Beeldbepalend 324

Valkenswaard

Woensdag 20 augustus 2025

De huidige gemeente Valkenswaard is in 1934 ontstaan door het samenvoegen van de drie dorpen Valkenswaard, Dommelen en Borkel en Schaft. Gezien het aantal archeologische vondsten blijkt dat het gebied al ver voor 5000 voor Christus is bewoond. Verder zijn er resten van nederzettingen gevonden uit de periode van de urneveldencultuur, die na 900 voor Christus ontstaat. Het maakt lange tijd deel uit van het Romeinse rijk en wordt overgenomen door de Franken. De huidige kern is ontstaan rond de twaalfde eeuw.

Deze aflevering begin ik aan de Geenhovensedreef hoek Eindhovenseweg waar een kunstwerk staat van de Duitse beeldhouwer en schilder Erich Reischke (1927-2015). Hij is aanvankelijk aan de kunstacademie in Dresden opgeleid tot steenhouwer en keert na een reis naar Italië niet terug naar de DDR maar vervolgt zijn studie aan de Hochschule für Bildende Künste in Berlin-Charlottenburg.

Een jaar nadat Eindhoven een sculptuur van Reischke heeft aangeschaft ontvangt Valkenswaard in 1960 de hardstenen Zuil van de Eendracht, gemaakt van een steen uit de St. Margarethengrube bij de Neusielersee in Oostenrijk. De zuil is een geschenk van de Raad van Bestuur van de Philips Gloeilampenfabriek in Eindhoven.

Ik ben van plan om bij de Valkenierstraat de bus uit Eindhoven te verlaten, maar ik stap een halte eerder uit, zodra ik vorige beeld zie. Even later kom ik alsnog in deze straat uit. Daar staat Balans. Dit stalen werk is in 1977 gemaakt door Lon Pennock.

Van deze kunstenaar heb ik eerder werk laten zien. Opgeleid in de traditionele beeldhouwkunst is hij overgestapt naar het minimalistische en abstracte werk. Hoe strak en in evenwicht zijn werk is toont hij met dit object.

Draagt elkanders Lasten is het volgende kunstwerk dat ik in de Valkenierstraat zie. Het beeld is gemaakt door Toon Slegers, geboren in 1929 in Mierlo en overleden in 2004 in Weebosch. Ook zijn in 1997 overleden vrouw Willy van der Putt was beeldhouwster. Van haar laat ik een latere aflevering nog werk zien.

Het beeld, gemaakt in 1974, heeft aanvankelijk in de binnentuin van de GGD aan de Valkenierstraat gestaan maar staat nu in de openbare ruimte van deze straat. De figuren die zijn afgebeeld zijn net zo in balans als het vorige kunstwerk en lijken iets weg te hebben van figuren uit de fantasiewereld.

De titel van dit stuk is religieus getint en afkomstig uit een brief van de apostel Paulus aan de Galaten. ‘Verdraagt elkanders moeilijkheden; zó zult gij de wet van Christus vervullen.’ Niet vreemd is het daarom dat de term Draagt elkanders lasten vaak door organisaties in christelijke gemeentes wordt gebruikt.

De Valkenierstraat grenst aan het Van Bestpark, vernoemd naar een voormalige sigarenfabrikant hier in Valkenswaard. Op een hoge paal is het silhouet van een valk te zien. Dit kunstwerk is gemaakt van cortenstaal. De maker van het object is niet bekend.

Vanuit het park loop ik de Hoogstraat in. Daar staat In de wolken. Dit kunstwerk is uit brons gegoten en is gemaakt door Jos Willems. Deze Nederlandse beeldhouwer is in 1948 in Geleen geboren en heeft gestudeerd aan de Stadsacademie voor Toegepaste Kunsten in Maastricht, daarna volgt hij een opleiding aan de Academie voor Beeldende Vorming in Tilburg en aansluitend een opleiding plastische vormgeving aan de Koninklijke Academie voor Kunst en Vormgeving in ’s-Hertogenbosch.

Willems gebruikt voor zijn beelden diverse materialen, zo werkt hij behalve met brons, ook met keramiek, natuursteen en cortenstaal. En zoals reeds vermeld heeft hij bij deze man, die een gigantische sigaar draagt, brons gebruikt.

De sigarendrager staat op wolken met daaronder, rondom, in vier delen gehakt een dichtregel van Frans Hoppenbrouwers: Fier en met zwier torst hij de last die op zal gaan in rook en as.

Frans Hoppenbrouwers (1940-2013) was van 2005 tot 2012 gemeentedichter van Valkenswaard. Van hem zijn in Valkenswaard diverse gedichten te vinden, waaronder een serie die rustig als monumentje kan worden aangemerkt. Die monumentjes, niet de gedichten dus, zijn gemaakt door de kunstenaars Theo Geldens en Nol Snellen.

Op meer dan twintig plaatsen in Valkenswaard staan aluminium tafeltjes gedekt met een oranje kleedje. Daarop een opengeslagen boek en twee op een stapel met de titel Calendarium Poeticum, de titel van een bundel van Hoppenbrouwers. Op dit bovenste boek zit een vogeltje een verwijzing naar het feit dat de dichter tevens een groot vogelliefhebber is.

De gedichten zijn een verwijzing naar de plaats waar zij staan, dat kan een gebouw zijn maar ook een kunstwerk. Beleef het gedicht De Valk staat bij de Karel Mollenstraat-Zuid vlakbij het beeld Carnavalk, daarover meer in het volgende deel van Valkenswaard. Het linker gedicht is van Hoppenbrouwers, het rechter van Naomi Mevissen, toen een leerling van basisschool De Zonnewijzer.

 

Zijn verhaal

 

Zo spits als de toren is ook het dier dat

steeds wederkeert naar zijn valkenier.

Het doet zijn plicht want afgericht naar

 

de wens van de mens zijn plezier vliegt

het en wiegt het op de golven van de

wind totdat zijn bel weer klinkt en het

 

netjes land op uitgestoken hand van

hem die zelf de vrijheid koestert. Het

schier onmogelijke is gepasseerd, dat

 

zijn de lessen in de praktijk geleerd en

zorgen voor ‘t nodige vertier bij hen die

alhier kijken naar de sierlijke vlucht.

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       1. Inleiding – wikipedia

2.       2. Geenhovensedreef – wikipedia – weerderheencollecties.nl

3.       3. Valkenierstraat – crossover-artgallery.com

4.       4. Valkenierstraat – vanderkrogt.net

5.       5. Van Bestpark – vanderkrogt.net

6.       6. Hoogstraat – wikipedia – joswillems.net

7.       7. Karel Mollenstraat – vanderkrogt.net