De ring


Ik houd het geen vier ronden vol
nee in de eerste ga ik reeds k.o.
getergd - dat weer wel - door jou
die mij een weerspiegeling biedt
van hoe wij omgaan met de aarde

Ik bots
Jij botst
Wij botsen

En al het materiaal is van waarde


Opa IJsbeer


 

Verantwoording

1.       Inleiding – wikipedia

2.       Kirindongo – wikipedia – volkskrant

3.       Kirindongo – artzuid

4.       Kirindongo – Volkskrant (2014)

5.       Kirindongo – artzuid

6.       Cremer – hpdetijd.nl – artzuid

7.       Graham – wikipedia

8.       Rodin – artzuid

9.       Jonk – nicjonk.nl

10.     Armando - artzuid