Beeldbepalend 331

Amsterdam ArtZuid 2025 11

Woensdag 8 oktober 2025

De biënnale is afgelopen, maar mijn verhaal gaat nog even door. Er zijn kunstwerken die je bijna niet kunst loslaten en steeds op een andere plek terugkeren, als voorbeeld noem ik het door mij in een eerdere aflevering behandelde The Monument van Joep van Lieshout. Er zijn andere beelden die ooit onderdeel zijn geweest van ArtZuid en vervolgens een vast plekje hebben gekregen, of is het juist omdat het daar is komen te staan dat het is opgenomen in de lijst, als voorbeeld noem ik de installatie Bosgod van Auke de Vries. En er zijn ook sculpturen die al eens onderdeel uitgemaakt hebben van de Amsterdamse biënnale zoals Na Bika Tu Na Fo van Marcel Pinas, dat nu op de Beethovenstraat stond en waar ik nu aan voorbij ga.

She is GIANT is bijna 3,5 meter hoog en daar kun je echt omheen, letterlijk dan, want over het hoofd zie je dit beeld van Marieke Bolhuis niet. Bolhuis is er namelijk van overtuigd dat ze ruimte moeten innemen voor het ‘empoweren’ van de toeschouwer.

Dit beeld heb ik een jaar eerder al zien staan tijdens een bezoek aan Singer Museum in Laren en daar voor het museum ook op de foto gezet, het is daarna niet door mij in een speciaal hoofdstuk terechtgekomen vandaar dat ik dit nu hier alsnog behandel.

Duiven lijken een handelsmerk voor Marte Röling, zo ben ik ze al bijvoorbeeld in Alkmaar en Weesp tegengekomen en heeft museum De Fundatie in Zwolle Dikke Vette Gouden Vredesduif van haar aangekocht na een expositie.

In 2013 heeft tijdens ArtZuid, een editie die ik dus niet heb gezien, al eens Dikke Vette Vredesduif gestaan. Die behoorde net als dit Dikke blauwe vredesduif tot een serie kunstwerken die Röling voor de Floriade in de Haarlemmermeer in 2002 heeft gemaakt.

Ilse Oelbers is in 1964 geboren en heeft een avontuurlijke reis achter de rug voor zij zich in Harlingen vestigt. Zij is in het Engelse Lowestoft opgeleid als houtenbotenbouwer. Vervolgens werkt zij enkele jaren als scheepstimmervrouw en vaart op Tall Ships de wereld rond. Terug op het vaste land maakt Oelbers houten boegbeelden en scheepsdecoraties.

Maar zij wilde meer, vrij werk maken en ook met andere materialen. ‘Beeldhouwer zijn is voor mij een kans om de dingen in een ander perspectief te bekijken. Integriteit is een sleutelwoord, net als intimiteit. In de huidige maatschappij ontbreekt het aan beide. Opportunisme en angst komen vaker voor dan begrip en interesse in elkaar tonen. De mens in zijn pure vorm staat dan ook centraal in mijn werk’, schrijft zij op haar website.

Ik kijk naar No return uit 2022 en zie een oude vrouw, die dozen op haar hoofd draagt, haar bezittingen meetornt en voel de triestheid, ervaar hoe Oelbers dit heeft gevormd. ‘Eerst begin ik met een armatuur waarmee ik speel tot de houding perfect lijkt. Dan begint het echte werk: boetseren, raspen, snijden, smeren. Meedogenloos, onbereikbaar voor mijn dierbaren. Ik neem minder tijd om te eten en slaap onrustig. Kijken. Uiteindelijk schraap ik mijn naam in de klei. Ik vergroot mijn blik en zie dat alles nog is zoals het was.’

Wat een verhaal, daarmee sluit ik dit bezoek aan de Churchilllaan af, waar ook de voorgaande twee beelden staan en ga later in de week naar de Beethovenstraat voor het vervolg dat begint met een kunstwerk van Ronald Westerhuis.

Deze kunstenaar is een regelmatig terugkerende gast tijdens de Amsterdamse biënnale met zijn glanzende werk van roestvrij staal. Ditmaal is van deze voormalige lasser op een booreiland gekozen voor Water uit 2022.

Zeven meter hoog klimmen zijn spiegelende bollen omhoog en niemand is er echt in staat om de zeepbel aan kunst, die deze in 1971 geboren kunstenaar, maakt door te prikken.

In aflevering negen van ArtZuid van dit jaar heb ik al over werk van Micky Hoogendijk geschreven en toen heb ik ook al een deel van haar serie The Ones laten zien. Aan de Beethovenstraat is het eerste deel uit die serie geplaatst.

Die serie is in 2020 begonnen. ‘Ik heb ze The Ones genoemd omdat het menselijke figuren zijn die met elkaar verbonden zijn en elkaar ondersteunen om zelf sterker te worden. We zijn allemaal individuen, één, maar we bestaan niet alleen’, aldus Hoogendijk.

Middels een uitstapje naar de Prinses Irenestraat kom ik uit bij de Thomaskerk waar twee werken van Sokari Douglas Camp te zien zijn. Zij is in 1958 geboren in Buguma in in de Nigerdelta van Nigeria en behoort oorspronkelijk tot het Kalabari-volk. Tijdens de burgeroorlog in 1966 vertrok zij naar Engeland.

