Beeldbepalend 320

Amsterdam ArtZuid 2025 4

Woensdag 23 juli 2025

Voortgekomen uit een buurtinitiatief is in 2008 de Stichting Art Zuid opgericht om ervoor te zorgen dat deze unieke tentoonstelling kan blijven bestaan. Doel van het organiseren van een hoogwaardige beeldententoonstelling is tevens de aandacht vestigen op het uit 1914 daterende stedelijke uitbreidingsplan in Amsterdam, het zogenoemde Plan Zuid van Berlage. Vanaf het begin is Cinthia van Heeswijck-Veeger erbij betrokken. Haar passie voor kunst ontstaat door bezoeken aan de bekende kunsttentoonstelling Sonsbeek en zoiets wil zij ook in Amsterdam opzetten.

Dit hoofdstuk begin ik met een bekend mannetje, bekend figuurtje als u dat liever leest. Het is het kenmerk van de in 1970 geboren Erik Buijs. In 2025 creëerde deze kunstenaar een groot aluminium bot dat aan één zijde op een ander bot rust. Aan de andere kant van dat grote bot zit de hoofdpersoon te wachten op wat komen gaat. Wacht ademt verbazing, vervreemding en onschuld.

Hetzelfde kan ik ook over Silhouette II zeggen dat in 2013 in brons is uitgevoerd door Lotta Blokker. Zij is in 1980 in Amsterdam geboren en tijdens een excursie met haar middelbare school in Parijs ziet zij het werk van Auguste Rodin. ‘Dit moet het zijn’, denkt ze, haar lot is bepaald.

Als zij negentien jaar oud is vertrekt zij naar Italië om beeldhouwen te studeren aan de Florence Academy of Art. Nog voor zij haar studie heeft beëindigd geeft zij zelf al les. In 2006 opent zij in het centrum van Amsterdam een atelier en enkele jaren later is er al een documentaire van filmmaker Frans Weisz gemaakt over het ontstaan van de beeldengroep Het uur van de Wolf.

Met uiterste precisie weet Blokker het leven in de tijd vast te leggen. Kijk eens naar de figuur, de houding, het gelaat. Hier ligt iemand die bewust is van het leven, van zichzelf.

Daar waar Apollolaan en Minervalaan elkaar aanraken staat het infomatiecentrum van Art Zuid. Deze serie verhalen van de expositie van 2025 ben ik begonnen met Bloemen ikonen van Adelheid en Huub Kortekaas. Hier bij het centrum is weer een object van hun handen te zien, die overigens officieel niet tot de tentoonstelling behoort.

Met de in 1961 in Aichi geboren Japanse kunstenaar Eiji Watanabe heeft de biënnale een bijzondere kunstenaar gestrikt. Watanabe heeft eerst aan de Aichi Prefuctural University of Fine Arts and Music gestudeerd en is daarna nog een jaar naar het Edingburgh Collage of Art geweest op kosten van het Japanse agentschap voor culturele zaken. De kunstenaar woont en werkt in Nagoya.

Van hout heeft hij een twee meter hoge ton gemaakt: Barrel with Ceramic Airplanes. In die ton bevinden zich keramische vliegtuigjes, die kriskras door de ruimte proberen aan de realiteit te ontsnappen. Het werk is ontstaan naar aanleiding van een droom. Wie via een leer in het vat kijkt ziet de vliegtuigen vliegen en staan. Keramiek is in de kunstgeschiedenis van Japan een veelvoorkomend product en de beschilderingen gaan terug naar wat al honderden jaren gangbaar is in het geboorteland van Watanabe.

Als ik oversteek naar de groenstrook van de Apollolaan word ik meteen geconfronteerd met Nachhut. Dit bronzen beeld is uit 2011 en een van de weinige beelden die Neo Rauch heeft gemaakt. Het is met behulp van David Zwirner Galerie voor het eerst in ons land te zien.

Rauch is in 1960 in Leipzig geboren en is vooral bekend als kunstschilder, met zijn schilderwerk geldt hij als wegbereider van de Neue Leipziger Schule waar figuratie en surrealisme samenkomen. Hij studeerde aan de Hochschule für Grafik und Buchkunst in Leipzig, zowel in de toenmalige DDR als erna. In 2005 is hij benoemd tot hoogleraar.

