Beeldbepalend 315

Amsterdam Rijksmuseum 5

Woensdag 18 juni 2025

In de tuin van het Rijksmuseum staat en ligt vooral veel oud werk. Soms zijn het kunstwerken die door schenkingen zijn verkregen, dan weer gaat het om zelf aangekocht werk. Bij de kunstobjecten staat ook meestal een bordje waarop die informatie is terug te vinden. Een enkele keer is daar meer speurwerk voor nodig en blijf ik het ongewisse over zowel de naam van het werk, als van de maker. Natuurlijk kan ik daarvoor het museum zelf aanschrijven. Iets wat ik niet heb gedaan omdat ik niet per se volledig wil zijn. Opvallend vind ik de grote diversiteit aan stukken.

De Nederlandse schilder en beeldhouwer Ferdinand Leenhoff is geboren in 1841 in Zaltbommel en overleden in 1914 in Nice. Bijna tien jaar lang was hij leraar aan de Rijksakademie van beeldende kunsten in Amsterdam. Het bronzen beeld Biblis maakte Leenhoff omstreeks 1900. Zij is een figuur uit de Metamorphosen van de Romeinse dichter Ovidius.


Het bronzen beeld Discuswerper is een kopie van een marmeren kunstwerk dat Mathieu Kessels (1784-1836) in 1828 maakte voor de hertog van Devonshire. De originele discuswerper is in Engeland te zien in het Chatsworth House in Devonshire en gesticht door de familie Cavendish. Van dit beeld zijn mallen gemaakt die in Brussel worden bewaard. In opdracht van het Rijksmuseum is in 1900 het bronzen beeld, dat in de tuin is te zien, gegoten.


Jan Pieter van Baurscheidt I (de Oudere) is in 1669 geboren in Wormersdorf en overleden in 1728 in Antwerpen. Hij kreeg een opleiding als timmerman en vertrok al jong naar Antwerpen waar hij in de leer ging bij beeldhouwer Pieter Scheermaeckers. Behalve beeldhouwer was hij ook architect. In 1709 werd hij bovendien door de Munt van Brabant aangesteld als waardijn, de man die de kwaliteit van het werk van nieuwe, toekomstige leden van een gilde moest beoordelen.


Omstreeks 1725 maakte Van Baurscheidt Liefde en Haat in de vorm van putti die vooral in de tweede helft van de zeventiende eeuw zeer populair waren, maar ook later nog regelmatig als sculptuur in tuinen voorkwamen. De beelden komen uit de tuin van het landgoed Schakenbosch, tegenwoordig Voorlei, in Leidschendam, dat toen eigendom was van de Rotterdamse families Paets en Noorthey.


Regelmatig laat ik gevelstenen zien. Ook aan een buitenmuur van het Rijksmuseum is een fraai exemplaar te zien. De Harder is oorspronkelijk afkomstig van het pand Nieuwezijds Voorburgwal 227-229. In 1880 werd de steen aan het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap (KOG) geschonken. Tot 1994 zat de steen op een plek ingemetseld in een muur die door de aanbouw van de Druckeruitbouw binnenmuur werd. Bij de verbouwing van de zuidvleugel van het museum is het weer aan een andere muur terechtgekomen.


Van een hele andere orde is de Bergpoort. De oude Bergpoort stamt uit de Middeleeuwen en is vermoedelijk in de veertiende eeuw gebouwd als Binnen-Bergpoort in Deventer. In 1619 is hier een nieuwe Buitenpoort aan toegevoegd, die ontworpen is door architect Hendrick De Keyser. In 1880 werd de poort gesloopt omdat deze door de toename van het verkeer, ook toen al, te smal was geworden. Samen met het fraaie beeldhouwwerk kreeg het een plaats in de tuin van het Rijksmuseum, waar het rug aan rug staat met de voormalige Groningse Herepoort.


Deze aflevering sluit ik af met een tweetal timpanen. De eerste houten Regulierspoort werd in 1585 gebouwd op wat nu het Rembrandtplein is en in 1655 vervangen door een stenen gebouw ontworpen door Hendrick Rusius. Door het gereedkomen van de Utrechtsepoort was deze al binnen tien jaar overbodig en omgebouwd tot boterwaag en in 1874 gesloopt.


Boven de poort zat aan een weerszijden een timpaan. Aan de ene kant met het nieuwe Stadswapen, inclusief keizerskroon die de stad mocht dragen sinds een bezoek van keizer Maximiliaan in 1488. Aan de andere kant een timpaan met het Koggeschip, dat daarvoor als stadswapen door Amsterdam was gebruikt. Na het afbreken van de poort zijn de timpanen bewaard gebleven en het Rijksmuseum heeft ze in 2013 in bruikleen gekregen van de gemeente Amsterdam.