Zij groeit op onder de hoede van haar zwager de antropoloog Robin Horton en studeert aan het California College of Arts and Crafts in Oakland, California (1979-1980), de Central School of Art and Design in Londen (1980-1983) en aan het Royal College of Art (1983-1986). Douglas Camp heeft zich in Londen gevestigd.

De grootte van haar kunstwerken zijn vaak afhankelijk van het project. Douglas Camp werkt op intuïtie, op schaal. De objecten variëren tussen de 30 centimeter en vijf meter meer, waarbij de Kalabari-cultuur, theater, milieu, beweging en kleding haar belangrijkste uitgangspunten zijn.

Bij ArtZuid laat ik allereerst Puckered zien, in 2018 gemaakt van roestvrijstaal en bewerkt met autolak. Het is gebaseerd op een ‘zomerdroom’ over de tuin van haar Arts Club in Londen. ‘Mijn eerste bezoek aan de club was onvergetelijk omdat ik artisjokblaadjes gedoopt in boter op het gazon te eten kreeg. Wijn drinken en me druk maken, deze ervaring zorgde ervoor dat ik verliefd werd op de tuin… De nissen en schaduwrijke plekken kunnen magisch zijn. Geliefden kunnen zitten, praten en kijken naar mensen die in de tuin aankomen’, schrijft zij op aar website.

Voor haar kunstwerken gebruikt zij vaak met plaatstaal en de laatste tijd ook gerecyclede olievaten. Niet zo heel vreemd omdat in de Nigerdelta, waar zij vandaan komt, olie het belangrijkste product is. Dat staal snijdt en buigt zij in de door haar gewenste vorm, neemt ook het lasapparaat in handen. Fysiek werk, maar dat is een manier om warm te blijven, grapt de kunstenares.

Uit hetzelfde jaar als Puckered is Quantum One Barrel Girl ontstaan. Dit werk is onderdeel geweest van een tentoonstelling van haar metaalfiguren en zoals de titel al aangeeft heeft zij hierbij dus onder andere gebruik gemaakt van een olievat. Er zit wat speelsheid in, maar ook de harde waarheid rond het getemperde vertrouwen in de mensheid is in dit object waarneembaar.

Dat moderne kunst niet altijd serieus wordt genomen dat weet ik en kan ik ook volledig begrijpen. Tegenover Beethovenstraat 96 vind ik, vermoed ik, One drop (True Joy), een verfdruppel, uitgeveegd en uitgelopen. Ik heb begrepen dat het aanvankelijk twee bogen zijn geweest maar dat is nu niet meer vast te stellen. De maker Wjm Kok. En daar laat ik het bij.

Toch is het nog niet het einde van mijn betoog, dat gebeurt nadat ik de Stadionweg ben gevolgd en op het Stadionplein ben beland. Hier hebben tijdens ArtZuid vaker kunstwerken gestaan en het 11 Rue Simon Crubellier van Matthew Derbyshire is nog steeds te zien.

Mij gaat het echter om Olympic Forest van de Spaanse kunstenaar Cristóbal Gabarrón die in 1945 is geboren in het stadje Mula in de provincie Murcia. Al op jeugdige leeftijd, bij het zien van een kalenderblad van een vrouw met gitaar, besluit hij schilder te worden.

Veel van zijn jeugdherinneringen zijn gekoppeld aan zijn werk. ‘Het is mogelijk dat bepaalde jeugdherinneringen, zoals de geur of het beeld van landelijke landschappen, nog in mijn geheugen zitten. Bomen, water kleuren, hebben een deel van mijn werk gemarkeerd’, schrijft hij op zijn website.

Gaandeweg verandert zijn schilderstijl van landschappen naar abstracter werk en schildert hij niet alleen op doek, maar ook op staal. Daarbij gaat het vaak om series met titels als Wind, maar ook de WN-series en P-series.

In 1992 zijn de Olympische Spelen in Barcelona en maakt Gabarrón in opdracht een muurschildering over de Olympische Spelen, de originele schetsen van de Geschiedenis van de Olympische Spelen komen in het Paleis Can Boixeres te hangen, het begin van het Gabarrón-museum (MUGA).

Vier jaar later komt er een vervolg via de beeldengroep van staal en polyester Atlanta Star – An Olympic Forest. Inderdaad die spelen zijn in dat jaar in het Amerikaanse Atlanta. Op beschilderde panelen zijn de namen met jaartallen van de Olympische Steden te zien. De jaren dat door de twee wereldoorlogen de Spelen zijn geschrapt zijn door hem niet overgeslagen. Daarnaast geeft hij ruimte aan toekomstige spelen, panelen zonder jaartal.

Als eerbetoon aan de Olympische Spelen van 1928 in Amsterdam, bijna honderd geleden, is deze groep nu hier tegen het oude Olympische Stadion te zien.

 

met stip bovenaan

 

gesteld

voortaan kijk ik

anders aan tegen

alles wat gevlekt is

 

want

 

wat ´n kunst

´t laat zich niet

uitvegen

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       1, Inleiding – stichting Art Zuid

2.       2. Bolhuis – Moya museum

3.       3. Röling – stichting Art Zuid – De Fundatie

4.       4. Oelbers – ilseoelbers.nl

5.       5. Westerhuis – stichting Art Zuid

6.       6. Hoogendijk – stichting Art Zuid

7.       7. Douglas Camp – wikipedia – sokari.co.uk

8.       8. Kok – stichting Art Zuid

9.       9. Gabarron – art.gabarron.net