Zijn werken tasten de werkelijkheid tussen realisme en droombeelden af. Dat geldt zowel voor zijn doeken als voor zijn beelden. Wie het beeld frontaal bekijkt ziet een man lopen met jerrycans met benzine of misschien diesel. Waar gaat hij naartoe is mijn vraag? En waarom? Het beeld heet echter niet voor niets Nachhut – Achterhoede. Vanaf de zijkant zie ik meteen waarom en… Het mythische van zijn werk wordt nu duidelijk.

Bezoekers die eerdere edities hebben bekeken zullen zich bij Yolandita afvragen, heb ik dit niet al eerder gezien? Die vraag kan ik met een volmondig nee beantwoorden. Dit bronzen beeld van 4,5 meter hoog is in 2024 gemaakt en heeft hier dus nog nooit gestaan.

Wel is er al eerder werk te zien geweest van de Spaanse kunstenaar Jaume Plensa (1955). En het werk Sanna heeft daar ook wel iets van weg. Het is zijn manier van werken, waarbij hij vaak jonge meisjes als model gebruikt. En altijd beeldt hij hun af met gesloten ogen en lijken in gedachten verzonken.

Deze aflevering sluit ik af met een complex kunstwerk van Leilah Barbirye. Deze kunstenares is in 1985 in Kampala geboren. Haar kunststudie heeft zij gevolgd aan de Makerere University in haar geboortestad Kampele. In 2015 ontvluchtte zij haar land vanwege het geweld tegen de lesbische gemeenschap aldaar. Met steun van het African Services Committee en het New York City Anti-Violence Project werd haar in 2018 asiel verleend in de Verenigde Staten. Tegenwoordig werkt en woont zij in Brooklyn, in New York.

Haar Afrikaanse afkomst is duidelijk waarneembaar in Inhebantu from the Kuchu Eastern Busoga Kingdom. Daarvoor herbruikt zij allerlei weggegooide producten die zij op straat en huisvuilbelten in New York vindt. ‘The pejorative term for a gay person in the Luganda language is ‘abasiyazi’, meaning sugarcane husk. It’s rubbish, the part of the sugarcane you throw out’, aldus Babirye.

‘Through the act of burning, nailing and assembling, I aim to address the realities of being gay in the context of Uganda and Africa in general. Recently, my working process has been fuelled by a need to find a language to respond to the recent passing of the anti-homosexuality bill in Uganda.’

Met die wetenschap in het achterhoofd kijk ik met andere ogen naar dit werk, naar het masker, naar de fietsbanden en stel mij nederig op. Maar ook vraag ik mij af hoe lang Barbirye dit soort kunstwerken nog kan en mag maken in New York. De LGBTQ+-gemeenschap staat daar immers flink onder druk.

 

het botje

 

daarop heb ik mijn hele leven al gewacht

en vandaag is het zover en stapel jullie op

 

met de gedachte aan… het mannetje valt

zacht van zijn geloof, niets is er wat hem

 

kan deren; daarvoor heeft hij al te veel van

de wereld gezien. de nacht gaat over in de

 

dag en de slager slacht zijn eigen vlees om

uit te proberen of het nu zilver of goud is

 

wat er te verdienen valt. de gulden regel

van zelfoverschatting voorkomen heeft hij

 

niet geleerd en dat heeft zich nu tegen hem

gekeerd. Uitgebeend stort hij ter aarde en

 

beseft dat alle waarde te vinden is in die

ene les die aan hem toen is voorbijgegaan.

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       Inleiding – wikipedia – fd.nl

2.       Buijs – stichting Art Zuid

3.       Blokker – lottablokker.com – stichting Art Zuid

4.       Kortekaas – stichting Art Zuid

5.       Watanabe – kenjitaki.com – stichting Art Zuid

6.       Rauch – wikipedia – stichting Art Zuid

7.       Plensa – stichting Art Zuid

8.       Barbyria – stephenfriedman.com