 

gebroken

 

de poort staat open

naar wat ooit is

en nooit terugkeert

 

tijdloos voeren

zij strijd met de drie

eenheidsworst

wordt voorgehouden

 

koning keizer

het spreekt voor zich

in iedere taal

klinkt het weder

 

regulieren

dwarsboomt

wat vanzelf uiteenspat

 

Opa IJsbeer

 

Verantwoording

1.       1. Inleiding – eigen informatie

2.       2. Biblis – Rijksmuseum – wikipedia

3.       3. Discuswerper – Rijsmuseum – Cavendish.org

4.       4. Liefde en Haat – wikipedia – Rijksmuseum

5.       5. De Harder – Vereniging Vrienden van Amsterdamse Gevelstenen

6.       6. Bergpoort – wikipedia – Rijksmuseum

7.       7. Timpaan – Amsterdam.nl - Rijksmuseum

Reacties

Een reactie posten

Populaire posts van deze blog

Beeldbepalend 340

Afbeelding
Heiloo 5 Woensdag 10 december 2025 Het grootste buurtschap van Heiloo is Oosterzij. Een deel van dit gebied is bedrijventerrein met vooral kleine en grote bedrijven. Tevens is er een grote golfbaan aangelegd. Maar er is ook een stukje bewoning. De naam Oosterzij komt overigens in 1638 voor als Ooster wech en in de achttiende eeuw als Oosterwegh. Het is een verwijzing dat hier de oostelijke weg tussen Heiloo en Limmen lag. Een deel van het buurtschap ligt in het dorp Limmen, dat tot de gemeente Castricum behoort. Aan de Ypesteinerlaan staat het Kindcentrum De Ontdekkers, met als postadres De Hucht. Deze school inclusief kinderopvang heette aanvankelijk de Paulusschool. Op het schoolplein van Meander dat er tegenaan ligt kom ik een aantal bollen tegen. Speeltoestellen van eenvoud met een speels kunst karakter. Aan de andere kant van het centrum staat op een sokkel langs De Hucht Het Geitje . Dit bronzen werk is gemaakt door Bert Jonk, die in Heiloo heeft gewoond en van wie ik in ...
Meer lezen

Beeldbepalend 309

Afbeelding
Nuenen Woensdag 7 mei 2025 Meteen na de laatste ijstijd vestigen zich mensen op een smalle zandrug evenwijdig aan de rivier de Dommel. Dat blijkt uit voorwerpen bij archeologische vondsten. Het gaat om pijlpunten van zogenoemde rendierjagers en ze dateren van omstreeks 8000 voor Christus. Later ontdekken mensen dat het gebied ook uitermate geschikt is voor landbouw en groeit langzaam van een gemeenschap uit tot het dorp Nuenen dat wij vooral kennen doordat Vincent van Gogh daar heeft gewoond en geschilderd. Het eerste beeld dat ik laat zien in dit dorp is te vinden in de tuin van Berg 24. Het is een borstbeeld gemaakt door Peter Nagelkerke. Het betreft Margot Begemann (1841-1907). Zij heeft op dit adres gewoond met haar zussen en is enige tijd de geliefde geweest van Vincent van Gogh die naast haar woonde. Vincent wilde wel met haar trouwen, ondanks dat zij twaalf jaar ouder was. Daar is het nooit van gekomen, ook vanwege haar kwetsbare geestelijke gezondheid. Voor dit werk he...
Meer lezen

Beeldbepalend 312

Afbeelding
Kampen 5 Woensdag 28 mei 2025 Dat Kampen een gelovige gemeente is blijkt onder andere uit het feit dat hier in de gemeente diverse theologische faculteiten gevestigd zijn en zijn geweest. Maar ook het grote aantal kerken dat je hier vindt is opmerkelijk, deels oude gebouwen maar er zijn ook nieuwe panden zoals dat van de Bazuinkerk dat tot de Nederlandse Gereformeerde Kerken behoort. Het gebouw is ontworpen door Hans Verborg en is in 1998 in gebruik genomen. In het moderne gebouw zijn een aantal geschakelde ruimtes aanwezig zodat er gelijktijdig meerdere activiteiten kunnen plaatsvinden. Omdat de kerk tegenover begraafplaats Bovenbroek ligt wordt het tevens gebruikt veelvuldig gebruikt voor uitvaarten. De start van deze aflevering is kleinschalig met het kleurrijke logo van de openbare Daltonschool Engelenberg aan de Engelenbergstraat. De vrijheid van deze onderwijsvorm is verbeeld in de vogels die rondfladderen. In het groen van het Engelenbergplantsoen staat Penelope . Dit be...
Meer lezen